ការអនុវត្តនូវការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស ដែលប្រតិបត្តិដោយប្រពន្ធ័តុលាការ ក៏ជាកម្មវត្ថុមួយដ៏សំខាន់ដែរ ក្នុងដំណើរសង្កេត​​មើលនៅកម្ពុជាលើកទីប្រាំបួន របស់លោក ស៊ូរិយា ប្រាសាទ ស៊ូប៊ើឌី អ្នករាយការណ៍ពិសេសនៃអង្គការសហ​ប្រជាជាតិ។

លោក ស៊ូរិយា ប្រាសាទ ស៊ូប៊ើឌី អ្នករាយការណ៍ពិសេសនៃអង្គការសហប្រជាជាតិ នៅក្នុងសន្និសិតកាសែត។

មុននឹងបញ្ចប់បេសកកម្មនៅកម្ពុជា លោក សុរិយា ប្រាសាទ ស៊ូប៊ែឌី អ្នករាយការណ៍ពិសេសអង្គការសហប្រជាជាតិ​ស្តី​ពី​សិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា លោកបាននិយាយនៅក្នុងសន្និសិតកាសែត កាលពីថ្ងៃសៅទី២៤ខែឧសភាថា ការអនុវត្ត​អនុសាសន៍​​របស់លោកកន្លងមក ទាក់ទងនឹង«ស្ថាប័នតុលាការ»នៅកម្ពុជា មានភាពយឺតយ៉ាវខ្លាំងនៅឡើយ។

តែលោកបានគាំទ្រ ចំពោះសេចក្តីព្រៀងច្បាប់សំខាន់ៗបីរបស់រដ្ឋាភិបាល ដែលទាក់ទងនិងប្រពន្ធ័តុលាការនេះ សម្រាប់​ដាក់ពិភាក្សានៅសភា ក្នុងឆមាសទីមួយ ឆ្នាំ២០១៤ ខាងមុខ។ «រដ្ឋាភិបាលហាក់ដូចជាបានផ្តួចផ្តើម នូវសកម្មភាព​មួយ​ចំនួន ដើម្បីធ្វើឲ្យប្រជាពលរដ្ឋ ទទួលបានសេវាកម្មតុលាការកាន់តែប្រសើរឡើងថែមទៀត ដែលជាការស្របទៅនឹង​អនុសាសន៍របស់ខ្ញុំ ដែលរួមមានការពង្រឹងសមត្ថភាពរបស់សាលាឧទ្ធណ៍ផងដែរ។»

លោកស៊ូប៊ែឌី បានទទួលស្គាល់ ថាមានភាពប្រសើរឡើងនៃប្រព័ន្ធតុលាការកម្ពុជា ដោយបានលើកមកនិយាយនូវ​សំនុំ​រឿង​មួយចំនួន ដូចយ៉ាងសំនុំរឿងលោកម៉ម សូណង់ដូនោះជាដើម។ ប៉ុន្តែទន្ទឹមនឹងការបង្ហាញនូវរបាយការណ៍ ដែល​ទំនង​ជាចង់​បន្ធូរ​បន្ថយភាពតានតឹង ជាមួយរដ្ឋាភិបាលខ្មែរផងនោះ មតិសាធារណជនទូទៅ ក៏ដូចជាសង្គមស៊ីវិល​ដែលធ្វើការ​ទាក់ទង​នឹង​បញ្ហានេះ នៅតែធ្វើការបរិហារ និងរិះគន់មិនដាច់ពីមាត់ ពីប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌កម្ពុជាមួយ ដែលគ្មាន​ភាពឯករាជ្យ មាននិន្នាការ​នយោបាយ និងស្ថិតក្រោមគំនាបនៃអ្នកមានអំណាច។

ដំណោះស្រាយក្ដីជាច្រើន បានធ្វើឲ្យគេមើលឃើញថា បុគ្គលចៅក្រម ឬព្រះរាជអាជ្ញាមួយចំនួន តែងតែឲ្យ«អ្នកមាន​អំណាច បុណ្យសក្ត័ ឬអ្នកមានទ្រព្យធន»ឈ្នះ បើទោះជាបានប្រព្រឹត្តកំហុសឆ្គង ហើយ«អ្នកគ្មានទ្រព្យ ឬអ្នកខ្សត់​ខ្សោយ»​ចាញ់ ទាំងរកមិនឃើញថាមានកំហុសនោះក៏ដោយ។

បញ្ហានេះលោក អំ សំអាត អ្នកគ្រប់គ្រងបចេ្ចកទេស ឃ្លាំមើលការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សនៃសមាគមលីកាដូ បានប្រៀបធៀប​ទៅនឹងករណីលោក ឈូក បណ្ឌិត ដែលមានចេតនាពេញទី ក្នុងបទប៉ុនប៉ងធ្វើមនុស្សឃាត«ដោយចេតនា» តាមរយៈការ​ប្រើអាវុធ តែបែរជាតុលាការលើកលែងការចោទប្រកាន់ និងមិនទាំងបានធ្វើការឃុំខ្លួនផង។ ផ្ទុយគ្នានឹងករណីខាងលើនេះ អ្នកស្រីយ៉ោម បុប្ផា ត្រូវបានតុលាការចោទប្រកាន់ និងធ្វើការឃុំខ្លួនក្នុងពន្ធនាគារថែមទៀត ដោយសារតែការប្រើនូវ​សិទ្ធិ​ការពារសិទ្ធិលំនៅដ្ឋានរបស់ខ្លួន។ ករណីនេះតុលាការ បែរជាចោទអ្នកស្រីថា បានបង្ករបួសស្នាមលើអ្នកដទៃទៅវិញ។

មន្ត្រីជំនាញសិទ្ធិមនុស្សរូបនេះ បានទទួលស្គាល់ដូចគ្នាថាមានការវិវត្តិន៍ខ្លះ តែមិនទាន់ដល់កំរិតមួយ ដែលសង្គម​ស៊ីវិល​គិតថាប្រសើរនោះឡើយ។ ជានិច្ចកាលអង្គការសហប្រជាជាតិប្រចាំនៅកម្ពុជា ក៏ដូចជាសង្គមស៊ីវិល តែងស្នើរ​ដល់​រដ្ឋាភិបាល ឲ្យពន្លឿនច្បាប់គ្រប់គ្រងប្រពន្ធ័តុលាការ ចៅក្រម និងព្រះរាជអាជ្ញា។ លោកបន្តថា ដោយសារតែ​កង្វះខាត​នូវ​ច្បាប់ទាំងនេះ ទើបតែងតែឃើញមានការតវ៉ារបស់ប្រជាពលរដ្ឋ ស្ទើរតែគ្រប់ខេត្តក្រុង។ នេះមកពីបញ្ហាតុលាការ នៅមិន​ទាន់មានភាពឯករាជ្យ។ ម្យ៉ាងទៀតត្រូវបែងចែកឲ្យមានតុលាការជំនាញ ដាច់ដោយឡែកពីគ្នា ដូចជាតុលាការទូទៅ តុលាការ​ពាណិជ្ជកម្ម តុលាការរដ្ឋបាល និងតុលាការកុមារ (អនីតិជន)។

ដូចគ្នានេះដែរលោក ជូង ជូងី ជាសមាជិកគណមេធាវីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ប្រចាំការិយាល័យច្បាប់សិលា បាន​បង្ហាញថា បុគ្គលចៅក្រម ព្រះរាជអាជ្ញា ក្រឡាបញ្ជីមួយចំនួន មិនទាន់បំពេញតួនាទីត្រឹមត្រូវតាមច្បាប់នៅឡើយទេ ព្រោះ​ពួកគាត់បានលង់ទៅនឹងអគតិ (អគតិមានបួន) ដែលគោលការណ៍ច្បាប់បានហាមឃាត់។ លោកបន្តថា ខណៈដែល​ចៅក្រម ព្រះរាជអាជ្ញា មិនទាន់មានច្បាប់ ជាបន្ទាត់សម្រាប់ពួកគាត់ដើរ ហើយពួកគាត់គ្មានឆន្ទះច្បាស់លាស់ គ្មាន​មនសិការ​​ច្បាស់លាស់ ហើយឆ្លៀតឱកាសនេះធ្វើអ្វីតាមតែទំនើងចិត្ត ដើម្បីលាភសក្ការៈ និងផលប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លួន​បុគ្គលម្នាក់ៗ។

នៅក្នុងរបាយការណ៍ លោក ស៊ូប៊ែឌី បាននិយាយពីកង្វល់របស់លោក អំពី«វប្បធម៌និទណ្ឌភាព» និងបញ្ជីបទលើ្មស​ជា​ច្រើន​នៅកម្ពុជា ដែលជនល្មើសមិនទាន់ត្រូវបាន យកមកកាត់ទោសនោះនៅឡើយ។ លោកអះអាងថា លោកបានជួប​ជាមួយ​ឥស្សរជនជាច្រើននៅក្នុងជួររដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ហើយពួកគេបានទទួលស្គាល់ពីកង្វះខាតដែលនៅមាននៅឡើយ។

អ្នកវិភាគម្នាក់ដែលស្និតនឹងរបាយការណ៍នេះ ក្នុងលក្ខខ័ណ្ឌមិនបញ្ចេញឈ្មោះ បានពន្យល់ថា ការទទួលស្គាល់ដោយ​ខ្លួនឯង នូវអ្វីដែលខ្លួនបានធ្វើ ជាចំនុចវិជ្ជមានមួយ។ តែកង្វះសមត្ថភាព និងឆន្ទះនយោបាយ វាជារឿងពីរដោយឡែក​ផ្សេង​ទៀត ដែលនឹងមិនធ្វើឲ្យច្បាប់គ្រប់គ្រងប្រពន្ធ័តុលាការ ចៅក្រម និងព្រះរាជអាជ្ញានោះ បានឃើញពន្លឺថ្ងៃ​«ពិតប្រាកដ»​នោះឡើយ៕

---------------------------------------------------------
ដោយៈ អ៊ុម វ៉ារី - ភ្នំពេញថ្ងៃទី២៥ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០១៣
រក្សាសិទ្ធគ្រប់យ៉ាងដោយ៖ មនោរម្យព័ងអាំងហ្វូ