ការស្លាប់បំបាត់ដាន របស់អៀង សារី អតីតរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសខ្មែរក្រហម
លោកអៀង សារី អតីតរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេស នៃរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ បានស្លាប់ហើយ នៅថ្ងៃព្រហស្បត្តិ៍ ទី១៤ខែមិនានេះ ក្នុងអាយុ៨៧ឆ្នាំ។ អតីតថ្នាកដឹកនាំជាន់ខ្ពស់នៃរបបម៉ៅនិយម រួបនេះ កំពុងប្រឈមនឹងការវិនិច្ឆ័យទោស ក្នុងបទចោទប្រកាន់ ទាក់ទងនឹងបទប្រល័យពូជសាសន៍ ឧក្រិដ្ឋកម្មសង្គ្រាម និងឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងនឹងមនុស្សជាតិ។
លោកអៀង សារី នៅក្នុងសាលាក្ដីខ្មែរក្រហម។
លោកអៀងសារី បាន«ស្លាប់» នៅក្រោយបន្ទាប់ពីចូលទៅសម្រាកពេទ្យ នៅថ្ងៃទី៤ខែមិនាកន្លងទៅ។ នេះបើតាម លោក ឡាស អូសេន (Lars Olsen) អ្នកនាំពាក្យ របស់សាលាក្ដី ដែលទទួលបន្ទុកជំនុំជម្រះ លើអតីតមេដឹកនាំខ្មែរក្រហមទាំងនេះ។
មានតួនាទីជាប្រមុខការទូតនៃរបបបីឆ្នាំប្រាំបីខែម្ភែថ្ងៃ អតីតបញ្ញាវ័ន្ដ ដែលបានទទួលយកមនោគមន៍វិជ្ជា «បដិវត្តន៍ឆ្នាំ១៧៨៩» រូបនេះ ធ្លាប់ជាមុខសញ្ញាទំនាក់ទំនងយ៉ាងសំខាន់ រវាងថ្នាក់ដឹកនាំសម្ងាត់ នៃកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ និងសម្ព័នមិត្តដ៏កម្ររបស់ពួកគេ នៅលើពិភពលោក ជាពិសេស«ចិន»។ បន្ទាប់ពីត្រូវបានបណ្ដេញចេញពីអំណាច ជា៣០ឆ្នាំទៅហើយនេះ នៅថ្ងៃនេះ លោកអៀង សារីបានចាកលោកនេះទៅ ដោយមិនបានពន្យល់អ្វីអោយបានល្អិតល្អន់ ទៅលើការទទួលខុសត្រូវរបស់លោក ឬដំណើរប្រព្រឹត្តិទៅនៃរបប ដែលរូបលោកផ្ទាល់បានរួមរស់ជាមួយរហូតដល់ទីបញ្ចប់។
អ្នកស្និតនឹងប៉ុល ពត
ក្រុមអ្នកប្រវត្តិវិទូ បានភ្ជាប់ខ្លួនលោក ទៅជាអ្នកជិតស្និតម្នាក់ របស់ប៉ុល ពត បងធំទីមួយ ដែលបានស្លាប់ទៅមុនគេ នៅឆ្នាំ១៩៩៨ ដោយមិនទាំងបានខ្វល់ខ្វាយ ជាមួយនឹងប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ សម្រាប់កាត់ទោសក្រុមខ្លួន ដែលត្រៀមនឹងបង្កើតឡើងនៅពេលនោះអ្វីផង។ ភរិយារបស់លោកអៀង សារី ជាប្អូនស្រីរបស់ភរិយាទីមួយរបស់ប៉ុលពត ដែលមានឈ្មោះថា ខៀវ ធីរិទ្ធិ ហើយបានក្លាយមកជា អៀង ធីរីទ្ធិ។ លោកស្រីអៀង ធីរិទ្ធិ ដែលធ្លាប់ជារដ្ឋមន្ត្រីសង្គមកិច្ច និងជាស្ត្រីទីមួយផងដែរនេះ ក៏សព្វថ្ងៃត្រូវបានតុលាការចាត់ទុកថា មិនគ្រប់លក្ខណៈតាមផ្លូវច្បាប់ សម្រាប់ប្រឈមនឹងការកាត់ទោស ដោយសារតែបាន«បាត់បង់សតិ»។
បើតាមអ្នកស្រាវជ្រាវ លោកអៀង សារី ជាថ្នាក់ដឹកនាំខ្មែរក្រហមដ៏កម្រមួយរូប ដែលបានគាំទ្រជាសារធារណ ក្នុងការចម្រាញ់ចេញ ពីជួរអ្នកដឹកនាំនៃរបប នូវបុគ្គលណាដែលមិនគួរអោយទុកចិត្ត។
ប្រជាជនកម្ពុជាប្រមាណជា២លាននាក់ បានស្លាប់បាត់បង់ជីវិត នៅក្រោមរបបខ្មែរក្រហម ក្នុងអំឡុងពីឆ្នាំ១៩៧៥ ដល់ឆ្នាំ១៩៧៩ ដែលបានអនុវត្តន៍ នូវមាគ៌ាលាយបញ្ចូលគ្នាមួយ រវាងកុម្មុយនីស និងជាតិនិយមជ្រុលហួសហេតុ។ របបនេះបានបណ្ដេញប្រជាជនចេញពីទីក្រុង ទៅកាន់ជនបទស្រែចំការ ហើយបានបង្ខំអោយធ្វើការជាទម្ងន់ បង្កអោយមានការភ័យខ្លាច និងត្រូវបញ្ជូនទៅសម្លាប់ចោល នូវជនណាដែលគេសង្ស័យថា ជា«ខ្មាំង»។ លោកស្ទេហ្វេន ហេដ័រ (Stephen Heder) និងប្រាអាន ទីទើម័រ (Brian Tittemore) បានសរសេរក្នុងសៀវភៅ របស់ពួកលោកយ៉ាងដូច្នេះថា ទោះជាលោកខិតខំការពារខ្លួនយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏គេនៅតែមានភស្ដុតាងដែលបង្ហាញថា លោកអៀង សារី បាន«ជម្រុញជាច្រើនដង» អោយមានការចាប់ខ្លួន និងកម្ទេចចោល នូវបណ្ដាជនក្បត់ ដែលគួរអោយសង្ស័យទាំងឡាយ។ «គាត់បានបញ្ជាក់ជាចំហរ ដែលមិនដែលមាននរណាធ្វើដូចថា ជានយោបាយកម្ទេច នូវជនក្បត់ និងអ្នកដែលត្រូវបានចាត់ទុកថា ជាជនក្បត់»។
ប្រវត្តិអ្នកលេងសន្លឹកបៀរ
កើតនៅឆ្នាំ១៩២៥ នៅកម្ពុជាក្រោម នៅក្នុងគ្រួសារខ្មែរមួយមធ្យម លោកអៀងសារី បានទទួលយកយ៉ាងលឿន នូវមនោគមន៍វិជ្ជាបដិវត្តន៍ នៅអំឡុងពេលដែលលោក បានទៅសិក្សានៅប្រទេសបារាំង។ បន្ទាប់ពីបានរៀបការជាមួយនឹងលោកស្រី អៀង ធីរិទ្ធិនៅឆ្នាំ១៩៥១ ដែលជាបញ្ញាវ័ន្ដចេញពីត្រកូលអ្នកមានមុខមាត់នោះ លោកអៀង សារី បានត្រឡប់មកកាន់ទីក្រុងភ្នំពេញវិញ ហើយបានចាប់ផ្ដើមកសាងគណបក្សកុម្មុយនីស។ នៅឆ្នាំ១៩៦៣ ប៉ុល ពត និងលោក ត្រូវបានអាជ្ញាធរនៅពេលនោះ ចាត់ទុកថាជាមុខសញ្ញា ដែលបានគម្រាមដល់សន្តិសុខសង្គម។ អ្នកទាំងពីរក៏បានរត់គេចខ្លួន ជាមួយនឹងភរិយាផងខ្លួន ទៅកាន់ព្រៃម៉ាគីផ្នែកខាងជើងប្រទេស ហើយបានពង្រីកនូវបណ្ដាញរបស់ចលនាពួកគេ ដើម្បីត្រៀមត្រឡប់មកវិញ នៅថ្ងៃណាមួយ។
នៅឆ្នាំ១៩៧១ លោកអៀងសារី ត្រូវបានបញ្ជូនអោយទៅទីក្រុងប៉េកាំង ដោយគណបក្សកុម្មុយនីសរបស់ខ្លួន ដើម្បីទទួលយកការគាំទ្រសម្ដេចនរោត្តម សីហនុ ដែលទើបនឹងត្រូវបានគេធ្វើរដ្ឋប្រហារទំលាក់ពីតំណែងថ្មីៗ ហើយបើកការប្រយុទ្ធបះបោរ ប្រឆាំងនឹងរបបថ្មីមួយ ស្និតនឹងអាមេរិកាំង នៅទីក្រុងភ្នំពេញ។ របបនោះមានឈ្មោះថា សារធារណរដ្ឋខ្មែរ ដែលមានលោកសេនាប្រមុខលុន ណុលជាប្រមុខរដ្ឋ។ នៅពេលនោះ លោកអៀង សារី ត្រូវគេអោយទទួលបន្ទុកខាងទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិ។ ដូច្នេះហើយ នៅពេលខ្មែរក្រហមបានអំណាចនៅឆ្នាំ១៩៧៥ រូបលោកបានក្លាយជារដ្ឋមន្ត្រីការបរទេស ហើយបានរៀបចំ ទៅដើរទៅប្រមែប្រមូល សិស្សនិស្សិតខ្មែរ នៅបរទេសអោយត្រឡប់ចូលស្រុក នៅក្រោមលេសថា «រមគ្នាកសាងប្រទេសឡើងវិញ»។
នៅក្រោយការដួលរលំនៃរបបនេះ នៅឆ្នាំ១៩៧៩ លោកអៀង សារី បានភៀសខ្លួនទៅកាន់តំបន់ព្រំដែនថៃ មុននឹងត្រូវបានតុលាការមួយបន្តុបដោយវៀតណាម កាត់ទោសលោក«ប្រហារជីវិត»។ លោកបានបន្តតួនាទីរបស់លោកជាបន្ត ជាមួយនឹងប្រទេសចិន ហើយក្រុមខ្មែរក្រហមបានប្រែក្លាយជាចលនាតស៊ូមួយ។ នៅឆ្នាំ១៩៩៦ ដោយសារមានជម្លោះផ្ទៃក្នុង រវាងអ្នកតស៊ូមួយចំនួន ដែលចោទលោកពីលាភសង្ការះ ដែលបានមកពីការរត់ពន្ធព្រៃឈើ និងត្បូងមានតម្លៃនោះ លោកអៀង សារីបានបំបែកខ្លួន ហើយមកចុះចូលជាមួយនឹងរដ្ឋាភិបាលក្រុងភ្នំពេញ មុនមរណភាពរបស់ប៉ុល ពត ពីរឆ្នាំ។ នៅពេលនោះលោកទទួលបានការលើកលែងទោស ពីអតីតព្រះមហាក្សត្រនរោត្តម សីហនុ ហើយបានរស់នៅយ៉ាងសុខស្រួល ក្នុងទីក្រុងភ្នំពេញ រហូតមកដល់មានការចាប់ខ្លួនលោក នៅឆ្នាំ២០០៧ ដើម្បីយកលោកមកជំនុំជម្រះទោសម្ដងទៀត ក្នុងសាលាក្ដីខ្មែរក្រហមសព្វថ្ងៃ។
«លោកអៀង សារី ពេញចិត្ត និងបដិវត្តន៍ ដោយសារលោកនៅជាសមាជិតដ៏សំខាន់ម្នាក់» លោកដាវិដ ឆេនដ័រ ប្រវត្តិវិទូ ឯកទេសខាងប្រទេសកម្ពុជា បានពន្យល់យ៉ាងដូច្នេះ។ «លោកបានដឹងមុនអ្នកដទៃ ពីអ្វីដែលកំពុងចារទុក ហើយលោក បានលេងសន្លឹកប៊ៀររបស់លោក ទៅតាមចន្លោះដ៏ធំនៃបដិវត្តន៍ ដែលបានទុកអោយលោក»៕
-----------------------------------------------
ដោយ ៖ កេសរកូល - ភ្នំពេញ ថ្ងៃទី១៤ ខែមិនា ឆ្នាំ២០១៣
រក្សាសិទ្ធគ្រប់យ៉ាងដោយ៖ មនោរម្យព័ងអាំងហ្វូ