នៅកម្ពុជា យន្តការនៃការ«វាយប្រហារគ្នាដោយពាក្យសម្តី រវាងបក្សកាន់អំណាច និងបក្សដ៏ទៃទៀត ដែលគេចាត់ទុកថាជា​បក្សប្រឆាំង» នៅមុនការបោះឆ្នោត បានក្លាយជាទម្លាប់ប្រចាំថ្ងៃយ៉ាងអាក្រក់ របស់អ្នកនយោបាយ។ គេមិនសូវបានឃើញ​ក្រុមនយោបាយទាំងនោះ យកបញ្ហាដែលកើតមានចំពោះមុខ ឬបញ្ហារួមរបស់ជាតិ មកដាក់លើ«តុចចារ»ណាមួយឡើយ។

ប្រធានគណបក្សប្រឆាំង លោក សម រង្សី (រូបខាងឆ្វេង) និងនាយករដ្ឋមន្ត្រី លោក ហ៊ុន សែន កាលពីខែកុម្ភះឆ្នាំ២០០៦ ក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ។ (រូបថត AFP)

ផ្ទុយទៅវិញ ការវាយប្រហារគ្នាដែលបានធ្វើឡើងរវាងអ្នកនយោបាយ មិនមែនធ្វើឡើងក្នុងន័យស្ថាបនាទេ តែភាគច្រើន​ជា​ការ«ស្វែងរកចាប់កំហុស និងដាស់ទោសគ្នាទៅវិញទៅមក» របៀបជាការចង់«យកចាញ់ឈ្នះ» សម្រាប់បុគ្គល ឬបក្សខ្លួន ហើយបានផ្ដល់ប្រយោជន៍តិចតួចបំផុតទៅដល់ សង្គមនិងប្រទេសជាតិ។ សាធារណៈមតិបានចោទសួរឡើងថា តើហេតុអ្វី​នៅកម្ពុជាតែងតែជួបនូវបញ្ហាទាំងនេះ និងត្រូវធ្វើយ៉ាងណាដើម្បីលប់ចោលនូវវប្បធម៌មួយនេះបាន? មតិនេះក៏ចង់ឲ្យមាន​ការបំលាស់ប្តូរមួយ ពីការគិតជាប្រយោជន៍បុគ្គល ប្រយោជន៍បក្ស មកជាការគិតពីប្រយោជន៍ជាតិ ឬប្រជារាស្ត្រជាធំវិញ ដើម្បីធ្វើការអភិវឌ្ឍន៍ប្រទេសជាតិរបស់ខ្លួនទៅរកនីតិរដ្ឋពិត។

ការចង់បង្កើននូវប្រជាប្រិយភាពរបស់បក្ស

លោក គង់ គាំ ទីប្រឹក្សាជាន់ខ្ពស់នៃគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ និងប្រធានគណបក្សសមរង្សី បានលើកឡើងថា ទាំងនោះ​សុទ្ធសឹងជាដំណើរនយោបាយ និងជាការបកស្រាយរបស់ ភាគីគូរប្រជែងនីមួយៗ ហើយក៏ជាការឆ្លៀតឱកាស​ទាញយក​ប្រយោជន៍នោះដែរ។ ទីប្រឹក្សាជាន់ខ្ពស់រូបនេះបន្តរថា ការប្រើប្រាស់នូវយន្តការណ៍ទាំងនេះក៏ដោយសារតែ គណបក្ស​ទាំងនោះមាននូវប្រវត្តិអតីតកាលរបស់ខ្លួនដូចជា កំណើត ចរិត និងគោលដៅ ដែលគិតថាមានប្រយោជន៍ និងមិនចង់ឲ្យ​មានការបំភ្លេចពីប្រជាពលរដ្ឋ។ លោកបានបង្ហាញថា មុនការបោះឆ្នោតមកដល់ ទាំងអស់នេះវាជារឿងធម្មតា​ទៅហើយ​សម្រាប់កម្ពុជា ព្រោះជាទស្សនៈនៃថ្នាក់ដឹកនាំនយោបាយ ដែលមានគោលនយោបាយ និងទស្សនៈនៃការដឹកនាំ​របស់​ខ្លួន។ លោកបានលើកជាឧទាហរណ៍ថា ថ្មីៗនេះមានការចោទគ្នាទៅវិញទៅមកថា «បើគណបក្សសង្គ្រោះជាតិឈ្នះ វាកើត​ខ្មែរក្រហម តែខាងគណបក្សសង្គ្រោះជាតិគិតថា បើសង្គ្រោះជាតិមិនឈ្នះ ខ្មែរក្រហមនៅតែបន្តកាន់អំណាចជាដើម»។

ឯអ្នកនាំពាក្សគណបក្សហ្វ៊ុនស៊ិនប៉ិច លោក ស៊ុំ សម្បុរ បានបង្ហាញថា ការសម្លៀងមាត់ ប្រគួតប្រជែងតាមពាក្សសម្តីនេះ វាបានក្លាយទៅជាទម្លាប់ និងជាវប្បធម៌ទៅហើយសម្រាប់ស្រុកខ្មែរនោះ។ លោកបន្តថា គណបក្សដែលតែងតែប្រឈម​មុខដាក់គ្នានោះ មានគណបក្សកាន់អំណាច និងគណបក្សប្រឆាំង ដែលស្តែងឡើង ក្នុងគោលបំណងស្វែងរក​ចំណេញ​សម្រាប់ប្រយោជន៍បក្ស និងការទាញយកចំណេញលើចំណុចខ្វះខាត ឬភាពចន្លោះប្រហោង របស់គណបក្សដ៏ទៃទៀត។ អ្នកនាំពាក្សរូបនេះបន្តថា តើរាល់ការកេងយកផលចំណេញពីនយោបាយទាំងនោះ សម្រាប់នណា! សម្រាប់បុគ្គល សម្រាប់បក្ស ឬសម្រាប់ជារួម(ជាតិ) ព្រោះការទាំងនោះបានធ្វើឡើង ដោយពុំដែលគិតពីពេលវេលា ឬផលប៉ះពាល់​ម្តង​ណានោះឡើយ។ លោកថា ទោះជាយ៉ាងនេះក្ តីវាជាសិទ្ធិសេរីភាពរបស់គណបក្សនយោបាយ។

លោក ស៊ុំ សម្បុរ បញ្ជាក់ថា ដោយសារតែបក្សកាន់អំណាច និងបក្សប្រឆាំងនេះ បានប្រកាន់នូវគោលជំហរ«រឹង ឬភាព​មានៈ»រៀងៗខ្លួន ដែលមិនអាចធ្វើ ឬទទួលយកការអធ្យាស្រ័យពីគ្នា និងជាពិសេសមិន «មិនអនុគ្រោះ ឬបន្ថូបន្ថយឲ្យគ្នា​ទៅវិញទៅមក»។ លោកថា បក្សទាំងពីរនេះក៏មិនបានគិតពីបញ្ហាបច្ចេកទេស លក្ខណៈប្រជាធិបតេយ្យក្នុងស្រុក និងបញ្ហា​អភិវឌ្ឍន៍ប្រទេសដែរ។ ការប្រើប្រាស់នូវកំលាំងហួសហេតុ ក្នុងការទប់ស្កាត់ជាមួយអ្នកប្រឆាំង ឬអ្នកទាមទារ​នូវដំណោះ​ស្រាយផ្សេងៗនោះ លោកបានចាត់ទុកថា វាកើតចេញពីការមិនស្គាល់នូវ​«សិទ្ធិសេរីភាព»របស់ខ្លួន​ច្បាស់លាស់តែ​ប៉ុណ្ណោះ។

ផ្ទុយនឹងការលើកឡើងខាងលើ ទីប្រឹក្សាសម្តេចនាយករដ្ឋមន្ត្រី និងជារដ្ឋលេខាធិការប្រសួងវប្បធម៌ លោក ថៃ នរសត្យា បញ្ជាក់ថា នេះជាយុទ្ធនាការដោយពាក្យសម្តីមួយ ដើម្បីភាពឈ្នះ មុនការបោះឆ្នោតនោះ។ លោកបន្តថា ករណីនេះ វាក៏​មិនមែនកើតឡើង«ទោល»តែឯងនៅកម្ពុជានោះដែរ បើប្រទេសណាមួយមានការបោះឆ្នោតដោយសេរី មានន័យ​ថាជាការ «ដណ្តើមយកប្រជាប្រិយភាពពីគ្នាទៅវិញទៅមក»។ លោកបន្តថា«គ្មានអ្នកណាធ្វើដើម្បីតែគណបក្សសុទ្ធ​នោះទេ ហើយ​ក៏គ្មានអ្នកណាធ្វើដើម្បីតែប្រជាពលរដ្ឋសុទ្ធនោះដែរ(…)។ ដើម្បីបានបំរើប្រជាជនលុះត្រាតែគណបក្សហ្នឹង មានអាទិភាព​ក្នុងការបំរើប្រជាជន នោះមានន័យថាបានបំរើប្រទេសជាតិហើយ។ ការបំរើជាតិ ការបំរើប្រជាជនធ្ចើឡើងទៅតាម​រយៈ​គណបក្ស ដែលមិនអាចខ្វះបាន។»

ចំពោះសង្គមស៊ីវិល យល់ឃើញថា ទាំងអស់នោះអាចជាការប្រើប្រាស់នូវ«ប្រជាភិថុតិ» ក្នុងគោលបំណងទិញទឹកចិត្ត​ប្រជាពលរដ្ឋ ឲ្យលង់នឹងការអូសទាញរបស់បក្សណាមួយ។ ប្រធានផ្នែកបច្ចេកទេស ស៊ើបអង្កេតនៃអង្គការ​សិទ្ធិមនុស្ស​លីកាដូ(Licadho) លោក អំ សំអាត លើកឡើងថា អំឡុងថ្ងៃបោះឆ្នោតចិតជិតមកដល់ គ្រប់គណបក្សដែលចូលរួម តែង​តែគិតថា ធ្វើយ៉ាងណាដើម្បីទាញយកប្រជាប្រិយភាព ក្នុងការគាំទ្រដោយសម្លេងឆ្នោតពីប្រជាពលរដ្ឋ និងការប្រើប្រាស់​នូវអ្វីដែលកិតថា ជាភាពចំណេញរបស់គណបក្ស ហើយពួកគាត់(គណបក្ស)នឹងប្រើប្រាស់ទៅតាមលទ្ធភាពដែលមាន។

គួរមានការពិភាក្សាគ្នា ដើម្បីស្វែងរកដំណោះស្រាយ

បក្សទាំងអស់បានប្រកាន់យកនូវគោលជំហរមួយ ដែលខ្លួនគិតថា«ត្រឹមត្រូវ» បើទោះ បីជាមានការរិះគន់ពីស្ថាប័ននានា ដូចជាអង្គការជាតិ ឬអន្តរជាតិក្នុងន័យស្ថាបនាក៏ដោយ ជាពិសេសបក្សដែលដឹកនាំរដ្ឋាភិបាលតែម្តង។ គណបក្សចូលរួម​ក្នុងការបោះឆ្នោត ក៏មិនដែលលើកយកបញ្ហាទាំងនោះមកដាក់លើ«តុ» ដើម្បីជជែក ស្វែងរកដំណោះស្រាយនោះដែរ។

ក្នុងបញ្ហាជំនួបពិភាក្សា លោក គង់ គាំ បានផ្តល់ជាយោបល់ថា ថ្នាក់ដឹកនាំនយោបាយសំខាន់ៗ គួតែជួប​ជជែកគ្នា​ពី​គោល​នយោបាយវិជ្ជមានរបស់គណបក្សខ្លួន និងគោលនោយបាយជាអវិជ្ជមាន នៃបក្សដែលចូលរួមប្រគួតជាមួយខ្លួន​បើអាច​ទៅ​រួច នោះជាការត្រឹមត្រូវបំផុត។

ឯលោក ស៊ុំ សម្បុរ យល់ថា ប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា ដែលទើបនឹងកើតមានឡើង មិនទាន់មានលក្ខណៈរឹងមាំ ដូច្នេះការ​យកបញ្ហាដែលចន្លោះប្រហោង មកដាក់រួមពិភាក្សាគ្នារវាងបក្សកាន់អំណាច និងបក្សប្រឆាំងនោះមិនទាន់​អាចទៅរួច​នោះ​ទេ។ លោកបានពន្យល់ថា ករណីមិនមានការពិភាក្សាគ្នាលើ«តុ» នូវចំណុចខ្វះខាត ឬភាពចន្លោះប្រហោងនៃគោល​នយោបាយរបស់បក្ស ដើម្បីធ្វើការពិភាក្សា ឬដោះស្រាយនោះ ព្រោះតែ ទីមួយវាជាឧបករណ៍នៃល្បែងនយោបាយ​សម្រាប់​ប្រជាប្រិយភាពរបស់បក្ស ទីពីរភាពខ្វះចន្លោះប្រហោងនៃច្បាប់ (មិនមានច្បាប់ដាក់កំហិត) និងទីបីការមិនបន្ទន់ឥរិយាបទ​របស់គួរបដិបក្ស។

ដោយឡែកលោក ថៃ នរសត្យា បានបង្ហាញថា ការជែកពិភាក្សាគ្នាលើបញ្ហានេះ ទូរទស្សន៍ជាតិកម្ពុជា និងវិទ្យុជាតិ ធ្លាប់​បានបង្កើតនូវនាទីមួយដែលឯករាជ្យហៅថា«នាទីសមធម៌» សម្រាប់គ្រប់គណបក្សទាំងអស់ មិនថាតូច ឬធំតែងតែទទួល​បាននូវសិទ្ធិស្មើគ្នាក្នុងការលើកពីបញ្ហា និងការកង្វល់របស់ខ្លួន។ លោកបន្តថា តែបក្សខ្លះចេះតែប្រើនូវឯករាជ្យ ឬសិទ្ធិ​របស់ខ្លួនឲ្យមានភាពហួសហេតុ ដែលអាចបង្កឲ្យមានជាការ«ញុះញង់»ជាដើម។

ចំណែកខាងសង្គមស៊ីវិល លោក អំ សំអាត យល់ថា ជាទូទៅ មិនចំពោះគណបក្សនយោបាយណាមួយនោះទេ ធ្វើយ៉ាង​ណាការទាក់ទាញប្រជាប្រិយភាពពីប្រជាពលរដ្ឋ កុំឲ្យតែប៉ះពាល់ដល់ផលប្រយោជន៍ ឬការខាតបង់របស់​ប្រជាពលរដ្ឋ​ណាម្នាក់ ហើយក៍មិនត្រូវប្រើប្រាស់ប្រជាពលរដ្ឋ ជាមធ្យោបាយក្នុងការវាយប្រហារគ្នា ក្នុងឆាកនយោបាយរបស់ខ្លួន​នោះ​ដែរ៕

---------------------------------------------------------
ដោយៈ អ៊ុម វ៉ារី - ភ្នំពេញថ្ងៃទី០៣ មិថុនា ឆ្នាំ២០១៣
រក្សាសិទ្ធគ្រប់យ៉ាងដោយ៖ មនោរម្យព័ងអាំងហ្វូ