ភ្នំពេញ៖ ដំណោះស្រាយវិវាទនៃការបោះឆ្នោតតាមផ្លូវច្បាប់ ឈរលើយន្តការ គ.ជ.ប និងក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ មិនមាន​សង្ឃឹមថា នឹងធ្វើឲ្យប្រជាពលរដ្ឋម្ចាស់ឆ្នោត និងគណបក្សមួយចំនួនអាចទទួលយកបាននោះទេ ប្រសិនបើគ្មានជំនួប​ថ្នាក់កំពូល នៃគណបក្សនយោបាយទាំងពីរ។ នោះជាកាលើកឡើងដោយលោក ធន សារាយ នាយកប្រតិបត្ត​អង្កការ​អាធហុក។

ក្រុមមេដឹកនាំសង្គមស៊ីវិល នៅបន្ទប់ស្ថានការណ៍នៃអង្គការខុបហ្វ្រែល ថ្ងៃទី០២ខែកញ្ញា។ (រូបថត MONOROOM.info/O. Vary)

នេះជាការលើកឡើងដោយក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលចំនួនជាង៤០ បានជួបជុំគ្នានាព្រឹកថ្ងៃទី០២ កញ្ញានេះនៅ​ស្នាក់ការ​អង្គការអង្គការខុមហ្រ្វេល ស្នើឲ្យមានការជម្រុញដល់គណបក្សនយោបាយទាំងពីរ «គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា និង​គណបក្សសង្រ្គោះជាតិ ធ្វើការចរចារគ្នាដើម្បីរកច្រកចេញដ៏ប្រសើរមួយ»។

ស្ថានការណ៍នយោបាយនៅកម្ពុជា កំពុងតានតឹង និងឈានទៅរកភាពជាប់គាំង ដោយសារតែពុំមានយន្តការ​ណាមួយ​ដោះស្រាយ នូវយុត្តិធម៌ដល់ម្ចាស់ឆ្នោតនោះទេ គណក្សប្រឆាំងនឹងនោះ ប្រកាសពីការធ្វើមហាបាតុកម្មដោយអហឹង្សា នឹង​ក៏បានកំណត់ជាផ្លូវការយកថ្ងៃទី៧ ខែសីហា។ ព្រមគ្នានេះដែរ គណបក្សនេះបានរៀន​ពីរបៀបសម្រាប់ទប់ទល់​នឹង​ការ​បង្ក្រាបពីអាជ្ញាធរដោយអហិង្សា។ ឯគណបក្សកាន់អំណាចវិញ ក៏បានបង្ហាញពីកម្លាំងរបស់ខ្លួន ដោយបាន ធ្វើ​សមយុទ្ធ​កងកំលាំងប្រដាប់អាវុធ ដោយដំបង និងខែលគ្រប់ៗដៃ ក្នុងគោលបំណងត្រៀមរក្សាសុវត្តិភាព សន្តិសុខ សណ្តាប់ធ្នាប់​សង្គម ក្នុងអំឡុងពេលមានមហាបាតុកម្មដែលដឹកនាំដោយបក្សសង្គ្រោះជាតិ។

មូលហេតុខាងលើនេះ ជម្រុញឲ្យអង្គការសង្គមស៊ីវិលមានការព្រួយបារម្មណ៍ ដោយសារការមិនចុះសម្រុងគ្នា រវាង​គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា និងគណបក្សសង្រ្គោះជាតិ។ ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិល នៃបន្ទប់ស្ថានការណ៍ថ្ងៃបោះឆ្នោត បានស្នើឲ្យគណបក្សនយោបាយទាំងពីរ បញ្ជូនប្រតិភូជាន់ខ្ពស់របស់ខ្លួន ដែលអាចធ្វើការ«សម្រេចចិត្ត» ដើម្បីធ្វើការ​ជជែកគ្នា អំពីការបង្កើតគណកម្មការស៊ើបអង្កេតចម្រុះមួយ អង្កេតពីភាពមិនប្រក្រតីទាំងឡាយណា ដែលអាចនាំឲ្យ​ប៉ះពាល់​ដល់លទ្ធផលនៃការបោះឆ្នោតនោះ។

នាយកអង្គការសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក លោក ធន សារ៉ាយ បានអំពាវនាវដល់ថ្នាក់ដឹកនាំនយោបាយធំទាំងពីរថា «មេត្តាខិត​ខំស្វែងរកនូវមធ្យោបាយជួបគ្នា ជជែកពិភាក្សា ដើម្បីដោះស្រាយពីការបង្កើតនូវយនការមួយ ដែលអាចធ្វើឲ្យមាន​ការ​ដោះស្រាយ មានលក្ខណៈទូលំទូលាយ និងអាចផ្តល់នូវការពេញចិត្តពេញថ្លើម ដល់ប្រជាពលរដ្ឋ និងគណបក្ស​ដែល​មិនឯកភាព ចំពោះដំណើរការនៃការបោះឆ្នោតកន្លងមកនេះ។ (….) ជំនួបថ្នាក់ដឹកនាំកំពូល​បើអាចធ្វើសេចក្តីសម្រេច​ចិត្តបាន ក្នុងការសម្រេចបង្កើតគណកម្មការចម្រុះឯករាជ្យ និងការកំណត់ពីទំហំការងារដែលនឹងត្រូវធ្វើ។ នេះជា​យន្តការ​ដែលអាចធ្វើការដោះស្រាយ នូវភាពមិនចុះសម្រុងគ្នាបាន។»

ឯលោក អ៊ូ វីរៈ ប្រធានមជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា បានបន្ថែមថា ប្រសិនជាមានជំនួបរវាងគណបក្សទាំងពីរ នៅពេល​ខាងមុខនេះ ត្រូវដាក់ចេញនូវរបៀបវារៈ ដែលអាចទទួលយកបានទាំងសងខាង។ ​ត្រូវជជែកគ្នាលើ«មុំ»មួយជាក់លាក់ ហើយតំណាងគណបក្សទាំងពីរ ត្រូវតែជាអ្នកដែលអាចផ្តល់សុពលភាព លើសេចក្តីសម្រេចនៃជំនួបរបស់ខ្លួនបាន។ ពេល​នេះសម្ពាធនៃពេលវេលា កាន់តែខិតជិត ហើយវាក៏ជាវេលាមួយ ដែលថ្នាក់ដឹកនាំទាំងពីរ ត្រូវតែមានជំនួបមួយ​ជាដាច់​ខាត។ លោកបានបង្ហាញថា ក្នុងជំនួបបើគណបក្សទាំងពីរ បង្ហាញពីជំហរផ្សេងគ្នានោះ ដំណោះស្រាយប្រាកដ​ជាមិនអាច​ឈាន ទៅដល់លទ្ធផលមួយជាវិជ្ជមានទេ។ លោកបានលើកឡើងថា «ក្នុងជំនួប ប្រសិនបើគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា​ប្រកាន់ជំហរ ចែកអំណាចក្នុងសភា ឯគណបក្សសង្គ្រោះជាតិវិញ ប្រកាន់ជំហរក្នុងការស៊ើបអង្កេត ភាពមិនប្រក្រតីនៃ​ការបោះឆ្នោត នោះជំនួបនឹងនៅតែគ្មានន័យ ឯបញ្ហានៅតែបន្តរកើតមាន។»

សម្រាប់ប្រធានមជ្ឈមណ្ឌល ប្រជាពលរដ្ឋដើម្បីអភិវឌ្ឍនិងសន្តិភាពលោក យង់ គឹមអេង បានបង្ហាញពីភាពមិនអាចជួបគ្នា រវាងថ្នាក់ដឹកនាំកំពូលៗបានព្រោះតែ ការកំណត់នូវរបៀបវារៈមានលក្ខណៈតឹងតែងពេក ដោយមិនបានបង្ហាញពីមិត្តភាព សាមគ្គីភាព និងគ្មានការយោគយល់គ្នា ដើម្បីស្វែងរកដំណោះស្រាយ។ លោកក៏បានផ្តល់ជាទស្សនៈថា បើមានជំនួបរវាង​គណបក្សទាំងពីរ អ្វីដែលសំខាន់នោះគណបក្សទាំងពីរនេះ មិនត្រូវមានជំហរដាច់ណាត់ តឹងរឹង ឬជាក់លាក់ពេកនោះទេ ថែលជាមួលហេតុនាំឲ្យការចរចារគ្នា មិនអាចទៅមុខរួច ហើយក៏ជាមួលហេតុនែការបរាជ័យដែរ។ «ពេលជួមគ្នាជជែក​ជាក់លាក់យ៉ាងណានោះស្ថិតលើការយល់ព្រម ធ្វីដែលសំខាន់ត្រូវតែមានជំនួបជាមុនសិន។ (…) ត្រូវបង្ហាញពីការទុកចិត្ត​គ្នាឲ្យមានកំរិតខ្ពស់ កុំមានការកេងចំណេញពីគ្នា និងកុំអាងលើបទេសពេក (បក្សប្រជាជនអាងលើចិន បក្សសង្គ្រោះជាតិ​អាងលើអាមេរិក)។»

កាលពីថ្ងៃទី១ ខែកញ្ញានេះ លោក ព្រុំ សុខា រដ្ឋលេខាធិកាក្រសួងមហាផ្ទៃ បានប្រាប់អ្នកសារព័តមានថា ក្នុងជំនួនបីលើក​កាលពីពេលកន្លងទៅ ទោះបីជាមិនទាន់មាន ដំណោះស្រាយណាមួយជាវិជ្ជមានក៏ដោយ លោកបានបង្ហាញថា ទាំងជាតិ និងអន្តរជាតិយល់ឃើញថា «គ្រាន់តែគណបក្សទាំងពីរអង្គុយជជែកគ្នានេះ បង្ហាញឲ្យឃើញថាយើងសហការគ្នា ដើម្បី​ដោះស្រាយបញ្ហាថែលនៅសេសសល់ រួមទាំងបញ្ហាដែលគេហៅថាភាពមិនប្រក្រតីនោះផង។ (…) គណបក្សប្រជាជន​មានសុឆន្ទៈស្មោះសរ ត្រៀមខ្លួនជានិច្ចក្នុងជំនួបមួយចុងក្រោយ ដែលជាជំនួបថ្នាក់កំពូល ជាមួយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ។ (…) ខ្ញុំមិនដឹងថាជំនួបនោះ នឹងមានពេលណានោះទេ បើគេ (គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ) មិនទាន់បានទាក់ទងមកផងនោះ។»

ចំណែកខាងគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ទស្សនាវដ្តីមនោរម្យព័ងអាំងហ្វូ មិនអាចសុំការបំភ្លឺពីបញ្ហាខាងលើបានទេ ដោយ​តំណាងគណបក្សនេះពុំទទួលទូរស័ព្ទ។ តែក្នុងសន្និសីទសារព័ត៌មាន នៅព្រឹកថ្ងៃថ្ងៃទី២ ខែកញ្ញានេះ គណបក្ស​សង្គ្រោះជាតិ ក៏បានផ្លាស់ប្តូរជំហររបស់ខ្លួនក្នុងការធ្វើបាតុកម្មនៅថ្ងៃទី៧ ខែកញ្ញា ខាងមុខ តាមរយៈការបន្ទន់​ឥរិយាបថ​របស់ខ្លួន ដោយបន្ថែមការ«បួងសួង»សុំសន្តិភាពគ្រប់ទីកន្លែង មួយទៀត នៅក្នុងកម្មវិធីបាតុកម្ម។

តំណាងអង្គការសង្គមស៊ីវិលទាំង៤០ បានអំពាវនាវដល់ថ្នាក់ដឹកនាំ គណបក្សនយោបាយទាំងពីរ ឲ្យបន្តរភាពអត់ធ្មត់ តាម​រយៈកាតកាត់បន្ថយ នូវវោហាសព្ទផ្នែកនយោបាយ ដែលងាយនឹងបង្កឲ្យមានអំពើហិង្សាកើតឡើង។ ជាមួយគ្នានេះ ខាងគណបក្សកាន់អំណាច ក៏ត្រូវកាត់បន្ថយ នូវការបង្ហាញសាច់ដុំតាមរយៈ ការគំរាមបង្ហាញនូវកំលាំងទ័ព ការចល័តទ័ព និងអាវុធ ដែលអាចនាំឲ្យប្រជាពលរដ្ឋមានការភ័យខ្លាច។

---------------------------------------------------------
ដោយៈ អ៊ុម វ៉ារី - ភ្នំពេញថ្ងៃទី០២ កញ្ញា ឆ្នាំ២០១៣
រក្សាសិទ្ធគ្រប់យ៉ាងដោយ៖ មនោរម្យព័ងអាំងហ្វូ