ប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ - ក្នុងការអនុម័តលើសេចក្តីព្រាងច្បាប់ទាំងបីខាងលើ ក្នុងចំណោមសមាជិករដ្ឋសភា ដែលមាន​វត្តមាន​៦៥រូបនោះ មានតែពីររូបប៉ុណ្ណោះ ដែលបានឡើងមាន«មតិ» ក្នុងនោះមានលោក ឈាង វុន សមាជិក​គណៈ​កម្មាធិការអចិន្ត្រៃយ៍នៃរដ្ឋសភា និងជាប្រធាន​គណៈ​កម្មការកិច្ចការបរទេស និងលោក ឡូយ សុផាត តំណាង​រាស្រ្ត​មណ្ឌលខេត្តស្ទឹងត្រែង។

បន្ទាប់ពីមានការពិភាក្សាដេញដោលមក លោក អង្គ វង្សវឌ្ឍានា រដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងយុត្តិធម៌ បានឡើងមកការពារថា ច្បាប់នេះនឹងអាចមានលទ្ធភាពគ្រប់គ្រាន់ ក្នុងការតម្រែតម្រូវនូវប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ជាសាធារណៈ នាំឲ្យតុលាការ​កម្ពុជា​មានភាពឯករាជ្យ ដើម្បីចូលរួមក្នុងការពង្រឹងនីតិរដ្ឋនៅកម្ពុជា។

ដោយឡែកលោក ឡូយ សុផាត តំណាងរាស្រ្តជាប់ឆ្នោតមណ្ឌលស្ទឹងត្រែង មកពីគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ជា​មួយ​នឹងការមិនបន្ទន់ឥរិយាបទរបស់ខ្លួន លោកនៅតែការពារនូវអ្វី ដែលលោកបានចោទជាសំនួរទៅកាន់លោក អង្គ វង្សវឌ្ឍានា រដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងយុត្តិធម៌ ទៅនឹងភាពមិន«ឯករាជ្យ» និងការមិនផ្តល់នូវ«យុត្តិធម៌»សម្រាប់ជាតិ ក៏ដូចជា​ប្រជាពលរដ្ឋមួយចំនួន នាពេលកន្លងមក។ លោកក៏បានស្នើ ឲ្យលោករដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងយុត្តិធម៌ធានាថា ភាពឯករាជ្យ​របស់តុលាការ ការផ្តល់យុត្តិធម៌សម្រាប់រាស្រ្ត និងអាចកើតមានក្រោយពីច្បាប់ទាំងបីត្រូវបានប្រកាសឲ្យប្រើនោះ។

យ៉ាងណាក៏ដោយ លោកឈាង វុន បានឡើងការពារនូវសេចក្តីព្រាងច្បាប់ទាំងបីនោះ ដោយបញ្ជាក់ថា រដ្ឋមន្រ្តី​ក្រសួងយុត្តិធម៌ជាអាណាប័ក្រដើមខ្សែ ដែលអាចមានសិទ្ធិក្នងការសម្រេចលើថវិការ និងការគ្រប់គ្រង ឬធានានូវ​ដំណើរការល្អនៃប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌នៅកម្ពុជា។

ទោះយ៉ាងណាក៏ដោយ គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ នៅតែបន្តមិនចូលរួមប្រជុំក្នុងរដ្ឋសភា ព្រោះតែពុំទាន់ទទួល​បាន​ការដោះស្រាយ ផ្នែកវិបត្តិនយោបាយនៅឡើយនោះ។ ទាំងលោក សុន ឆ័យ តំណាងរាស្រ្តជាប់ឆ្នោតមណ្ឌលភ្នំពេញ មកពី​គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ទាំងអង្គការសង្គមស៊ីវិល ទាំងសាធារណៈមតិ បានលើកឡើងថា សេចក្តីព្រាងច្បាប់​ទាំងបីខាងលើ បានផ្តល់អំណាចច្រើនទៅឲ្យក្រសួងយុត្តិធម៌ ជាអ្នកសម្រេចទៅលើជោគវាសនារបស់ចៅក្រម និង​ព្រះរាជអាជ្ញា តាមរយៈការដាក់គំនាបផ្នែករដ្ឋបាល ដែលរួមមានការគ្រប់គ្រង់ថវិកា (ប្រាក់ខែមន្រ្តីតុលាការ) ក៏ដូច​ជាការសម្រេចតែងតាំង និងផ្លាស់ប្តូរទីន្លែង មុខងារ និងទួនាទីជាដើម។

ក្នុងពេលដេញដោលអនុម័តនោះ គេសង្កេតឃើញថា«អំណាច»ទាំងអស់ តាមសេចក្តីព្រាងច្បាប់នោះ ត្រូវបានធ្លាក់​ទៅលើការគ្រប់គ្រងរបស់រដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងយុត្តិធម៌។ ក្នុងកិច្ចពិភាក្សានោះ គេឃើញថាទីមួយ សេចក្តីព្រាងច្បាប់​ស្តីការ​រៀបចំអង្គការតុលាការ បានផ្តល់«អំណាច»ឲ្យរដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងយុត្តិធម៌ ត្រួតពិនិត្យកិច្ចការរដ្ឋបាល និងចាត់ចែង​ថវិកា​របស់សាលាក្តីទាំងអស់។ ទីពីរសេចក្តីព្រាងច្បាប់ស្តីពីការរៀបចំ និងការប្រព្រឹត្តទៅ នៃឧត្តមក្រុមប្រឹក្សា នៃអង្គ​ចៅក្រម​ក៏បានផ្តល់«សិទ្ធិអំណាច»ដ៏លើសលុប ទៅឲ្យរដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងយុត្តិធម៌ដដែល ដើម្បីចូលរួមកិច្ចការដឹកនាំ និងដំណើរការធ្វើសេចក្តីសម្រេច របស់ឧត្តមក្រុមប្រឹក្សានៃអង្គចៅក្រម។ ទីបីសេចក្តីព្រាងច្បាប់ ស្តីពីលក្ខន្តិកៈ​នៃ​ចៅក្រម និងព្រះរាជអាជ្ញា ផ្តល់«សិទ្ធិអំណាច»ឲ្យរដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងយុត្តិធម៌ ក្នុងការដំឡើងឋានន្តរស័ក្តិរបស់ចៅក្រម និងព្រះរាជអាជ្ញា ហើយច្បាប់នេះ ក៏បានបញ្ញត្តិពីការដាក់ចៅក្រម និងព្រះរាជអាជ្ញា ឲ្យស្ថិតក្រោមក្របខ័ណ្ឌ​រដ្ឋបាល​កណ្តាល របស់ក្រសួងយុត្តិធម៌ទៀតផង។

ថ្មីៗនេះអង្គការ សមាគមន៍ជាតិ និងអន្តរជាតិប្រមាណ៣៤អង្គការ-សមាគម បានចោទប្រកាន់ និងស្នើឲ្យ​«រដ្ឋសភា​ឯកបក្ស»នេះ ពន្យារពេលក្នុងកិច្ចពិភាក្សា និងអនុម័តសេចក្តីព្រាងច្បាប់ ពាក់ព័ន្ធនឹងតុលាការនេះសិន។ ចំពោះ​ការលើកឡើង និងចោទប្រកាន់ដោយសង្គមស៊ីវិលនេះ ត្រូវបានលោក ជាម យៀប ប្រធានគណៈកម្មការហិរញ្ញវត្ថុ ធនាគារ និង សវនកម្មនៃរដ្ឋសភា មកពីគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ធ្លាប់បានលើកឡើងថា រដ្ឋសភាបច្ចុប្បន្ននេះ មិនមែនជាសភាឯកបក្សទេ ជាសភាពហុបក្ស ស្របតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញ។ លោកថា កៅអីនៅក្នុងរដ្ឋសភាមាន​គ្រប់​ចំនួន។ តែតំណាងរាស្រ្ត មកពី​គណបក្សសង្គ្រោះជាតិទេ ដែលមិនព្រមចូលមករដ្ឋសភា។ ហើយគណបក្សនេះ ក៏មិនបានបោះបង់កៅអីចោលដែរ គ្រាន់តែមិនចូលមកប្រជុំប៉ុណ្ណោះ។

ដូច្នេះអំណាចហាក់បីដូចជា នៅក្រោមការគ្រប់គ្រង របស់ក្រសួងយុត្តិធម៌ទាំងស្រុង ហើយក្រសួងយុត្តិធម៌​ជា​សេនាធិការរបស់រដ្ឋាភិបាល (ស្ថិតក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់អង្គការនិតិប្រតិបត្តិ) មានន័យស្មើនិងស្ថាប័ន​តុលាការ​ក៏ត្រូវស្ថិតក្រោមអង្គនីតិប្រតិបត្តិដែរ។ ករណីនេះ ត្រូវបានសារធារណៈមតិលើកឡើងថា ជាការសម្រេចផ្ទុយ​ទៅ​នឹង​រដ្ឋធម្មនុញ្ញ ដែលជាច្បាប់កំពូលរបស់ប្រទេស ត្រង់មាត្រា៥១ ដែលបានចែងយ៉ាងច្បាស់ នូវភាពឯករាជ្យនិង​អំណាច​ដាច់គ្នានៃ«អង្គ»ទាំងបី។

សូមរំលឹកថា សេចក្តីព្រាងច្បាប់ទាំងបី រួមមានសេចក្តីព្រាងច្បាប់ នៃការរៀបចំអង្គការតុលាការ សេចក្តីព្រាង​ច្បាប់​ស្ដីពីលក្ខន្តិកៈចៅក្រម និងព្រះរាជអាជ្ញា និងសេចក្តីព្រាងច្បាប់ ស្តីពីការរៀបចំនិងការប្រព្រឹត្តទៅ​ នៃឧត្តម​ក្រុម​ប្រឹក្សា​នៃអង្គចៅក្រម ត្រូវបានរដ្ឋសភាជាតិកម្ពុជាអាណត្តិទីប្រាំ ធ្វើការពិភាក្សា និងអនុម័តក្នុង​រយៈពេលបួនថ្ងៃ​ចាប់ពី​ថ្ងៃ​ទី២០ ដល់ថ្ងៃទី២៣ ខែឧសភា ដែលមានតំណាងរាស្ត្រចំនួន៦៥រូប មកពីគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ស្របពេល​នឹង​ស្ថានការ​ណ៍នយោបាយនៅមានវិបត្តិ និងការធ្វើពហិការមិនចូលរដ្ឋសភា របស់ក្រុមតំណាងរាស្រ្តជាប់ឆ្នោត របស់​គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ៕