ភាពស្ងប់ស្ងាត់មួយរយៈខ្លី មុនការឆោះឆ្នោត ក្នុងអំឡុងពេល និងក្រោយពេលបោះឆ្នោត ក្នុងករណីរឿងជំលោះដីធ្លីរវាង​អ្នកទន់ខ្សោយ និងអ្នកមានឥទ្ធិពលអំណាច និងទឹកលុយនោះ និងបន្តរមានឡើងវិញ​ជាបណ្តើរៗតាមបណ្តា​ខេត្ត-ក្រុង​មួយចំនួន។ តួយ៉ាងដូចករណីការអនុវត្តដោយ«បំពាន»ច្បាប់ របស់សាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ បានរើបឡើងវិញហើយ ក្នុងការអនុវត្ត«កម្ទេច»ផ្ទះរបស់ប្រជាពលរដ្ឋម្នាក់ ស្ថិតក្នុងភូមិត្រពាំងថ្លឹង សង្កាត់ចោមចៅ ខណ្ឌពោធិ៍សែនជ័យ រាជធានី​ភ្នំពេញ ដែលតុលាការមួយសាលារាជធានីភ្នំពេញនេះ មិនទាន់បានសម្រេចដល់«អង្គសេចក្តីនៅឡើយ»នោះ។

សកម្មភាពរើរុះលំនៅដ្ឋាន ក្នុងភូមិត្រពាំងថ្លឹង សង្កាត់ចោមចៅ ខណ្ឌពោធិ៍សែនជ័យ រាជធានី​ភ្នំពេញ។ (រូបថត MONOROOM.info/ O. Vary)

រាជធានីភ្នំពេញ - អ៊ំស្រី អ៊ូ សាត ដែលជាជនរងគ្រោះពីការកម្ទេចលំនៅដ្ឋាន តាមរយៈការអនុវត្ត​ «ដីកាសម្រេចរក្សា​ការពារ» របស់សាលារាជធានីភ្នំពេញ ដឹកនាំអនុវត្តន៍ដោយលោក ជា ម៉េត ព្រះរាជអាជ្ញារងសាលារាជធានីភ្នំពេញ រួម​សហការជាមួយនឹងថ្នាក់ដឹកនាំខណ្ឌពោធិ៍សែនជ័យ។

អ៊ំស្រីបានបន្តរថា ក្រោយពីវាយកម្ទេចផ្ទះរបស់អំស្រីរួចមក ទើបនៅថ្ងៃទី២៨ ខែតុលា ម្សិលម៉ិញនេះ លោកចៅក្រម ហេង សុខណា បានកោះហៅអ៊ំស្រីចូលតុលាការបំភ្លឺករណី ករណីជុំវិញនៃការប្តឹងមោឃៈភាព លើកិច្ចសន្យាលក់ដីរវាង​ឈ្មោះ​អ៊ន កេត (អ្នកទិញថ្មី) និង ឡៅ អឿង (អ្នកទទួលបញ្ចាំ) ចុះថ្ងៃទី២៧ ខែមេសា ឆ្នាំ២០០២ ទៅវិញ។

អ៊ំស្រីបានរម្លឹកថា ករណីនេះកើតឡើងពីការ«ខ្ចី»លុយ ដោយដាក់ប្លង់ដីបញ្ចាំ តែត្រូវសរសេរថា«លក់»ទៅវិញ។ ក្នុង​ការ​បញ្ចាំនេះក៏មានកូនស្រីម្ចាស់បំណុល (ឡៅ អឿន) ធ្វើជាសាក្សីផងដែរ។ ជាមួយគ្នានេះ ការខ្ចីប្រាក់ចំនួនមួយម៉ឺនដុល្លានោះ អ៊ំស្រីបានសងចំនួនប្រាំពាន់ដុល្លាហើយ។ តែដោយខាងភាគីម្ចាស់បំណុលចង់បានដីនោះ រួមមានឪពុក (ប្តីឡៅ អឿន) កូនស្រី(ឈ្មោះ អ៊ន ដាវីន) និងកូនប្រសារ បានយកដីនេះទៅលក់ឲ្យអ្នកផ្សេង(ឈ្មោះអ៊ន កេត)។

អ៊ំស្រីបន្តរថា បច្ចុប្បន្នផ្ទះទំហំប្រាំបីម៉ែត្រគុណនឹងដប់ម៉ែត្រ ដែលសង់លើដីដែលមានក្បាលជាងប្រាំបីម៉ែត្រ និងជម្រៅ​សែសិបម៉ែត្រនោះ ជាដីឈ្មោះ ឆាយ សុខខេង ត្រូវជាកូន ចិញ្ចឹម (អ៊ំស្រី អ៊ូ សាត) ដែលកំពុងតែរស់នៅនោះ ត្រូវលោក​ព្រះរាជអាជ្ញា រួមនឹងអាជ្ញាធរខណ្ឌបានវាយកម្ទេច និងព័ទ្ធរបងបិទដោយស័ង្កសី ទៅឲ្យឈ្មោះឡៅ អឿន មុនការសម្រេច​ដល់អង្គសេចក្តីទៅវិញ។

ព្រះរាជអាជ្ញារងលោក ជា ម៉េត បានប្រាប់ទស្សនាវដ្តីមនោរម្យព័ងអាំងហ្វូថា ការអនុវត្តទៅតាមតែដីការ​សម្រេចរក្សា​ការពារ ដែលចេញដោយលោកស្រីចៅក្រម សាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ ពេជ ម៉ារ៉ែន ក្នុងការរុះរើផ្ទះនេះតែប៉ុណ្ណោះ ឯ​រឿង​សម្រេចយ៉ាងណានោះលោកមិនបានដឹងទេ។ លោកបានបន្តរថា «បើស្ថិតក្នុងការអនុវត្តមិនបាន ហេតុអ្វីបានជាចៅក្រម​គាត់ចេញឲ្យខ្ញុំអនុវត្តន៍?។ (...) ខ្ញុំដឹងតែអនុវត្តតាមតួនាទីរបស់ខ្ញុំ ដែលដើរតួជាអាជ្ញាសាលា អនុវត្តតាមដីការរក្សា​ការពាររបស់ចៅក្រមប៉ុណ្ណោះ។ ឯការតវ៉ាយ៉ាងណា ទាក់ទងនឹងអង្គសេចក្តី បើមិនសុខចិត្ត ត្រូវតវ៉ាជាមួយចៅក្រម​តាម​នីតិវិធីនៅតុលាការបន្តរទៅទៀត។ (...) ខ្ញុំមានតួនាទីអនុវត្តក្នុងនាមអាជ្ញាសាលាទេ ខ្ញុំមិនមានសិទ្ធិអ្វីសម្រេចនោះទេ។»

ជាមួយករណីខាងលើ លោក សុខ សំអឿន ជាមេធាវី និងជានាយកប្រតិបត្តិអង្គការក្រុមអ្នក ច្បាប់ការពាសិទ្ធិកម្ពុជា មិន​ចង់ធ្វើការរិះគន់ទៅលើសេចក្តីសម្រេច របស់តុលាការនោះទេ ចំពោះការអនុវត្តរបស់ស្ថាប័នតុលាការនេះកន្លងមក ដែល​មានភាពអយុត្តិធម៌ច្រើនដល់ប្រជាពលរដ្ឋ។ លោកបន្តរថា «ខ្ញុំមិនថាការអនុវត្តខាងលើ ខុសឬត្រូវនោះទេ តែបើមាន​ច្បាប់​កំណត់បែបនេះមែនរដ្ឋសភាគួតែពិនិត្យច្បាប់នោះឡើងវិញ ឬអនុម័តធ្វើយ៉ាងណាឲ្យមានភាពយុត្តិធម៌។ ច្បាប់ថារក្សា​ការពារ តែអនុវត្តដោយកម្ទេច ខ្ញុំមិនយល់ដែរករណីហ្នឹង»។

ជាមួយគ្នានេះលោកបានពន្យល់ថា ដីកាសម្រេចរក្សាការពារ មិនមែនជាការជំរុញ ឲ្យធ្វើការបំផ្លាញអ្វីមួយនោះទេ។ លោក​បន្តរថា វាមានន័យស្មើនឹងការបញ្ជា ឲ្យបញ្ឃប់ធ្វើសកម្មភាពអ្វីមួយ ដែលកំពុងតែអនុវត្តនោះ។ លោកបញ្ជាក់យ៉ាងដូច្នេះថា ជាការរក្សាការពារនូវស្ថានភាពដែលបច្ចុប្បន្នយ៉ាងណា ឲ្យនៅយ៉ាងនោះ។ លោកបានឲ្យជាឧទាហរណ៍ថា «បើយើងកំពុង​លើកដៃត្រូវឈប់លើកដៃ បើយើងកំពុងលើកជើងក៏ត្រូវតែឈប់លើកជើង គឺមិនអាចលើកបន្តរទៀត ឬដាក់ចុះនោះ​ឡើយ។ (...) បើកំពុងតែធ្វើរបងបានតែពាក់កណ្តាល គេប្តឹងសុំរក្សាការពារនោះត្រូវតែឈប់សាងសង់បន្តរទៅទៀត។ (...) យើងមិនអាចធ្វើបន្តរទៀត ហើយក៏មិនអាចកម្ទេចអ្វីដែលមានស្រាប់នោះបានដែរ។»

លោកស្រី ពេជ ម៉ារ៉ែន ចៅក្រមសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ មិនសុំការបញ្ជាក់បានទេនាល្ងាចនេះ។ តែតាមការអះអាង​របស់ដើមបណ្តឹងអ៊ំស្រី អ៊ូ សាត បានបញ្ជាក់ថា សាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ បានចេញដីការក្សាការពារនៅថ្ងៃទី២០ ខែ​ឧសភា ឆ្នាំ២០១៣ មិនឲ្យមានការរុះរើ លក់ ឬជួយនូវដីនឹងផ្ទះដែលមានទំនាស់នេះឡើយ ដោយរង់ចាំដល់ការ​សម្រេច​ដល់អង្គសេចក្តី។ អ៊ំស្រីបានបន្តរថាតែនៅថ្ងៃទី១៨ ខែតុលា ឆ្នាំ២០១៣ ស្រាប់តែទទួលបានលិខិតជូនដំណឹង ចុះថ្ងៃទី១៦ ខែតុលា ឆ្នាំ២០១៣ របស់សាលាខណ្ឌពោធិ៍សែនជ័យថា និងធ្វើការអនុវត្តតាមដីកាសម្រេចរក្សាការពារ(ដីកាចុះ ថ្ងៃទី២០ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០១៣) ដោយរុះរើ និងវាយកម្ទេចផ្ទះនោះនៅថ្ងៃទី២៥ ខែតុលា ឆ្នាំ២០១៣។

ជាមួយនឹងការជូនដំណឹងខាងលើ អ៊ំស្រីបន្តរថា បានដាក់ពាក្យបណ្តឹងទាស់ ពាក្យសុំបង្អង់រអនុវត្តដីកាសម្រេចរក្សាការពារ ទៅតាមនីតិវិធីច្បាប់រួចរាល់ហើយ ដោយរង់ចាំដល់ការសម្រេច ដល់អង្គសេចក្តីក្នុងសំណុំរឿងរដ្ឋប្បវេណីលេខ១៧៩៥ ចុះ​ថ្ងៃទី២៧ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១៣ របស់សាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញសិន។

បើយោងតាមសេចក្តីណែនាំរបស់តុលាការកំពូលចុះថ្ងៃទី០៧ ខែមេសា ឆ្នាំ២០០៨ ទៅសាលាឧទ្ធរណ៍ និងតុលាការខេត្ត ក្រុង ទាំងអស់ ត្រង់វាក្យខណ្ឌទីពីរថា «ការដែលគួរឲ្យកត់សម្គាល់នោះ គឺថា ការសម្រេច និងការអនុវត្តន៍បណ្តោះអាសន្ន នូវសាលក្រម ឬសាលដីការដ្ឋប្បវេណី ដែលទាក់ទងនឹងការទាមទារសិទ្ធិលើអចលនៈវត្ថុ មិនត្រូវមានតទៅទៀតទេ សម្រាប់ស្ថានភាពបច្ចុប្បន្ន ដែលរដ្ឋាភិបាលកំពុងតែអនុវត្តនូវនយោបាយកំណែទម្រង់ដីធ្លី។ (...) ការសម្រេចខុសរឿង ប្រៀបដូចជាការជម្រុញឲ្យមានទំនាស់ដីធ្លីកាន់តែកើនឡើង ព្រោះថាភាគីដែលទទួលផល ពីការសម្រេចឲ្យ​អនុវត្ត​បណ្តោះអាសន្ននេះ អាចយកអចលនៈវត្ថុនោះទៅចាត់ចែង ឬលក់ដូរឲ្យអ្នកផ្សេង ក្នុងពេលដែលរឿងអង្គសេចក្តី មិន​ទាន់​បានសម្រេចជាស្ថាពរ។»

លោក សុខ សំអឿន បានបញ្ជាក់ថា ទោះករណីណាក៏ដោយ បើមានដីការសម្រេចរក្សាការពារ មានន័យ​ស្មើនឹងអង្គ​សេចក្តីមិនទាន់បានបញ្ចប់។ ដូច្នេះបើសិនជាការអនុវត្តដីកាសម្រេចការពារ ដោយការរុះរើ ឬវាយកម្ទេចនោះវានឹង​ប៉ះ​ពាល់ដល់អង្គសេចក្តីនៃរឿង។ ឯសំណងនៃការខូចខាត មិនមែនជាបន្ទុករបស់ដើមបណ្តឹងឡើយ ជាការទទួលខុសត្រូវ​របស់ចៅក្រមអ្នកបញ្ជា និងអ្នកអនុវត្ត។ តែបើសិនជាការអនុវត្តនោះត្រឹមត្រូវតាមច្បាប់ តែជាការបំផ្លាញនូវប្រយោជន៍​ស្របច្បាប់របស់អ្នកណាម្នាក់នោះ រដ្ឋ(រាជរដ្ឋាភិបាល)ជាអ្នកទទួលខុសត្រូវលើការខូចខាតទាំងនោះវិញ៕

---------------------------------------------------------
ដោយ៖ អ៊ុម វ៉ារី - ថ្ងៃទី២៩ ខែតុលា ឆ្នាំ២០១៣
រក្សាសិទ្ធគ្រប់យ៉ាងដោយ៖ មនោរម្យព័ងអាំងហ្វូ