វិភាគ៖ បង្ខំឲ្យហៅ«សម្ដេច» គឺបង្ខំឲ្យសារព័ត៌មាន«លំអៀង»
- ដោយ: ដារា រិទ្ធ អត្ថបទ៖ ដារា រិទ្ធ ([email protected]) - ភ្នំពេញ ថ្ងៃទី០៩ កក្កដា ២០១៦
- កែប្រែចុងក្រោយ: July 10, 2016
- ប្រធានបទ: គោរមងារ«សម្ដេច»
- អត្ថបទ: មានបញ្ហា?
- មតិ-យោបល់
-
នៅក្នុងរបបប្រជាធិបតេយ្យ ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ (រាប់ទាំងសារព័ត៌មាន) ត្រូវបានគេចាត់ទុក ថាជាអំណាចទី៤ បន្ទាប់ពីអំណាចនីតិបញ្ញត្តិ (សភា) នីតិប្រតិបត្តិ (រដ្ឋាភិបាល) និងនីតិតុលាការ។ ហើយអំណាចទាំងបួននេះ ត្រូវចែកឲ្យដាច់ពីគ្នា និងត្រូវគោរពគ្នាទៅវិញទៅមក នៅក្នុងក្របខណ្ឌនៃច្បាប់។ ជាពិសេសត្រូវគោរពសិទ្ធិ នៃការយកព័ត៌មាន និងការបញ្ជូនព័ត៌មាន របស់សារព័ត៌មាន។ សារព័ត៌មានមានសិទ្ធិ ធ្វើព័ត៌មានពីអ្វីមួយ ទៅតាមវិជ្ជាជីវៈ ដែលខ្លួនយល់ពីភាពចាំបាច់ ដើម្បីបញ្ជូនប្រាប់បន្តឲ្យទៅមហាជន ដោយគ្មានការលូកដៃលូកជើង ពីនរណាផ្សេង ឬពីអាជ្ញាធរឡើយ។
ដូច្នេះរវាងរដ្ឋាភិបាល (នីតិប្រតិបត្តិ) ដែលត្រូវបម្រើពលរដ្ឋ និងសារព័ត៌មាន (ដែលមិនមែនជាសារព័ត៌មាន បែបកុម្មុយនីស) ដែលត្រូវបម្រើអ្នកអាន អ្នកទស្សនា (ឬនិយាយឲ្យចំ បម្រើពលរដ្ឋដូចគ្នា) មិនមានភាពចាំបាច់ត្រូវមានម្ខាង មក«បង្គាប់»ម្ខាងទៀត ឲ្យលើសពីអ្វី ដែលគេហៅថា ជាការគោរពគ្នាទៅវិញទៅមកនោះឡើយ។ សម្រាប់អ្នកសារព័ត៌មាន ភាពមិនចាំបាច់នេះក៏កាន់តែមានខ្លាំងដែរ ដោយហេតុថា ក្រមវិជ្ជាជីវៈរបស់អ្នកសារព័ត៌មាន និងច្បាប់ស្ដីពីរបបសារព័ត៌មាន បានចងអ្នកសារព័ត៌មានខ្លួនឯងរួចហើយ មានជាគោលការណ៍ដូចជា ត្រូវជៀសវាងការជេរប្រទេច រាយការណ៍ខុសពីការពិត ខុសពីតួនាទី រាយការណ៍ដាក់ទំងន់តែម្ខាង ឬរាយការណ៍ដោយ«រណប-លំអៀង»នោះជាដើម។ ប្រសិនជាអ្នកសារព័ត៌មានប្រព្រឹត្តិកំហុស គេអាចស្នើឲ្យសារព័ត៌មាន ឬអ្នកសារព័ត៌មាននោះកែតម្រូវឡើងវិញ និងមានតុលាការ ជាអ្នកវិន្និច្ឆ័យសម្រេច។
ចុះក្រសួងព័ត៌មានកម្ពុជា (របបប្រជាធិបតេយ្យភាគច្រើនក្នុងលោក គ្មានក្រសួងនេះទេ) ដែលកន្លងមក បានបង្គាប់ទៅប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ ឬសារព័ត៌មាន ឲ្យចាំបាច់ត្រូវប្រើ ឬសរសេរគោរមងារ «សម្ដេច» នៅរៀងរាល់អត្ថបទព័ត៌មាន ឬការផ្សាយ ដែលទាក់ទងនឹងកំពូលមន្ត្រី ដែលមានគោរមងារនេះ មានទិដ្ឋភាពបែបណា?
និយាយពីរម៉ាត់ឲ្យខ្លី៖ វាជាការលូកដៃលូកជើង និងបង្ខំឲ្យប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ ត្រូវ«លំអៀង»ទៅតាមនិន្នាការមួយ ពីសំណាក់ក្រសួងព័ត៌មាននេះតែម្ដង។ ហេតុអ្វី បានជាត្រូវចាត់ទុកការបង្គាប់នេះ ជាការបង្ខំឲ្យ«លំអៀង» បើគ្រាន់តែសុំឲ្យបន្ថែមពាក្យ«សម្ដេច» នៅក្នុងអត្ថបទព័ត៌មាន ឬសេចក្ដីរាយការណ៍នីមួយៗ? ព្រោះក្រសួងព័ត៌មានមានមូលហេតុ ដែល«ខ្វះលក្ខណៈវិទ្យាសាស្ត្រ»ចំនួនពីរនេះ ដើម្បីអះអាងពីនិតិភាពនៃការបង្គាប់របស់ខ្លួន៖ (១) ជាគោរមងារផ្ដល់ដោយព្រះមហាក្សត្រ ដែលចាំបាច់ត្រូវតែគោរពតាម និង(២) ជាប្រពៃណីរបស់ខ្មែរ ដែលតែងតែហៅតាមគោរមងារនេះរហូតមក។
ហួសសម័យហើយ!
ចំពោះមូលហេតុទីពីរ គេរកមិនឃើញទឡ្ហីករណ៍រឹងមាំ ឬឯកសារ គុម្ពីសាស្ត្រា នៃវប្បធម៌ប្រពៃណីទំនៀមទម្លាប់ណាមួយ ចែងជាតម្រាមកថា ពលរដ្ឋត្រូវតែហៅ មន្ត្រីក្រមការណាម្នាក់ ទៅតាមគោរមងានោះឡើយ។ វៀរលែងតែនៅក្នុងសម័យកាល «ទូលបង្គំមានកំហុស ទូលបង្គំគួរតែស្លាប់» ដែលរាស្ត្រគ្រាន់តែជា«ខ្ញុំកញ្ជះ» នៅ«ក្រោមល្អងធូលីព្រះបាត»ប៉ុណ្ណោះ។ លោក ហ៊ុន សែន ក៏ធ្លាប់និយាយដែរថា សម័យនេះមិនមែន «ទូលបង្គំគួរតែស្លាប់» នោះទៀតទេ តែជាសម័យ«ព្រះអង្គមានកំហុស ទូលបង្គំគួរតែរស់»។
ឬមួយពលរដ្ឋ និងអ្នកសារព័ត៌មាន ត្រូវហៅមន្ត្រី«គ្រាក់ៗ» ទៅតាមគោរមងារ ជា«សម្ដេច» ដោយហេតុត្រូវធ្វើតាមសម័យមុន? តើពលរដ្ឋនិងអ្នកសារព័ត៌មាន ត្រូវហៅព្រះមហាក្សត្រ ថាជា«បនប្រតិកិរិយា» ឬជាតំណាងឲ្យវណ្ណៈសក្ដិភូមិ«ជិះជាន់» ឲ្យដូចលោក ហ៊ុន សែន និងមន្ត្រីក្បែរខ្លួនលោកច្រើននាក់ ដែលធ្លាប់ហៅព្រះមហាក្សត្រដូច្នេះ នៅក្នុងរបបសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជា (សម័យមុន) នោះដែរឬ?
ជាគោរមងារ«កិត្តិយស»
ហើយបើគេត្រឡប់មកមូលហេតុទីមួយវិញ គេនឹងយល់កាន់តែជ្រៅថា គោរមងារជា«សម្ដេច» ព្រះរាជទានដោយព្រះមហាក្សត្រ ជូនដល់មន្ត្រី«គ្រាក់ៗ»ទាំងប៉ុន្មាននាក់នេះ គ្រាន់តែជាគោរមងារ«កិត្តិយស»ប៉ុណ្ណោះ។ ហេតុអ្វីក៏ជាគោរមងារ«កិត្តិយស»? ព្រោះគោរមងារទាំងនេះ កើតចេញពីព្រះមហាក្សត្រអង្គឯង តែមិនមែនជាគោរមងារ ដែលមានចែងឡើង ដោយច្បាប់នោះឡើយ។ ហេតុអ្វី ក៏ច្បាប់ត្រូវធំជាងព្រះមហាក្សត្រ? ព្រោះកម្ពុជា ជាព្រះរាជាណាចក្រអាស្រ័យរដ្ឋធម្មនុញ្ញ។ បើគេចូលទៅអាន ព្រះរាជក្រិត្យតែងតាំងទាំងនោះ (នៅទំព័របន្ទាប់) គេក៏ឃើញដែរ ថាព្រះមហាក្សត្រទ្រង់យល់ តាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញដើម្បីផ្ដល់គោរមងារ (និងព្រះរាជក្រិត្យខ្លះទៀត មិនឃើញទ្រង់យល់តាមច្បាប់អ្វីនោះទេ)។
ដូច្នេះសួរទៀតថា បើទ្រង់យល់តាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញ តើមាត្រាណាមួយ ដែលចែងពីគោរមងារទាំងនេះ? សូមអានមាត្រាទាំងពីរខាងក្រោម ដែលចែងពីបុព្វសិទ្ធិ របស់ព្រះមហាក្សត្រ ក្នុងការតែងតាំងនរណាម្នាក់ ទៅជាអ្វីមួយ (តែរកមិនឃើញ ថាព្រះអង្គត្រូវព្រះរាជទានគោរមងារ ហើយបង្គាប់ឲ្យអ្នកផង ត្រូវគោរពតាមនោះទេ)៖
មាត្រា ២១
តាមសេចក្ដីស្នើរបស់គណៈរដ្ឋមន្ត្រី ព្រះមហាក្សត្រទ្រង់ឡាយព្រះហស្តលេខាលើព្រះរាជក្រឹត្យតែងតាំង ផ្លាស់ប្ដូរ ឬ បញ្ចប់ភារកិច្ចមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់ស៊ីវិល និង យោធា ឯកអគ្គរាជទូត និង ប្រេសិតវិសាមញ្ញ និងពេញសមត្ថភាព។
តាមសេចក្ដីស្នើរបស់ឧត្ដមក្រុមប្រឹក្សានៃអង្គចៅក្រម ព្រះមហាក្សត្រទ្រង់ឡាយព្រះហស្តលេខា លើព្រះរាជក្រឹត្យតែងតាំង ផ្លាស់ប្ដូរ ឬ ដកចៅក្រមផ្នែកយុត្តាធិការ។
មាត្រា ២៩ ថ្មី
ព្រះមហាក្សត្រ ទ្រង់បង្កើត និងប្រទានគ្រឿងឥស្សរិយយសជាតិ។
ព្រះមហាក្សត្រ ទ្រង់សម្រេចប្រទានឋានន្តរសក្ដិ ឋានៈយោធា និង ស៊ីវិលតាមច្បាប់កំណត់។
គោរមងារប្រកបដោយភាពមន្ទិល
បន្ថែមពីលើនេះ គោរមងារ«សម្ដេច» ត្រូវបានគេមើលឃើញ ថាបានផ្ដល់ជូនអស់លោក«គ្រាក់ៗ»ទាំងនោះ ជាមួយនឹងភាពមន្ទិល។ គេឆ្ងល់ថា បើលោក ជា ស៊ីម ប្រធានព្រឹទ្ធសភា និងជាប្រធានគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា មិនទទួលមរណៈភាព ហើយលោក ហ៊ុន សែន នៅតែជាអនុប្រធានគណបក្សដដែលនោះទេ តើលោក ស ខេង និងលោក សាយ ឈុំ អាចនឹងត្រូវឡើង មកធ្វើជាអនុប្រធានគណបក្សមួយនេះ ស្មើនឹងលោក ហ៊ុន សែន ដែរឬ? ហើយលោក សាយ ឈុំ អាចនឹងត្រូវឡើងមក ជាប្រធានព្រឹទ្ធសភាឬទេ?
ដូច្នេះសួរទៀតថា តើគោរមងារជា«សម្ដេច»នេះ នឹងត្រូវប្រទាន ឲ្យទៅលោក ស ខេង ឬលោក សាយ ឈុំ ឬទេ ប្រសិនជាលោកនៅមានថានៈ ត្រឹមជាអនុប្រធានព្រឹទ្ធសភា ឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី ឬរដ្ឋមន្ត្រី តាំងពីយូរមកហើយនោះ? ហេតុអ្វី ក៏ការប្រទានគោរមងារនេះ ត្រូវបានធ្វើឡើង នៅចំពេលការជ្រើសតាំងលោកទាំងពីរ មកជាអនុប្រធានគណបក្សកាន់អំណាច? បើថា លោកទាំងពីរបានបម្រើ ស្រឡាញ់ប្រទេសជាតិ ប្រជាជន។ល។និង។ល។ ចុះហេតុអ្វីមន្ត្រីគ្រាក់ៗផ្សេងទៀត (ជាឧទាហរណ៍ លោក ហោ ណាំហុង ដែលធ្លាប់បម្រើជាតិច្រើនជំនាន់) មិនមានភ័ព្វសំណាងដូចនេះផង? នេះ គេនៅមិនទាន់និយាយដល់ មនុស្សជាច្រើននាក់ផ្សេងទៀត ដែលបានបម្រើ ស្រឡាញ់ប្រទេសជាតិ ប្រជាជន។ល។និង។ល។ ដូចគ្នាដែរ (ឬជាង)នោះផងទេ។
ចំណុចអស់ទាំងនេះហើយ ដែលក្រសួងព័ត៌មានកម្ពុជា គប្បីបើកភ្នែកមើលឲ្យគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ ជាជាងមកកំហិតប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ ឲ្យត្រូវធ្វើអញ្ចេះធ្វើអញ្ចុះ ជាពិសេសបង្ខំឲ្យប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ មានជំហរ«លំអៀង»តាមខ្លួន ព្រោះតែពាក្យ«សម្ដេច»មួយម៉ាត់នេះ៕
-------------------
ដើម្បីយល់ (ឬយល់ឡើងវិញ) ពីព្រះរាជក្រិត្យផ្ដល់គោរមងារទាំងនេះ សូមចុចលើទំព័របន្ទាប់។