គំរោងសាងសង់ទំនប់វារីអគ្គីសនី«ដនសាហុង»(Don Sahong Dam) ដែលមានចំងាយ​ត្រឹមតែពីរគីឡូម៉ែត្រពីព្រំដែន​នៃ​ប្រទេសកម្ពុជា នឹងផ្តល់ផលប៉ះពាល់ដល់ការបំលាស់ទីកន្លែងរកចំណី និងការបន្តរពូជ​របស់ត្រីរាប់រយប្រភេទ ប៉ះពាល់​លើ​វិស័យជលផលសំខាន់ៗ ទាំងក្នុងប្រទេសកម្ពុជានិងឡាវខ្លួនឯង ពិសេសប៉ះពាល់​ដល់​ការរស់នៅរបស់​ប្រជាជនរាប់​សែន​នាក់ដែលរស់នៅតាមដងទន្លេមេគង្គ ក៏ដូចជាតាមដៃទន្លេមេគង់ នៃបណ្តាប្រទេស​ដែល​ទន្លេនេះឆ្លងកាត់ដែរ រួមមាន​ប្រទេស ថៃ ឡាវ កម្ពុជា និងវៀតណាម។ នេះជាការលើកឡើងរបស់លោក ឈិត សំអាត នាយកប្រតិបត្តិវេទិកា នៃអង្គការ​មិន​មែន​រដ្ឋាភិបាលស្តីពីកម្ពុជា (NGO Forum)។

សន្និសិទសារព័ត៌មាន នៅទីស្នាក់ការរបស់វេទិកានៃអង្គការ មិនមែនរដ្ឋាភិបាលស្តីពីកម្ពុជា កាល​ពីព្រឹកថ្ងៃទី០៦ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៣។ (រូបថត MONOROOM.info/ O.Vary)

រាជធានីភ្នំពេញ - គំរោងសាងសង់ទំនប់វារីអគ្គីសនី «ដនសាហុង» (Don Sahong Dam) ក្នុងភាគខាងត្បូងនៃប្រទេសឡាវ ត្រូវបានសម្រេចធ្វើដោយឯកតោភាគីនៃប្រទេសរបស់ខ្លួន ដោយរំលោភលើកិច្ចព្រមព្រៀងឆ្នាំ១៩៩៥ ដែលមានប្រទេស ថៃ ឡាវ កម្ពុជា និងវៀតណាមជាហត្ថលេខីនោះ។ កិច្ចព្រមព្រៀងឆ្នាំ១៩៩៥ ដែលបានសរសេរថា «រាល់គម្រោងនានាដែល​ប៉ះ​ពាល់ដល់ការអភិវឌ្ឍន៍លើទន្លេមេគង្គ បណ្តាប្រទេសហត្ថលេខីដែលមានគំរោងទាំងនោះត្រូវបង្ហាញពីផលប៉ះពាល់ និង​ផលវិជ្ជមាននៃប្រទេសខ្លួន ទៅភាគីផ្សេងទៀត និងក៏ស្នើសុំឲ្យប្រទេសដែលពាក់ព័ន្ធទាំងនោះ ធ្វើការសិក្សាពីផលប៉ះពាល់​នៃការសាងសង់នោះរៀងៗខ្លួន។ បន្ទាប់មកត្រូវធ្វើការដាក់បញ្ចូលគ្នា ដើម្បីធ្វើការស្វែងរកចំណុចរួមមួយ ក្នុងការសម្រេច និងដោះស្រាយតាមរយៈការឯកភាពរួមមួយ មុននឹងដំណើការគំរោងសាងសង់។»

ក្នុងសន្និសិទសារព័ត៌មាន ដែលរៀបចំដោយវេទិកានៃអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលស្តីពីកម្ពុជា នៅទីស្នាក់ការរបស់ខ្លួនកាល​ពីព្រឹកថ្ងៃទី០៦ ខែវិច្ឆិកានេះ លោក ឈិត សំអាត បានលើកឡើងថា អន្លង់ទឹក អន្លង់ឈើទាលស្ថិតក្រោមខ្សែទឹកស៊ីផាន់ដន​នៅមិនឆ្ងាយពីព្រំដែលកម្ពុជាឡាវនោះ ជាជម្រកសត្វផ្សោតអ៊ីរ៉ាវ៉ាឌី (Irrawaddy) ដ៏កម្រ ដែលជិតនឹងផុតពូជរបស់កម្ពុជា មានជាងដប់កន្លែង ហើយមានចំនួនមិនដល់១០០ក្បាលផង។ «អន្លង់ទឹកជ្រៅ អន្លង់ឈើទាល ក្នុងរដូវប្រាំងជាជម្រករបស់​សត្វផ្សោតអ៊ីរ៉ាវ៉ាឌី។ ក្នុងរដូវវស្សាសត្វនេះក៏ធ្វើចលនាក្នុងចំងាយពី២០០-៣០០ម៉ែត្រពីទីតាំងទំនប់នេះ។»

នាកយប្រតិបត្តិអង្គការស្ម័គ្រចិត្តដើម្បីសង្គម លោក ប៉ែន សុមុនី ដែលធ្វើការស្និតជាមួយយុវជនបានបញ្ជាក់ថា ប្រជាជន​ប្រមាណជាង៦០លាននាក់ ក្នុងនោះជាង៦លាននាក់ជាប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជា ដែលរស់នៅអាស្រ័យផលលើទន្លេមេគង្គ។ លោកបន្តរថា ការអភិវឌ្ឍន៍នេះជាលទ្ធផលវិជ្ជមានតូចមូយសម្រាប់ប្រទេសតែប៉ុណ្ណោះ ស្របជាមួយគ្នានេះ (វា)ក៏ជាផល​ប៉ះពាល់មួយយ៉ាងធំ ដល់ការរស់នៅរបស់ប្រជាពលរដ្ឋទាំងបួនប្រទេស ជាពិសេសប្រជាពលរដ្ឋដែលនៅជិត នឹងតំបន់នៃ​ទំនប់នោះតែម្តង។ ជាមួយគ្នានេះលោកក៏សំណូមពរ ដល់រដ្ឋាភិបាលនៃប្រទេសសាមី មិនត្រូវធ្វើការសម្រេចចិត្តដោយ​ឯកតោភាគីនោះទេ ត្រូវមានការឯកភាព និងយល់ព្រមពីបណ្តាប្រទេសក្នុងតំបន់ទន្លេមេគង្គដែរ ពិសេសត្រូវគោរពតាម​កិច្ច​ព្រមព្រៀងឆ្នាំ១៩៩៥។ ឯរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាក៏ត្រូវយកចិត្តទុកដាក់លើបញ្ហានេះ និងត្រូវធ្វើការសិក្សាឲ្យបានស៊ីជម្រៅ លើ​ផលប៉ះពាល់​នានាចំពោះជាតិ ចំពោះជីវៈចម្រុះ និងចំពោះប្រជាពលរដ្ឋ ពីការសាងសង់ទំនប់នេះមុននឹងឯកភាព​ដាក់ឲ្យ​មាន​ដំណើរការនោះ។

លោក យុក លេងឡុង ប្រធានគ្រប់គ្រងកម្មវិធី នៃអង្គការសម្ព័ន្ធភាពដើម្បីអភិរក្សធនធានជលផល ក៏បានបន្ថែមថា «ការ​សាងសង់នេះស្ទើរតែគ្មានប្រយោជន៍សោះចំពោះប្រជាពលរដ្ឋនោះ ព្រោះថាពួកគាត់ភាគច្រើនរស់នៅលើភូមិបណ្តែតទឹក ជានិច្ចកាលតែងតែបំលាស់ទីទៅតាម ប្រព័ន្ធនៃចរន្ត ទឹក ភាពចាំបាច់មិនមែនជាតម្រូវការ​ នៃការប្រើប្រាស់​ចរន្តអគ្គីសនី​នោះទេ ការអាស្រ័យផលពីទន្លេ ដើម្បីដោះស្រាយជីវភាពប្រចាំថ្ងៃទើបជាករណីចំបង និងត្រូវដោះស្រាយ។ លោកបាន​បញ្ជាក់ថា គម្រោងនៃការសាងសង់ទំនប់នេះ បានផ្តល់នូវសំណងតិចតួចប៉ុណ្ណោះ សម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋដែល​រស់នៅ​តាម​ដងទន្លេ និងមិនមានសំណងទាល់តែសោះចំពោះប្រជាពលរដ្ឋដែលរស់នៅលើផ្ទៃទឹក(ភូមិបណ្តែតទឹក)។»

លោក ច័ន្ទ យុត្ថា អ្នកនាំពាក្យក្រសួងធនធានទឹក និងឧតុនិយម មិនអាចទំនាក់ទំនងដើម្បី​សុំការបញ្ជាក់ពីបញ្ហាខាងលើ​បានទេ។ តែលោក ឈិត សំអាត បានបង្ហាញថា ក្រុមការងាររបស់លោកបានដាក់លិខិត ទៅគណៈកម្មាធិការជាតិ​ទន្លេ​មេគង្គកម្ពុជារួចរាល់ហើយ កាលពីថ្ងៃទី២៣ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៣ តែមកទល់នឹងពេលនះមិនទាន់មាន​ការឆ្លើយតបនៅ​ឡើយនោះទេ។ ឯរដ្ឋាភិបាល ក៏មិនទាន់ឃើញមានប្រតិកម្មអ្វី តបទៅនឹងការសាងសង់ទំនប់វារីអគ្គីសនីដនសាហុង របស់​ប្រទេសឡាវនេះដែរ។

លោកបន្តរថា «ក្នុងផលប្រយោជន៍ប្រទេស ផលប្រយោជន៍ប្រជាជន ក្នុងនាមជាអង្គការសង្គមស៊ីវិល នៅតែបន្តរការ​ទាម​ទារ ការតវ៉ាតាមយុត្តិសាស្រ្តផ្សេងៗ និងតាមបរិបទជាក់ស្តែង រហូតដល់បានសម្រេច តែមិនធ្វើជាបាតុកម្មនោះទេ។ (…) កន្លងមកយើងធ្លាប់រៀបចំជាពាក្យបណ្តឹ ងក្នុងនាមជាសម្ព័ន្ធអង្គការនៃទន្លេមេគង្គ ទៅកាន់តុលាការពាក់ព័ន្ធទាំងអស់ក្នុង រឿងទំនប់វារីអគ្គីសនីនៅប្រទេសថៃ ពិសេសតុលាការសាមី។ យើងនឹងអនុវត្តន៍នីតិវិធីនេះជាបន្តរ ចំពោះការកសាង​ទំនប់​វារីអគ្គីសនីដនសាហុងនេះ។»

ជាមួយគ្នានេះតាមការបញ្ជាក់ក្នុងរបាយការណ៍នៃសម្ព័ន្ធទន្លេកម្ពុជា ស្តីពីគម្រោងវារីអគ្គីសនីដនសាហុងនេះ មជ្ឃមណ្ឌល​ត្រីពិភពលោក(World Fish Center)ក៏បានធ្វើការរិះគន់ដែរថា «ក្នុងអាងទន្លេមេគង្គ គេពុំឃើញមានឧទាហរណ៍នៃផ្លូវត្រី​ឆ្លង​កាត់ដែលប្រកប ដោយប្រសិទ្ធិ ភាពឡើយ។» សម្រាប់អ្នកវិទ្យាសាស្រ្តពាក់ព័ន្ធផ្សេងទៀតក៏បានអះអាងដែរថា «គេពុំឃើញ​មានផ្លូវត្រីណា មួយដែលមានប្រសិទ្ធិភាព សម្រាប់ឲ្យត្រីឆ្លងកាត់ទេ ប្រសិនបើមានការរាំងខ្ទប់ដោយទំនប់វារីអគ្គីសនីនេះ។»

---------------------------------------------
ដោយ៖ អ៊ុម វ៉ារី - ថ្ងៃទី០៦ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៣
រក្សាសិទ្ធគ្រប់យ៉ាងដោយ៖ មនោរម្យព័ងអាំងហ្វូ