ប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ - ករណីបង្រ្កាបនៅមុខសួនកាណាឌីយ៉ា ដែលបានបណ្តាលអោយកម្មករយ៉ាងហោចណាស់៥នាក់ បានបាត់បង់ជីវិត និងមនុស្សជាច្រើននាក់ទៀត្រូវរងរបួស ដែលបញ្ហានេះត្រូវបានគណបក្សប្រឆាំង អង្គការសង្គម ស៊ីវិល និងអន្តរជាតិធ្វើការថ្កោលទោស។ ចំពោះករណីនេះដែរ គណបក្សសង្រ្គោះជាតិ និងអង្គការសង្គមស៊ីវិល​មួយ​ចំនួន បាននឹងកំពុងរៀបចំសំនុំឯកសារ និងមេធាវី ដើម្បីប្តឹងលោកហ៊ុន សែន នាយករដ្ឋមន្រ្តីនៃប្រទេសកម្ពុជា ទៅ​កាន់តុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិ (ICC) ។

ចំពោះបញ្ហានេះ លោក ជាម យៀប ប្រធានគណៈកម្មាការសេដ្ឋកិច្ច ហិរញ្ញវត្ថុ ធនាគារ និងសវនកម្មនៃរដ្ឋសភា ធ្លាប់​បានអោយទស្សនាវដ្ដីមនោរម្យព័ងអាំងហ្វូដឹងថា «តុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិ មិនមែនចេះតែប្តឹង​បានតាមចិត្ត​នោះ​ទេ វាមាននិតិវិធីរបស់វា។ បើអ្វីៗមិនមានការឯកភាពពីរដ្ឋាភិបាលទេនោះ តុលាការព្រហ្មទណ្ឌអាច​នឹងទទួល​នូវ​ពាក្យបណ្តឹងទាំងនោះ ទុកជាឯកសារ តែគេនឹងមិនចាត់ការនោះទេ។»

ផ្ទុយគ្នាពីការលើកឡើងខាងលើ របស់មន្ត្រីគណបក្សកាន់អំណាច លោកកែម ឡី អ្នកឃ្លាំមើលស្ថានការណ៍​សង្គម​និងជាអ្នកវិភាគសង្គមឯករាជ្យ ក្នុងពេលផ្តល់បទសម្ភាសន៏នៅព្រឹកថ្ងៃទី១៣ ខែមករា ឆ្នាំ២០១៤នេះ នៅសណ្ឋាគារ​អ៊ីមភើរៀល អះអាងថា ចំណាត់ការរបស់តុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិ (ICC) មិនចាំបាច់តែមានការយល់ព្រម​ពី​រដ្ឋាភិបាល​នោះទេ។ បើតាមការសិក្សាកន្លងមក មេដឹកនាំផ្តាច់ការល្បីៗ មួយចំនួននៅលើពិភពលោក ដែល ICC ចេញ​​ដីការចាប់ខ្លួន សុទ្ធតែមេដឹកនាំរបស់រដ្ឋាភិបាល។ ហើយបើពួកគេសុទ្ធតែជាមេដឹកនាំផ្តាច់ បើធ្វើដូចនេះ ធ្វើម្តេច​នឹងអ្នកទាំងនោះឯកភាព ?

លោកបានបញ្ជាក់ថែមទៀតថា «ICC វាជាស្ថាប័នឯករាជ្យអន្តរជាតិមួយ ទោះបើគ្មានការអនុញាតិពីរដ្ឋាភិបាល ក៏​តុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិ (ICC) មានសិទ្ធចេញដីការចាប់ខ្លួនដែរ។ តែភាគច្រើនដែល ICC ចេញដីការចាប់ខ្លួនគឺ ចាប់មិនបាន ដោយសារតែអ្នកនោះគេចផុតពីសំណាញ់ច្បាប់ បើទោះបីជាគេចផុតក៏ដោយ ក៏កេរ្ត៏ឈ្មោះ និង​នយោបាយអ្នកនោះត្រូវផុតរលត់ដែរ។»

បើយោងតាមអនុសញ្ញាក្រុងរ៉ូម (មាត្រា ៥) តុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិ មានសមត្ថកិច្ចជំនុំជម្រះលើបទឧក្រិដ្ឋធំៗ ដូចជា ឧក្រិដ្ឋកម្មប្រល័យពូជសាសន៍ ឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងមនុស្សជាតិ ឧក្រិដ្ឋកម្មសង្រ្គាមជាដើម។ តើករណីអំពើហឹង្សា បង្រ្កាបកម្មករ នៅតំបន់សេដ្ឋកិច្ចពិសេសភ្នំពេញ និងនៅសួនកាណាឌីយ៉ា អាចប្តឹងទៅតុលារតុលាការព្រហ្មទណ្ឌ​អន្តរជាតិ (ICC)បានដែរ ឬទេ? ចំពោះបញ្ហានេះ នៅក្នុងសន្និសិទកាសែតមួយ នៅព្រឹកថ្ងៃទី១៣ ខែមករា ឆ្នាំ២០១៤​នេះលោក សុក សំអឿន នាយកប្រតិបត្តិអង្គការក្រុមអ្នកច្បាប់ ការពារសិទ្ធិកម្ពុជាហៅកាត់ថា ស៊ីឌីភី បានបញ្ជាក់​ថា​«ព្រឹត្តិការណ៏ដែលបង្រ្កាបទៅលើបាតុករហ្នឹង វាឃោឃៅហើយ ប៉ុន្តែរឿងថាអោយជនជាប់ចោទ​ណាម្នាក់​ដែល​មាន​ទោសនោះ ភស្តុតាងវាដូចជាស្រាលពេក មិនចាត់អាចទុកជាបទល្មើសអន្តរជាតិបានទេ»៕

-----------------------------------------------
ដោយ ក. ចាន់នីតា (ទំនាក់ទំនង៖ [email protected]) - ភ្នំពេញ ថ្ងៃទី១៣ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៤