ជនរងគ្រោះនឹងវិបត្តិដីធ្លីពីឆ្នាំ២០១៤ បន្ថែមបន្ទុកថ្មីសម្រាប់ ICC
- ដោយ: ដារា រិទ្ធ អត្ថបទ៖ ដារា រិទ្ធ ([email protected]) - ភ្នំពេញថ្ងៃទី២៥ កក្កដា ២០១៥
- កែប្រែចុងក្រោយ: July 26, 2015
- ប្រធានបទ: ដីធ្លី
- អត្ថបទ: មានបញ្ហា?
- មតិ-យោបល់
-
បើទោះជាករណី នៃការដាក់ពាក្យបណ្ដឹង ទៅកាន់សាលាក្ដីព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិ ដូចជាត្រូវបានគេបំភ្លេចចោលជាអន្លឺ ដោយបញ្ហាផ្សេងទៀត ដូចជាបញ្ហាព្រំដែន កម្ពុជា-វៀតណាម ជាដើមនោះ តែសម្រាប់លោកមេធាវី រីឆារដ៍ រ៉ូជ័រ (Richard J. Rogers) មិនបានភ្លេច«ភារកិច្ច»របស់លោក ក្នុងការនាំបណ្ដឹង ប្រឆាំងនឹងក្រុមមនុស្ស ដែលស្និតនឹងរបបដឹកនាំ របស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន សព្វថ្ងៃ ឡើងទៅតុលាការអន្តរជាតិ មួយនេះឡើយ។
ក្នុងនាមលោក តំណាងឲ្យជនរងគ្រោះ និងជាដៃគូរបស់សមាគម «Global Diligence (ដែលធ្វើការមិនគិតកម្រៃ ផ្នែកយុត្តិធម៌ មានទីស្នាក់ការធំ នៅក្នុងរាជធានីឡុងដ៍ ចក្រភពអង់គ្លេស)» លោកមេធាវីបានបន្ថែម ភស្តុតាងថ្មីៗបន្ថែមទៀត បញ្ជូនទៅឲ្យអ្នកស្រី អន្តររដ្ឋអាជ្ញា នៃតុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិ កាលពីថ្ងៃព្រហស្បត្តិ៍សប្ដាហ៍មុន។ នេះជាការអះអាង នៅក្នុងសេចក្ដីប្រកាសព័ត៌មានមួយ របស់សហព័ន្ធសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ (FIDH) ដែលបានគាំទ្រពាក្យបណ្ដឹង របស់លោកមេធាវី រ៉ូជ័រ។
ប្រធានសហព័ន្ធសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ លោក ការីម ឡាហីដ្យី (Karim Lahidji) បានថ្លែងឲ្យដឹងថា៖ «ករណីទាំងនេះ បានបង្ហាញនូវភស្ដុតាងជាថ្មីទៀត ថាការអនុវត្តន៍ជាប្រព័ន្ធ នូវការរឹបអូសដីធ្លី អាចត្រូវបានចាត់ទុក ជាឧក្រិដ្ឋកម្ម ប្រឆាំងមនុស្សជាតិ។ ដូច្នេះ វាជារឿងបន្ទាន់ ដែលអ្នកស្រីអន្តររដ្ឋអាជ្ញា របស់សាលាក្ដីព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិ គួរតែមានវិធានការ បើកឲ្យមានការស៊ើបអង្កេត ជាជំហានដំបូងមួយ។»
សេចក្ដីប្រកាសព័ត៌មាន របស់សហព័ន្ធអន្តរជាតិមួយនេះ បានឲ្យដឹងទៀតថា ចលនានៃការរឹបអូស និងការបណ្ដេញចេញ ពីដីធ្លីផ្ទះសម្បែង បានបង្កើនល្បឿនយ៉ាងខ្លាំង នៅឆ្នាំ២០១៤ ដែលបង្កឲ្យពលរដ្ឋកម្ពុជា ច្រើនជាង៦ម៉ឺននាក់ បានរងគ្រោះ បើគិតមកទល់នឹងត្រីមាសទីមួយ នៃឆ្នាំ២០១៥នេះ។ គេអាចគណនាបានថា មានមនុស្សជាង ៨៣ម៉ឺននាក់ បានរងគ្រោះនឹងបញ្ហាដីធ្លី បើរាប់តាំងពីឆ្នាំ២០០០មកនោះ។ ពីក្នុងចំណោមនោះ មួយភាគធំ កំពុងរស់នៅក្នុងតំបន់អភិវឌ្ឍន៍ថ្មី ជាមួយនឹងស្ថានភាពដ៏អាក្រក់ មិនមានអាហារគ្រប់គ្រាន់ និងពោរពេញដោយជំងឺដម្កាត់។
កាលពីឆ្នាំទៅម៉ិញ អង្គការសង្គមស៊ីវិល ចំនួន៤០ នៅជុំវិញពិភពលោក ដែលធ្វើការទាក់ទងនឹងដីធ្លី បានស្នើសុំទៅ សាលាក្ដីមួយនេះ ដើម្បីពិនិត្យមើល ទៅលើសំនុំរឿង។ អង្គការសង្គមស៊ីវិលទាំងនោះ បានប្រកាសថា៖ «យើងមានកាតព្វកិច្ច ការពារជនរងគ្រោះ ពីការរឹបអូសដីធ្លី និងការបណ្ដេញចេញពីផ្ទះសម្បែង ដែលគ្មានសង្ឃឹមនឹងទទួលបាន នូវយុត្តិធម៌ នៅប្រទេសរបស់ពួកគេ»។ បើតាមសេចក្ដីប្រកាសព័ត៌មានដដែល បានឲ្យដឹងទៀតថា ជនជាតិកម្ពុជាច្រើនជាង ៧០០០នាក់ បានចុះហត្ថលេខា នៅលើញត្តិមួយ ដើម្បីស្នើសុំ ឲ្យតុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិ បើកការស៊ើបអង្កេត ទៅលើការចោទប្រកាន់ទាំងនេះ។
» សូមអានអត្ថបទដែលទាក់ទងឡើងវិញ ដោយចុចនៅលើទីនេះ។
លោកមេធាវី រីឆារដ៍ រ៉ូជ័រ បានថ្លែងឲ្យដឹងថា៖ «ការផ្ដល់ជូន នូវឯកសារទាំងនេះ ជាឱកាសតែមួយ សម្រាប់អ្នកស្រីអន្តររដ្ឋអាជ្ញា របស់សាលាក្ដី ក្នុងការអះអាង ពីតួនាទីដ៏សំខាន់ របស់ច្បាប់ព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិ នៅក្នុងកិច្ចការពារពលរដ្ឋ ប្រឆាំងនឹងការបណ្ដេញចេញ ពីដីធ្លីរបស់ពួកគេដោយបង្ខំ»។
នៅក្នុងឯកសារទាំងនោះ បានបង្ហាញបន្ថែមទៀត ពីឧក្រិដ្ឋកម្មដែលជាប់ទាក់ទង នឹងការរឹបអូសយកដីធ្លី និងដែលមានទំហំមិនសមប្រកប ថាបានប្រព្រឹត្តិទៅលើស្ត្រី ខណៈពួកគេ មានការទទួលខុសត្រូវ ក្នុងការចិញ្ចឹម និងអប់រំកូនចៅ នៅក្នុងគ្រួសារ។ ការបាត់បង់ដីធ្លី បានបង្កឲ្យក្រុមស្ត្រីទាំងនេះ ទទួលរងនូវការធ្វើអាជីវកម្ម និងខ្លះទៀតគ្មានការងារធ្វើ។ ក្រុមស្ត្រីដែលបានធ្វើការ តវ៉ាសម្ដែងមតិរបស់ពួកគេ ប្រឆាំងនឹងការរឹបអូសដីធ្លី ឬការបណ្ដេញចេញនេះ តែងបានរងគ្រោះ ត្រឡប់មកវិញ នូវការបង្ក្រាបយ៉ាងឃោឃៅ និងត្រូវបានចាប់ឃុំខ្លួន ដោយគ្មានការជំនុំជម្រះ។
គួររំលឹកជូនថា សំណុំឯកសារដំបូង ត្រូវបានលោកមេធាវី រ៉ូជ័រ រួមជាមួយនឹងសហព័ន្ធ សិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ ដាក់ជូនអ្នកស្រីអន្តររដ្ឋអាជ្ញា នៃសាលាក្ដីព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិ កាលពីអំឡុងខែតុលារ ឆ្នាំ២០១៤។ នៅក្នុងពាក្យបណ្ដឹងនោះ បានលើកពីភស្ដុតាង និងសាក្សីជាច្រើន ដែលបង្ហាញថា ក្រុមមេដឹកនាំ នៃរដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន សព្វថ្ងៃ - នៃកងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធ និងក្រុមអ្នកមានប្រាក់ ស្និតនឹងរដ្ឋាភិបាល បានរៀបចំឲ្យមាន នូវយុទ្ធនាការ ប្រឆាំងនឹងប្រជាជនស៊ីវិល នៅក្នុងបុព្វហេតុពីរ៖ (១) ដើម្បីការមានបាន របស់ពួកគេ និង(២) ដើម្បីរក្សាអំណាចរបស់ពួកគេ បើទោះជាត្រូវអនុវត្តន៍ តាមវិធីណាក៏ដោយ។
» សូមអានអត្ថបទដែលទាក់ទងឡើងវិញ ដោយចុចនៅលើទីនេះ។
ទស្សនាវដ្ដីមនោរម្យ.អាំងហ្វូ មិនទាន់អាច ស្វែងរកប្រតិកម្មតប ពីសំណាក់មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា នៅក្នុងសំនុំឯកសារថ្មីនេះបានឡើយ ដោយសារតែថ្ងៃនេះ ជាថ្មៃឈប់សម្រាក។ ទស្សនាវដ្ដីនឹងព្យាយាម ស្វែងរកប្រតិកម្ម ហើយយកមកចុះផ្សាយ នៅក្នុងអត្ថបទខ្លួន នាពេលក្រោយ។ យ៉ាងណាក៏ដោយ នៅក្នុងការដាក់ពាក្យបណ្ដឹង លើកទីមួយ របស់ក្រុមអ្នកច្បាប់ និងអ្នកឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្ស ឡើងទៅសាលាក្ដីព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិនេះ ត្រូវបានលោក ផៃ ស៊ីផាន មន្ត្រីអ្នកនាំពាក្យ ទីស្ដីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រី ធ្វើការច្រានចោល នាពេលនោះ ដោយបានចាត់ទុកថា ពាក្យបណ្ដឹង ក្នុងរឿងវិវាទដីធ្លីខាងលើ គ្រាន់តែជាការបង្កាច់បង្កូច នៃក្រុមអ្នក«ថា» មិនដែល«ធ្វើ» មកលើរដ្ឋាភិបាលប៉ុណ្ណោះ។
» សូមអានអត្ថបទដែលទាក់ទងឡើងវិញ ដោយចុចនៅលើទីនេះ។
កាលពីសប្ដាហ៍មុន របាយការណ៍ «ដីរបស់អ្នកណា?» របស់សមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្ស អាដហុក បានចេញផ្សាយឲ្យដឹងថា ក្នុងរយៈពេល ១៨ខែ ចាប់ពីចុងឆ្នាំ២០១៣ មកដល់ពេលនេះ បញ្ហាដីធ្លី បានធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់ពលរដ្ឋ ប្រមាណជាង៩ពាន់គ្រួសារ ក្នុងជម្លោះដីធ្លី ប្រមាណជាងបីម៉ឺនហិកតារ។ ឯពលរដ្ឋក៏ត្រូវបានចាប់ខ្លួន ជាបន្តបន្ទាប់ ក្នុងនោះចំនួន១៣៩នាក់ ត្រូវបានចាប់ឃុំខ្លួន ក្នុងជម្លោះដីធ្លី។ សម្រាប់ដើមឆ្នាំ២០១៥នេះ ពលរដ្ឋចំនួន១៨នាក់ ត្រូវបានចាប់ខ្លួន ក្នុងនោះ៩នាក់ត្រូវបានឃុំខ្លួន, ៦នាក់ ដាក់ឲ្យស្ថិតក្រោម ការត្រួតពិនិត្យ ដោយតុលាការ និង៣នាក់ដោះលែង។
» សូមអានអត្ថបទដែលទាក់ទងឡើងវិញ ដោយចុចនៅលើទីនេះ។
» ដើម្បីអានរាល់សំនុំរឿង ដែលទាក់ទងនឹងវិវាតដីធ្លី នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា សូមចុចនៅលើទីនេះ៕