វិបត្តិនៅស៊ីរី៖ នរណាប្រឆាំងនរណា ហើយនរណាគាំទ្រនរណា?
- ដោយ: សេក មនោរកុមារ អត្ថបទ និងយកការណ៍៖ សេក កុមារ ([email protected]) - បារីស ថ្ងៃទី២៦ វិច្ឆិកា ២០១៥
- កែប្រែចុងក្រោយ: November 26, 2015
- ប្រធានបទ: វិបត្តិស៊ីរី
- អត្ថបទ: មានបញ្ហា?
- មតិ-យោបល់
-
បើគេមិនបានតាមដានវិបត្តិ នៅក្នុងប្រទេសស៊ីរី (ទឹកដីមួយភាគសព្វថ្ងៃ ជាទីតាំងកណ្ដាលមួយ របស់ក្រុមរដ្ឋអ៊ីស្លាម - ពាក្យអារ៉ាប់ហៅ Daech ពាក្យកាត់បារាំងហៅ EI ពាក្យកាត់អង់គ្លេសហៅ ISIS) ដែលកើតឡើង តាំងពីឆ្នាំ២០១១មកនោះទេ គេច្បាស់ជាវង្វេង មិនដឹងថាតើនរណាជាអ្វី ឬនរណាធ្វើអ្វីនោះឡើយ។ បើមើលមួយភ្លែត គេច្បាស់ជាគិតថា វិបត្តិនេះ បានធ្វើឲ្យប្លុកពីរប្រឈមមុខដាក់គ្នា នោះគឺពិភពកាន់សាសនាអ៊ីស្លាម និងពិភពលោកខាងលិច។ តែមិនដូច្នេះទេ ព្រោះបើសូម្បីពិភពអារ៉ាប់ ដែលកាន់សាសនាអ៊ីស្លាមខ្លួនឯង ក៏បានបែងចែក ការគាំទ្រនិងការប្រឆាំង ក្រុមបក្សពួក នៅក្នុងវិបត្តិស៊ីរីនេះដែរ។
ជាពិសេស នៅក្នុងរយៈពេលចុងក្រោយនេះ ប្រទេសរ៉ូស្ស៊ី ដែលជាប្រទេសមហាអំណាចមួយដែរ បានលូកដៃរបស់ខ្លួន ចូលធ្វើអន្តរាគមន៍ ទៅក្នុងវិបត្តិនេះបន្ថែមទៀត ដែលបង្កឲ្យភាពស្មុគ្រស្មាញ មានកាន់តែខ្លាំងឡើង។
គេត្រូវដឹងជាបថមថា នៅក្នុងប្រទេសស៊ីរីសព្វថ្ងៃ មានបក្សពួកប្រឈមមុខដាក់គ្នា ជាច្រើនក្រុម។ តែយើងសូមពង្រួមមក នៅសល់តែបួនក្រុមប៉ុណ្ណោះ៖ ១) ក្រុមដែលស្និតរបបដឹកនាំ របស់លោកប្រធានាធិបតី បាសារ អាល់អាសាដ (Bashar al-Assad) - ២) ក្រុមចលនាតស៊ូ ដើម្បីរំដោះប្រទេសស៊ីរី ពីអំណាចផ្ដាច់ការ - ៣) ក្រុមសកម្មប្រយុទ្ធបំបែកទឹកដី របស់ជនជាតិភាគតិច គួដ (kurde) និង៤) ក្រុមរដ្ឋអ៊ីស្លាម។ ខាងក្រោមនេះ ជាការស្រាវជ្រាវមួយចំនួន ដែលដកស្រង់ចេញពីឯកសារ និងសារព័ត៌មានឯករាជ្យជាច្រើន នៅបស្ចឹមលោក ដើម្បីបញ្ជាក់ថា តើនរណាគាំទ្រនរណា ហើយនរណាជាអ្នកប្រឆាំងនឹងនរណា។
អាមេរិក និងអង់គ្លេស
ប្រទេសមហាអំណាចទាំងពីរនេះ គាំទ្រក្រុមតស៊ូដើម្បីសេរីភាព នៅប្រទេសស៊ីរី និងក្រុមមួយចំនួនទៀត ដែលប្រកាន់និន្នាការកណ្ដាល។ តែប្រទេសទាំងពីរ បានប្រឆាំងនឹងរបបដឹកនាំ របស់លោកប្រធានាធិបតី អាល់អាសាដ ក្រុមរដ្ឋអ៊ីស្លាម និងក្រុមជ្រុលនិយមផ្សេងទៀត។
រ៉ូស្ស៊ី
រ៉ូស្ស៊ី គាំទ្រប្រធានាធិបតី បាសារ អាល់អាសាធ តែប្រឆាំងនឹងក្រុមរដ្ឋអ៊ីស្លាម និងចលនាមួយចំនួនទៀត ដែលមាននិន្នាការជ្រុលនិយម។
ទួរគី
ប្រទេសនៅជាប់ព្រំដែនខាងជើង របស់ប្រទេសស៊ីរីនេះ គាំទ្រក្រុមសម័ន្ធភាពរបស់ប្រទេសអាមេរិក និងកងកម្លាំងតស៊ូ ដើម្បីរំដោះប្រទេសស៊ីរី។ ប្រទេសទួរគី ប្រឆាំងនឹងរដ្ឋាភិបាល របស់ប្រធានាធិបតី អាល់អាសាធ ក្រុមរដ្ឋអ៊ីស្លាម និងក្រុមបំបែកទឹកដី ជាតិគួដ។
អៀរ៉ង់
ប្រទេសអៀរ៉ង់ ដែលមានតួនាទីសំខាន់ នៅក្នុងពិភពអារ៉ាប់ គាំទ្ររដ្ឋាភិបាលស៊ីរី និងប្រធានាធិបតី អាល់អាសាធ។ អៀរ៉ង់ ប្រឆាំងក្រុមបះបោរ ប្រកាន់និកាយ ស៊ូនីត និងក្រុមរដ្ឋអ៊ីស្លាម។
អារ៉ាប៊ីសាអ៊ូឌីត
ប្រទេសកាន់សាសនាអ៊ីស្លាម នៅជាប់ខាងត្បូង នៃឈូងសមុទ្រពែរ្យ៍មួយនេះ គាំទ្រក្រុមតស៊ូ ដើម្បីរំដោះប្រទេសស៊ីរី ពីអំណាចផ្ដាច់ការ។ ប្រទេសនេះប្រឆាំងក្រុមរដ្ឋអ៊ីស្លាម រដ្ឋាភិបាលស៊ីរី និងលោកប្រធានាធិបតី អាល់អាសាដ។
កាតារ
ប្រទេសកាតារដ៏តូច តែមានសក្ដានុពលដ៏ខ្លាំងមួយនេះ មានជំហរមិនខុស ពីប្រទេសអារ៉ាប៊ីសាអ៊ូឌីត ដែលនៅជាប់ព្រំដែនខ្លួនប៉ុន្មានឡើយ។ ប្រទេសនេះ បានផ្ដល់ជំនួយយ៉ាងច្រើន ជាបន្តបន្ទាប់ទៅឲ្យចលនាតស៊ូ ដើម្បីសេរីភាពនៅក្នុងប្រទេសស៊ីរី និងស្អប់ក្រុមរដ្ឋអ៊ីស្លាមជាទីបំផុត។
បារាំង
តាមពិតទៅ ប្រទេសបារាំងមិនមានជំហរខុស ពីប្រទេសជាសម្ព័ន្ធមិត្ត នៅលោកខាងលិចជាមួយគ្នា ដូចយ៉ាងអាមេរិក និងអង់គ្លេសឡើយ។ គ្រាន់តែបារាំង នៅប្រកាន់នយោបាយទន់ភ្លន់ ចង់ឲ្យក្រុមទាំងអស់ក្នុងប្រទេសស៊ីរី ជួបជជែកគ្នា ដើម្បីស្វែងរកដំណោះស្រាយ។ ប៉ុន្តែបារាំងមិនចូលចិត្ត ក្រុមរដ្ឋអ៊ីស្លាម ដែលចេះតែពង្រីកមនោគមន៍វិជ្ជា ចូលមកក្នុងទឹកដីបារាំង ទើបបញ្ជូនយន្ដហោះ ទៅទម្លាក់គ្រាប់បែក ទៅលើទីតាំងមួយចំនួនរបស់ក្រុមនេះ នៅក្នុងប្រទេសស៊ីរី។ សកម្មភាពនេះ បានធ្វើឲ្យក្រុមនេះសងសឹក ដោយបញ្ជូនមនុស្ស ឲ្យមកធ្វើភេរវកម្មម្ដង ជាងពីរដង រហូតបារាំងអត់មិនបានតទៅទៀត ទើបប្រកាសសង្គ្រាមនៅពេលនេះ ប្រឆាំងរដ្ឋអ៊ីស្លាម ដោយចេញមុខមុនគេ។ យ៉ាងណាក៏ដោយ បារាំងនៅតែមិនគាំទ្រ របបដឹកនាំរបស់លោក អាល់អាសាដ ដដែល។
កម្ពុជា
ដឹងច្បាស់តែរឿងមួយ គឺកម្ពុជាមិនចូលចិត្តក្រុមរដ្ឋអ៊ីស្លាម តាមការប្រកាសជាច្រើនដង របស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន។ ចំពោះរបបរបស់ប្រធានាធិបតី អាល់អាសាដ វិញ លោក ហ៊ុន សែន មិនបានបញ្ជាក់ជំហរ ថាគាំទ្រឬអត់ ឲ្យច្បាស់លាស់នោះទេ និងជារឿយៗ លោកតែងចំអក ឲ្យលោកខាងលិចវិញថា ការធ្វើបដិវត្តន៍ផ្ការីក (ឬផ្កាម្លិះ) នៅក្នុងប្រទេសស៊ីរី ព្រោះដោយសារ មានការ«ចាក់ដោត» ពីមហាអំណាចទាំងនេះ៕