កាលពីព្រឹកថ្ងៃពុធទី២៧ខែមិនា តុលាការកំពូលបានសម្រេចបដិសេធ នូវសំណើរសុំនៅក្រៅឃុំរបស់អ្នកស្រី យ៉ោម បុប្ផា ដោយមានន័យ ស្មើនឹង«ការឃុំខ្លួនជាបន្ត»ទៀត ទៅលើសកម្មជនដីធ្លីរូបនេះ។

រូបភាព អ្នកស្រីយ៉ោម បុប្ផា កាលពីខែកញ្ញាឆ្នាំ២០១២។

អ្នកស្រី យ៉ោម បុប្ផា ដែលគេស្គាល់ ជាសកម្មជនលេចធ្លោមួយរូប ក្នុង«ជម្លោះតវ៉ាដីធ្លីនៅតំបន់បឹងកក់» ត្រូវបាន​អាជ្ញាធរ​ចាប់ឃាត់ខ្លួន កាលពីថ្ងៃទី៤ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១២ ដោយបានអះអាងថា គ្រួសាររបស់អ្នកស្រី មានទំនាស់វាយទៅលើបុរស ជាអ្នករត់ម៉ូតូឌុបពីរនាក់។ នៅថ្ងៃទី២៧ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១២ សាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ បានប្រកាសសាលក្រម​ផ្តន្ទាទោស​អ្នកស្រី ឲ្យជាប់ពន្ធនាគារបីឆ្នាំ ពីបទ«ប្រើអំពើហឹង្សាដោយចេតនា»។

កាលពីព្រឹកថ្ងៃពុធទី២៧ខែមិនានេះ តុលាការកំពូល ក៏បានសម្រេចលើកយកបណ្តឹងសារទុក្ខ សុំនៅក្រៅឃុំរបស់​អ្នកស្រី​យ៉ោម បុប្ផាមកពិនិត្យ។ លោកចៅក្រម ឃឹម ប៉ុណ្ណ ប្រធានក្រុមប្រឹក្សានៃអង្គសវនាការ បដិសេធនូវសំណើរសុំ​នៅក្រៅ​ឃុំ​នេះ ដោយរក្សាជាបានការ នូវសេចក្តីសម្រេចរបស់សភាស៊ើបសួរ នៃសាលាឧទ្ធណ៍ដដែល។

ការសម្រេចបន្តការឃុំខ្លួនតាមមាត្រា២០៥ នៃក្រមនីតិវិធីព្រហ្មទណ្ឌ របស់លោកចៅក្រមនេះ ស្របពេលដែល​ព្រះរាជ​អាជ្ញា សេង ប៊ុនឃាង លើកឡើងថា មានការជាប់ពាក់ពន្ធ័នឹងការវាយប្រហារ ហើយខ្លាចអ្នកស្រីយ៉ោម បុប្ផា គេចខ្លួន ទោះ​បីជាមានការធានាតាមផ្លូវច្បាប់ ដោយលោកមេធាវី ហម ស៊ុនរិទ្ធិ និងគ្រួសារក៏ដោយ។

តាមមាត្រា៣០៧ នៃក្រមនីតិធីព្រហ្មទណ្ឌ ជនជាប់ចោទអាចសុំប្តឹងដោះលែង ឲ្យមានសេរីភាពដោយផ្ទាល់មាត់ ឬតាម​រយៈមេធាវីរបស់ខ្លួន។ រីឯច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញ ដែលជាច្បាប់កំពូល ត្រង់ត្រា៣៨ បានចែងថា«វិមតិសង្ស័យ​ត្រូវបានជា​ប្រយោជន៍ដល់ជនជាប់ចោទ។ (...) ការចោទប្រកាន់ ការចាប់ខ្លួន ការឃាត់ខ្លួន ឬការឃុំខ្លួនជនណាមួយ នឹងអាច​ធ្វើទៅ​កើត លុះត្រាតែអនុវត្តត្រឹមត្រូវតាមបញ្ញត្តិច្បាប់។»

មុននេះមួយសប្តាហ៍ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ក៍បានលើកឡើង ហាក់បីដូចជាខឹងសម្បាថាការចាប់ខ្លួនស្រ្តីបឹងកក់ មិនពាក់ពន្ធ័នឹងរឿងដីធ្លីនោះទេ វាជារឿងព្រហ្មទណ្ឌ។ លោកបាននិយាយថា «វ៉ៃគេ ជាប់ទោសព្រហ្មទណ្ឌ វាក្លាយទៅជា​សកម្មជនដីធ្លី»។ ការលើកឡើងនេះ របស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន  បានធ្វើឲ្យអ្នកឃ្លាំមើល​ការអនុវត្តសិទ្ធិ​មនុស្ស​ជាតិ និងអន្តរជាតិមួយចំនួន ធ្វើការសន្និដ្ឋានថា ជាគម្នាប និងជាការបញ្ជាក់នូវគោលបំណង ណាមួយដោយប្រយោល។ តើមូលហេតុនេះ អាចធ្វើឲ្យបុគ្គលមួយចំនួន នៃស្ថាប័នតុលាការមានភាព«ឯករាជ្យ»ឬទេ? និងអាចធ្វើឲ្យពួកគេ អាចប្រើ​នូវ«ឆន្ទានុសិទ្ធិ»របស់ខ្លួន បានពេញលេញដែរទេ?

មតិទាំងនោះបានបន្តទៀតថា ដូច្នេះការចាប់ខ្លួននេះ ពាក់ពន្ធ័នឹងការការពារសិទ្ធិលំនៅដ្ឋាន ឯការចោទប្រកាន់រឿង​ព្រហ្មទណ្ឌ គ្រាន់តែ«លេស» ដើម្បីភ្ជាប់នឹងចាប់ខ្លួនតែប៉ុណ្ណោះ។

លោក អំ សំអាត មន្ត្រីការពារសិទ្ធិមនុស្ស របស់អង្គការលីកាដូ(Licadho) ធ្លាប់បាននិយាយថា ការចាប់ខ្លួនកើត​ចេញ​ពី​«ជម្លោះដីធ្លី» មិនមានពាក់ពន្ធ័រឿង«ព្រហ្មទណ្ឌ»។ «កុំតែអ្នកស្រីជាសកម្មជនការពារដីធ្លី និងផ្ទះសម្បែង កន្លងមក​យ៉ាង​សកម្មនោះ ប្រហែលជាអ្នកស្រី យ៉ោម បុប្ផា មិនមានវាសនាដូចថ្ងៃនេះទេ»។

អ្នកវិភាគឯករាជ្យលោក ឡៅ ម៉ុងហៃ ក៏បានយល់ប្រហាក់ប្រហែលគ្នានេះដែរ។ លោកថាមានធាតុពាក់ពន្ធ័នឹងទំនាស់ដីធ្លី នៅតំបន់បឹងកក់ ជាអ្នកភូមិដែលបានធ្វើការតវ៉ា។ គេបានភ្ជាប់ធាតុទំនាស់នេះ ទៅនឹងករណីរឿងដែលគេប្តឹងផ្តល់ ធ្វើការ​ចាប់​ខ្លួន ចាប់ដាក់គុក។ អ្នកវិភាគរូបនេះ បានបន្ថែមថា តុលាការភាគច្រើន មិនត្រឹមតែមិនជួយដោះស្រាយនោះទេ ហើយ​ថែម​ទាំងបង្កើតជាបញ្ហាទៀត។ «កាលណាធ្វើអ្វីក៏ដោយ ដោះស្រាយបញ្ហាមួយ មិនបានយុត្តិធម៌ ស្រាប់តែបង្កើត​អយុត្តិធម៌»។

សាធារណៈជន សង្គមស៊ីវិល និងអ្នកវិភាគឯករាជ្យ បានដាមដានករណីនេះ បានរំលឹកឡើងវិញថា មានករណីមួយចំនួន បានអនុវត្តត្រឹមត្រូវតាមច្បាប់ តែមួយចំនួនទៀត ក៏បានបង្កើតនូវភាពអយុត្តិធម៌ដល់ ភាគីរងគ្រោះដែរ។ ដូចករណី​ការ​លើកកាំភ្លើង បាញ់មនុស្ស ដូចបាញ់ចាប របស់ជនសង្ស័យឈូក បណ្ឌិត អតីតអភិបាលក្រុងបាវិតនោះជាដើម។ សាក្សី ចាប់តាំងពីកម្មកររហូតដល់ រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ សុទ្ធតែបានអះអាងថា ជនសង្ស័យជាអ្នកបង្ក។ តែផ្ទុយទៅវិញ ជន​សង្ស័យ នៅដើរហើរក្រៅឃុំបានដោយសេរី និងបើទោះជាសាលាឧទ្ទរណ៍ យល់ស្របថាពិតជាមានការបាញ់បោះ នោះ​មែនក៏ដោយ។

នេះជាភាពផ្ទុយគ្នាស្រឡះ របស់បុគ្គលតុលាការទាំងនោះ ដែលអនុវត្តច្បាប់ មានលក្ខណៈ«បញ្ច្រាសទិស» សម្រាប់​ប្រទេសមួយ។ ករណីឈូក បណ្ឌិតខាងលើនេះ ជាការប៉ុនប៉ងសម្លាប់ជីវិតមនុស្ស ដែលជាបទព្រហ្មទណ្ឌ​មានស្ថាន​ទំងន់​ទោស តែបែរត្រូវបានតុលាការខេត្តស្វាយរៀង និយាយបកស្រាយមកយ៉ាងខ្លី៖ «គ្មានភស្ដុតាងគ្រប់គ្រាន់ សម្រាប់ដាក់​បន្ទុក» ហើយបានធ្វើការដោះលែង ជនសង្ស័យអោយមានសេរីភាព ទៅហោង។

ករណីទាំងពីរខាងលើនេះ អាចធ្វើឲ្យសាធារណៈជន ថ្លឹងថ្លែងបាន នូវការអនុវត្តបែបផែន «ប្រទេសមួយច្បាប់​ពីរ»​របស់​កម្ពុជា ដោយបុគ្គលចៅក្រមទាំងនោះ។ ភាពឯករាជ្យ ការប្រើអំណាចឆន្ទានុសិទ្ធិ របស់បុគ្គលតុលាការ នៅមានកម្រិត និង​មិនបានឆ្លើយតបទៅនឹងអ្វី ដែលច្បាប់បានកំណត់នោះឡើយ៕

---------------------------------------------------------
ដោយៈ អ៊ុម វ៉ារី - ភ្នំពេញថ្ងៃទី២៧ មីនា ឆ្នាំ២០១៣
រក្សាសិទ្ធគ្រប់យ៉ាងដោយ៖ មនោរម្យព័ងអាំងហ្វូ