ICC ប្រកាសផ្ដោតសំនុំរឿងក្ដី ទៅលើឧក្រិដ្ឋកម្មបរិស្ថាន និងការបណ្ដេញចេញ
- ដោយ: សេក មនោរកុមារ អត្ថបទ និងយកការណ៍៖ សេក កុមារ ([email protected]) - បារីស ថ្ងៃទី១៦ កញ្ញា ២០១៦
- កែប្រែចុងក្រោយ: September 17, 2016
- ប្រធានបទ: យុត្តិធម៌
- អត្ថបទ: មានបញ្ហា?
- មតិ-យោបល់
-
នៅក្នុងឯកសាថ្មីមួយ នៃវិធានទូទៅ ទាក់ទងនឹង«ការជ្រើសរើសបណ្ដឹង និងការដាក់សំណុំរឿងជាអាទិភាព» ដែលត្រូវបានចេញផ្សាយ ដោយសាលាក្ដីកាលពីថ្ងៃព្រហស្បត្តិ៍ ទី១៥ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១៦នេះ អ្នកស្រី ហ្វាទូ ប៊េនស៊ូដា (Fatou Bensouda) អន្តររដ្ឋអាជ្ញានៃសាលាក្ដីឧក្រិដ្ឋកម្មអន្តរជាតិ (ហៅកាត់ជាភាសាអង់គ្លេ ICC និងភាសាបារាំង CPI) បានបញ្ជាក់ថា ការិយាល័យរបស់អ្នកស្រី នឹងផ្ដោតការយកចិត្តទុកដាក់ ជាពិសេស «ទៅលើឧក្រិដ្ឋកម្ម ដែលរាប់បញ្ចូល ឬបង្កឲ្យមាន ការបំផ្លិចបំផ្លាញបរិស្ថាន ការធ្វើអាជីវកម្មខុសច្បាប់ ទៅលើធនធានធម្មជាតិ ក៏ដូចជាការបណ្ដេញពលរដ្ឋចេញដោយបង្ខំ ចេញពីលំនៅដ្ឋានរបស់ពួកគេ»។
» ឯកសារនោះ អាចរកអានបាន ដោយចុចនៅលើខ្សែភ្ជាប់ ជា«ភាសាអង់គ្លេស» និង«ភាសាបារាំង»នេះ។
ករណីនេះ មិនមែនជាការដាក់បញ្ចូលបន្ថែម នូវឧក្រិដ្ឋកម្មថ្មីទៀត ទៅក្នុងបញ្ជីឧក្រិដ្ឋកម្ម ដែលមានរួចជាស្រេច នៅក្នុងអនុសញ្ញាក្រុង រ៉ូម ស្ដីពីសាលាក្ដីឧក្រិដ្ឋកម្មអន្តរជាតិនោះទេ។ ការិយាល័យអន្តររដ្ឋអាជ្ញា បានពន្យល់ថា អ្វីដែលសាលាក្ដីបានដឹងនោះ គឺឧក្រិដ្ឋកម្មទាក់ទងនឹងបរិស្ថាន និងការបណ្ដេញចេញ មានសភាពកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរឡើងៗ សម្រាប់រយៈពេលចុងក្រោយ។ ការិយាល័យបានបញ្ជាក់ទៀតថា ការសម្រេចចិត្តនេះ នឹងប្រែក្លាយសាលាក្ដីឧក្រិដ្ឋកម្មអន្តរជាតិ ឲ្យទៅជាស្ថាប័នយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ ដ៏ពិតប្រាកដមួយ ប្រចាំសតវត្សន៍ទី២១។
ការសម្រេចចិត្តជាប្រវត្តិសាស្ត្រ របស់សាលាក្ដី ត្រូវបានអបអរ ដោយក្រុមអ្នកឃ្លាំមើល «សិទ្ធិមនុស្ស និងបរិស្ថាន» ដោយពួកគេបានគិតថា វិធានទូទៅថ្មីរបស់សាលាក្ដី ដែលមានទីតាំងនៅក្នុងក្រុង ឡាអេ ប្រទេសហូឡង់នេះ អាចនឹងក្លាយជាគន្លឺះយ៉ាងសំខាន់ ក្នុងការបំបែករឿងក្ដី រាប់សិបពាន់សំនុំរឿង។ ជាពិសេសសំនុំរឿងដ៏រ៉ាំរ៉ៃ ទាក់ទងនឹងប្រទេសកម្ពុជា ដែលមានលោកមេធាវី រីឆារដ៍ រ៉ូជ័រ (Richard J. Rogers) ជាអ្នកតំណាងឲ្យពលរដ្ឋកម្ពុជារងគ្រោះ ដាក់ទៅកាន់សាលាក្ដីនេះ តាំងពីច្រើនឆ្នាំមកហើយ។
សេចក្ដីប្រកាសព័ត៌មានមួយ កាលពីខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៥ របស់សហព័ន្ធសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ (ហៅកាត់ជាភាសាបារាំង FIDH) ដែលបានគាំទ្រពាក្យបណ្ដឹង របស់លោកមេធាវី រ៉ូជ័រ បានឲ្យដឹងថា ចលនានៃការរឹបអូស និងការបណ្ដេញចេញ ពីដីធ្លីផ្ទះសម្បែង បានបង្កើនល្បឿនយ៉ាងខ្លាំង នៅឆ្នាំ២០១៤ ដែលបង្កឲ្យពលរដ្ឋកម្ពុជា ច្រើនជាង៦ម៉ឺននាក់ បានរងគ្រោះ បើគិតមកទល់នឹងត្រីមាសទីមួយ នៃឆ្នាំ២០១៥ កន្លងមក។ គេអាចគណនាបានថា មានមនុស្សជាង ៨៣ម៉ឺននាក់ បានរងគ្រោះនឹងបញ្ហាដីធ្លី បើរាប់តាំងពីឆ្នាំ២០០០មកនោះ។ ពីក្នុងចំណោមនោះ មួយភាគធំ កំពុងរស់នៅក្នុងតំបន់អភិវឌ្ឍន៍ថ្មី ជាមួយនឹងស្ថានភាពដ៏អាក្រក់ មិនមានអាហារគ្រប់គ្រាន់ និងពោរពេញដោយជំងឺដម្កាត់។
» អានអត្ថបទដែលទាក់ទង៖ ជនរងគ្រោះនឹងវិបត្តិដីធ្លីពីឆ្នាំ២០១៤ បន្ថែមបន្ទុកថ្មីសម្រាប់ ICC
នៅក្នុងពិភពលោក ការប្រឆាំងតវ៉ាបានកើតឡើង យ៉ាងខ្លាំងក្លានិងជាបន្តបន្ទាប់ ស្ដីពីការបណ្ដេញពលរដ្ឋក្រីក្រ ចេញពីដីធ្លីរបស់ពួកគេ ដើម្បីយកដីធ្លីទាំងនោះ លក់ ឬធ្វើសម្បទាន ទៅឲ្យក្រុមហ៊ុនឯកជន ដែលប្រើរូបភាព«អភិវឌ្ឍន៍» ជាពិសេសដូចជា «អភិវឌ្ឍន៍កសិឧស្សហផល» ឬ«ការជីកយករ៉ែ» ជាដើម។ អង្គការឃ្លាំមើលពិភពលោក ហៅជាភាសាអង់គ្លេស ថា«Global Witness» បានចេញរបាយការណ៍របស់ខ្លួនជារឿយៗ ទាក់ទងនឹងការបណ្ដេញចេញដោយបង្ខំនោះ ថាបានប៉ះពាល់ដល់បណ្ដាជនក្រីក្រ មានចំនួនជាច្រើនលាននាក់ នៅគ្រប់ទិសទីទាំងអស់ នៃផែនដី។ ប្រធានអង្គការឃ្លាំមើលពិភពលោក អ្នកស្រី «Gillian Caldwell» បានថ្លែងឡើងថា៖ «ការសម្រេចចិត្តរបស់អ្នកស្រីអន្តររដ្ឋអាជ្ញា បានបង្ហាញពីការបិតបញ្ចប់ នូវនីទណ្ឌភាព ដែលមានតាំងពីយូរមកហើយ»។
បើតាមអង្គការអន្តរជាតិ ដែលមានស្នាក់ការធំ នៅក្នុងចក្រភពអង់គ្លេសមួយនេះ បាននិយាយថា ជារៀងរាល់សប្ដាហ៍ មនុស្សបីនាក់ បានស្លាប់ ឬត្រូវបានសម្លាប់ ដោយសារបុព្វហេតុការពារបរិស្ថាន ឬបុព្វហេតុការពារដីធ្លីរបស់ពួកគេ។ ការលើកឡើងនេះ មិនបានភ្លេចឡើង ពីការបាញ់សម្លាប់សកម្មជនបរិស្ថានជាច្រើននាក់ នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ដូចជាលោក ឈុត វុទ្ធី ជាដើម ខណៈយុត្តិធម៌សម្រាប់ជនរងគ្រោះ មិនដែលមានពន្លឺឡើយ តាមរយៈប្រព័ន្ធតុលាការក្នុងស្រុក។
តុលាការឧក្រិដ្ឋកម្មអន្តរជាតិ គឺជាសាលាក្ដីអន្តរជាតិធំជាងគេបង្អស់ ដែលមានការទទួលស្គាល់ ពីអង្គការសហប្រជាជាតិ និងមានសមត្ថកិច្ចកាត់ទោស ទៅលើសំនុំរឿង ទាក់ទងឧក្រិដ្ឋកម្មសង្គ្រាម ឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងមនុស្សជាតិ ឧក្រិដ្ឋកម្មនៃការឈ្លានពាន និងឧក្រិដ្ឋកម្មប្រល័យពូជសាសន៍។ ឧក្រិដ្ឋកម្ម ដែលសាលាក្ដីទទួលមកចាត់ការ មិនចាំបាច់តែកើតមាន នៅក្នុងពេលសង្គ្រាមនោះទេ។
សូមជម្រាបជូនដែរថា តុលាការនេះ ត្រូវបានបង្កើតឡើង តាមរយៈអនុសញ្ញាក្រុង រ៉ូម (ប្រទេសអ៊ីតាលី) ក្នុងឆ្នាំ១៩៩៨ តែអនុសញ្ញានេះ ចាប់មានសុពលភាព និងការអនុវត្តន៍ ចាប់ពីថ្ងៃទី១ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០០២នេះប៉ុណ្ណោះ ពោលគឺ៤ឆ្នាំ ក្រោយការចុះហត្ថលេខា។ នៅពេលចាប់ផ្ដើមដំបូង ប្រទេសចំនួន ៦០ បានផ្ដល់សច្ចាប័ន លើអនុសញ្ញាខាងលើ។ តែរហូតមកដល់ថ្ងៃទី ៤ ខែមិនា ឆ្នាំ២០១៦នេះ ប្រទេសដែលបានចូល ជាសមាជិកអនុសញ្ញា មានចំនួនឡើងដល់ ១២៤ប្រទេស៕