ក្នុងពេលចុងក្រោយគេបំផុតនេះ ឧបការីរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអាមេរិកលោក ម៉ៃឃើល ផស្ន័រ (Michael Posner) បានលើក​ជាពិសេស ករណី លោក សម រង្ស៊ី និងលោកម៉ម សូណង់ដូ ដោយចង់ជំរុញឲ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ធ្វើការដោះស្រាយ​លើ​បញ្ហានេះ ដើម្បីធានាបាននូវសិទ្ធិស្មើភាព ក្នុងការធ្វើនយោបាយ និងការបញ្ចេញមតិ សម្រាប់ការបោះឆ្នោតតំណាងរាស្ត្រ ក្នុងខែកក្កដាខាងមុខ។

សម្រាប់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា លោក សម រង្ស៊ី និងលោកម៉ម សូណង់ដូ ជាអ្នកទោសឧក្រិដ្ឋ។ រូបភាពកាត់ត។

ប៉ុន្តែជាអវិជ្ជមាន សំណើរនេះ មិនត្រូវបានរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ទទួលយកមកពិចារណាទេ និងបានបដិសេធចោលភ្លាមៗ។ ការជជែកពិភាក្សាទាំងឡាយ ត្រូវជាប់គាំង ដោះស្រាយមិនរួចនោះ ដោយសារតែគោលការណ៍មួយចំនួន ដែលកម្ពុជា​បាន​ប្រកាន់យក៖ «កម្ពុជា មានអធិបតេយ្យរបសខ្លួន» ឬក៏«និតិរដ្ឋ មិនត្រូវជ្រៀតជ្រែក ចូលកិច្ចការតុលាការ» នោះជាដើម។ ជំហររបស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជានេះ ត្រូវបានក្រុមអ្នកវិភាគ និងមន្ត្រីបក្សប្រឆាំង បង្ហាញពីការព្រួយបារម្ភ ចំពោះទំនាក់ទំនង​ការទូតរវាងប្រទេសទាំងពីរ ហើយកម្ពុជាអាចឈានទៅមានជម្លោះ ជាមួយសហគមន៍អន្តរជាតិនោះផងទៀត។

សេចក្ដីព្រួយបារម្ភនេះ ត្រូវបានអះអាងជាពិសេស ដោយអ្នកតំណាងរាស្រ្តគណបក្សប្រឆាំង លោក សុន ឆ័យ ដោយបាន​លើកឡើងថា រាល់ការបដិសេធរបស់កម្ពុជា ចំពោះសំណើរសហរដ្ឋអាមេរិកនោះ អាចប៉ះពាល់ដល់ទំនាក់ទំនងការទូត ព្រោះអាមេរិក ជាប្រទេសមួយ ដែលសហការជាមួយប្រទេសផ្សេងទៀត ក្នុងពិភពលោក ដែលគោរពសិទ្ធិមនុស្ស។

សម្រាប់លោក កែម ឡី វាជារឿងដែល «គួរពិចារណា»បាន។ អ្នកវិភាគរូបនេះ បានបញ្ជាក់ថា  បើសិនជាកម្ពុជា​មិនចង់​ស្ថិតក្នុងភាពឯកកោ ឬដើរទៅរកទស្សវត្យឆ្នាំប៉ែតសិបវិញនោះ នឹងមិនពិបាកធ្វើការពិចារណាទេ។ «ខាងសហគមអ៊ឺរ៉ុប​យល់ថា បញ្ហានេះមិនមែនជាបញ្ហាធ្ងន់ធ្ងរ (...) ទើបគេតែងតែលើកយកបញ្ហានេះ មកធ្វើការពិភាគ្សា និងដោះស្រាយ។ តែបើជារឿងឧក្រិដ្ឋកម្ម រឿងព្រហ្មទណ្ឌវិញ ខាងសហគមន៍អ៊ឺរ៉ុប មិនត្រឹមតែមិនហ៊ានលូកដៃរចូលទេ អាចទាមទាឲ្យ​រដ្ឋាភិបាល បន្ថែមការកាត់ទោសទៅទៀតផង។»

សម្រាប់ដំណើរឈានទៅមុខ នៃប្រទេស «រាជរដ្ឋាភិបាលគួតែប្តូរជំហរ។ ជំហរនេះ មិនមែនជំហរសម្រាប់តែរដ្ឋាភិបាលទេ (តែ)ជាជំហរសម្រាប់ប្រទេសជាតិទាំងមូល ជំហរសម្រាប់សេដ្ឋកិច្ចខ្មែរ ជំហរសម្រាប់ប្រជាជនក្រីក្រ។ កាលណាផ្លាស់ប្តូរ​ជំហរ វាផ្លាស់ប្តូរនូវបរិយាកាសនយោបាយ វាអាចឈានទៅរកការផ្លាស់ប្តូរសេដ្ឋកិច្ច។» នេះជាការយល់ឃើញ របស់លោក កែម ឡី។

ផ្ទុយទៅវិញ អ្នកវិភាគម្នាក់ទៀត មកពីសកលវិទ្យាល័យខេមរៈ លោក សុខ ទូច បានចាត់ទុកសំណើរបស់សហរដ្ឋ​អាមេរិក​នេះ ថាមិនអាចឲ្យរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ទទួលយកបានទេ ព្រោះកម្ពុជាមាន«អធិបតេយ្យ»របស់ខ្លួន។ លោកបញ្ជាក់ថា បើ​រាល់ករណី កម្ពុជាត្រូវបានដោះស្រាយ ដោយអន្តរជាតិនោះ វានឹងនាំឲ្យប្រជាជនកម្ពុជា អស់ជំនឿលើអ្នកនយោបាយខ្មែរ។ ប៉ុន្តែលោកមានសង្ឃឹមថា នៅថ្ងៃខាងមុខ នឹងមានការសម្របសម្រួល នយោបាយណាមួយរវាងកម្ពុជា ជាមួយអាមេរិក និង​សហគមអឺរ៉ុប។ «ការស្នើរបស់អាមេរិកនេះ ដោយសារការបោះឆ្នោត ជិតឈានចូលមកដល់ ហើយអាមេរិកចង់​អោយ​កម្ពុជា  (...) គ្រប់និន្នាការនយោបាយទាំងអស់ និងមានសមធម៌ ក្នុងការបោះឆ្នោតនៅកម្ពុជា»។

ឯនាយកប្រតិប័ត្តិអង្គការ ខុមហ្រ្វែល លោក គល់ បញ្ញា  ក៏បានយល់ស្របដែរថា រដ្ឋាភិបាលគួយកចិត្តទុកដាក់ ដើម្បីឲ្យ​មានអ្នកនយោបាយសំខាន់ៗ បានចូលរួមប្រកួតប្រជែងពេញលេញ។«នៅប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យ គេយកចិត្តទុកដាក់ ចំពោះអ្នកចូលរូមក្នុងការបោះឆ្នោត ដោយពេញលេញ និងដោយសេរីនេះ»។  លោកអះអាងថា សហគមន៍អន្តរជាតិ កំពុង​តាមឃ្លាំមើល ពីស្ថានការណ៍នៃអ្នកនយោបាយ ដែលត្រូវបានតុលាការកាត់ទោស ឲ្យជាប់ពន្ធនាគារ ដែលករណីខ្លះ​ពាក់ព័ន្ធនឹង«នយោបាយ»។

និយាយទាក់ទងដល់ប្រព័ន្ធតុលាការ សកម្មជនលេចធ្លោពូកែខាងវោហាស័ព្ទ និងជាប្រធានមជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា លោក អ៊ូ វីរៈ  បន្ថែមថា សហគមន៍អន្តរជាតិ «ពិត»ជាបានដឹង ពីប្រព័ន្ធតុលាការកម្ពុជា។ បើកម្ពុជានៅតែឈរលើជំហរនេះ អាចធ្វើឲ្យប្រទេសនេះ ជៀសមិនផុតពីការដាក់ទណ្ឌកម្ម ផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច ពីសហគមន៍អន្តរជាតិនោះទេ ហើយត្រូវស្ថិតនៅ ក្នុងភាពឯកកោមួយ គួរអោយបារម្ភ។

ក្នុងដំណើរបំពេញទស្សនៈកិច្ចនៅកម្ពុជា ក្នុងពេលកន្លងមក ថ្នាក់ដឹកនាំសំខាន់ៗនៃប្រទេសធំៗ ដូចជា ប្រធានាធិបតី​អាមេរិក លោកបារ៉ាក់ អូបាម៉ា រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអាមេរិក លោកស្រី ហ៊ីលឡារី គ្លីនតុន និងនាយករដ្ឋមន្ត្រីបារាំង លោក ហ្សង់ម៉ាក អៃរូល៍ (Jean-Marc Ayrault) សុទ្ធតែធ្លាប់បានលើកឡើងដូចគ្នា ពីរាល់ករណីទាំងនេះ ទៅកាន់លោក​ហ៊ុន សែន នាយក​រដ្ឋមន្ត្រីខ្មែរ។ តែជាចម្លើយតបមកវិញ មេដឹកនាំកម្ពុជាចាត់ទុកថា ជារឿងរបស់តុលាការ ដែលកម្ពុជាកំពុងតែពង្រឹង មូលដ្ឋានគ្រឹះ នៃនិតិរដ្ឋរបស់ខ្លួន។

សូមរំលឹកថា ក្នុងការវាយប្រហារចំៗកន្លងមក ទៅលើលោក ស៊ូប៊ែឌី តំណាងពិសេសផ្នែកសិទ្ធិមនុស្ស របស់អង្គការ​សហ​ប្រជាជាតិ ប្រមុខរដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន ធ្លាប់បានថ្លែងជាសាធារណៈថា«គ្មានបុគ្គលណាម្នាក់ ឬប្រទេសណាមួយ មកធ្វើជាចៅហ្វាយរបស់កម្ពុជានោះទេ ដរាបណារូបលោក នៅឈរជានាយករដ្ឋមន្ត្រី ហើយអ្វីដែលកម្ពុជាកំពុងតែធ្វើនេះ ដោយផ្អែកទៅតាមច្បាប់»។

ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏ក្រុមអ្នកវិភាគបាននិយាយដូចគ្នាថា ចំពោះបញ្ហាលោកម៉ម សូណង់ដូ និងលោក សមរង្សី វាជារឿងនយោបាយ ដូច្នេះវាអាចមានការប្រែប្រួលភ្លាមៗ នៅថ្ងៃខាងមុខ។ សហគមន៍អន្តរជាតិ អាចនឹងរិះគន់ មកលើ​រដ្ឋាភិបាលរបស់លោក ហ៊ុន សែន ប្រសិនបើការបោះឆ្នោតតំណាងរាស្រ្ត ដែលនឹងត្រូវធ្វើឡើងនាខែកក្កដា ឆ្នាំ​២០១៣ ខាងមុខ មិនមានការចូលរួម ពីមេដឹកនាំគណបក្សប្រឆាំង ដ៏សំខានជាងគេរបស់ប្រទេសនោះ៕

---------------------------------------------------------
ដោយៈ អ៊ុម វ៉ារី - ភ្នំពេញថ្ងៃទី២១ កុម្ភៈ ឆ្នាំ២០១៣
រក្សាសិទ្ធគ្រប់យ៉ាងដោយ៖ មនោរម្យព័ងអាំងហ្វូ