តាំងពីថ្ងៃព្រហស្បត្តិ៍ទី២២ ខែឧសភា ដែលជាថ្ងៃធ្វើរដ្ឋប្រហារ ទម្លាប់រដ្ឋាភិបាលស្របច្បាប់មួយពីអំណាចមក លោក​ឧត្ដសេនីយ៍ ប្រាយុទ ចាន់អ៊ូចារ បានក្លាយជាមនុស្សខ្លាំងថ្មីមួយ របស់ប្រទេសថៃ។ មេទ័ពមានឥទ្ធិពលរូបនេះ ដែល​គេធ្លាប់ស្គាល់រួចហើយ ពីការចូលរួមបង្ក្រាបយ៉ាងរង្គាល ទៅលើបាតុកម្មរបស់ក្រុមអាវក្រហម កាលពីឆ្នាំ២០១០កន្លង​ទៅ បានរក្សាការស្ងៀមស្ងាត់រហូត ក្នុងអំឡុងពេលបាតុកម្ម៧ខែចុងក្រោយនេះ។ ប៉ុន្តែនៅទីបំផុត ការអំណត់​របស់​លោក បានឈានដល់ទីបញ្ចប់។ លោកបានចេញមុខមកធ្វើរដ្ឋប្រហារ ដណ្ដើមកាន់កាប់អំណាចរដ្ឋទាំងអស់ ក្នុង​ប្រទេសថៃ និងបានព្យាយាមធ្វើជាអ្នកដោះស្រាយបញ្ហា ដែលបានរួមរឹតយ៉ាងស្មុគ្រស្មាញរហូតមកដល់ពេលនេះ។

លោក​ឧត្ដសេនីយ៍ ប្រាយុទ ចាន់អ៊ូចារ មេទ័ព និងជាមេដឹកនាំធ្វើរដ្ឋប្រហារឆ្នាំ២០១៤ នៅថៃ។ (រូបថត Reuters)

នយោបាយថៃ - លោក ប្រាយុទ ចាន់អ៊ូចារ ជាឧត្តមសេនីយ៍ដៃឆៅមួយ ដែលងាយនឹងប្រតិកម្មតបនឹងការរិះគន់ និង​មិនសូវមានចរិកការទូតទេ។ ក្នុងពេលនេះ លោកកំពុងតែដឹកនាំកងទ័ពផង ជាមេដឹកនាំរបបយោធាថ្មីដែល​ហៅ​ខ្លួន​ឯងថា ជា«ក្រុមប្រឹក្សាជាតិដើម្បីសន្ដិសុខ និងរក្សាសណ្ដាប់ធ្នាប់»ផង និងបានប្រកាសខ្លួនឯង ជានាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃ​ប្រទេសថៃនោះផង។ ប៉ុន្តែនៅក្នុងភាពជាពលរដ្ឋសមញ្ញ បុរសខ្លាំងរូបនេះនៅមានមុខតំណែងជាច្រើនទៀត ក្នុង​នោះ​រាប់ទាំង ជានាយករដ្ឋបាលក្រុមហ៊ុនប្រេងឥន្ទនៈថៃ នាយកធនាគារយោធាថៃ និងជាប្រធានក្រុមបាល់ទាត់ របស់​កងទ័ពថៃនោះទៀត។

កើតនៅឆ្នាំ១៩៥៤ ក្នុងខេត្តនគររាជសីមា លោកបានចាប់ផ្ដើមអាជីពរបស់លោក នៅក្នុងកងពលយោធាមួយ មាន​តួនាទី ជាកងការពារ និងរក្សាព្រះមហាក្សីយានីថៃ ដែលគេឲ្យរហស្សនាមថា ជា«ក្រុមខ្លាខាងកើត»។ នៅពេលដែល​មាន​បាតុកម្មបះបោរ របស់ក្រុមអាវក្រហម កាលពីឆ្នាំ២០១០ ប្រឆាំងនឹងរដ្ឋាភិបាលរបស់លោក នាយករដ្ឋមន្ត្រី អាភីសីទ វៀចាជីវ៉ា លោក ប្រាយុទ ចាន់អ៊ូចារ កាលនោះជាអគ្គមេបញ្ជាការរង កងទ័ពថៃ គឺជាអ្នក​បញ្ជាកងទ័ព​ឲ្យ​ធ្វើការបង្ក្រាប ក្រុមបាតុករទាំងនោះ ដែលធ្វើឲ្យមានបាតុករស្លាប់ប្រមាណជា ៩០នាក់។

បន្ទាប់ពីបានឡើងកាន់ជាប្រមុខកងទ័ពថៃ នៅចុងឆ្នាំ២០១០ លោក ប្រាយុទ ដែលគេដឹងយ៉ាងច្បាស់ថា ជាអ្នករាជា​និយម​ចាក់ទឹកមិនលេចនេះ បានបង្ហាញឲ្យគេឯងដឹងថា លោកគឺជាអ្នកគោរពយ៉ាងខ្ជាប់ខ្ជួន នូវល្បែងប្រជាធិបតេយ្យ ដោយបានបង្ហាញឲ្យគេបានឃើញ ពីទំនាក់ទំនងយ៉ាងល្អរបស់លោក ជាមួយនឹងលោកស្រី យីងឡាក់ ស៊ីណាវ៉ាត្រា ដែលបានជាប់ឆ្នោតជានាយករដ្ឋមន្ត្រី នៅមួយឆ្នាំក្រោយមក។

ក្នុងអំឡុងពេល៧ខែ នៃវិបត្តិនយោបាយ ដែលបានចាប់ផ្ដើមពីខែវិច្ឆិការឆ្នាំមុនមក លោក ប្រាយុទ្ធ បានស្ថិតក្នុង​សភាព​ប្រយ័ត្នប្រយែងដ៏ខ្លាំងមួយ ដើម្បីបង្ហាញថាលោកឈរនៅកណ្ដាល បើទោះជាពេលខ្លះ លោកមេទ័ពរូបនេះ​ត្រូវបានលាបពណ៌ ថាមានទំនោរទៅរកក្រុមបាតុករប្រឆាំងលោកស្រី យីងឡាក់ នោះក៏ដោយ។ ជម្លោះទាស់​ទែង​រវាងភាគីទាំងសងខាង ជាពិសេសបញ្ហា ដែលបានលើកមកជជែកពិភាក្សា នៅក្នុងការចរចារចុងក្រោយ ទំនងជា​បាន​ធ្វើឲ្យភាពអំណត់របស់លោក បានឈានមកដល់ទីបញ្ចប់។

នៅក្នុងកិច្ចចរចាលើកទីពីរ ក្រោមវត្តមានរបស់លោក ប្រាយុទ កាលពីថ្ងៃព្រហស្បត្តិ៍ទី២២ ខែកក្កដា កន្លងទៅ ក្រុម​ប្រឆាំងបានទាមទារឲ្យរដ្ឋាភិបាល ដែលស្និតនឹងលោក ថាក់ស៊ី ស៊ីណាវ៉ាត្រា បញ្ចប់អណ្ណត្តិរបស់ខ្លួនភ្លាមៗ។ ប៉ុន្តែ​មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់ តំណាងឲ្យរដ្ឋាភិបាល ដែលមានភារកិច្ចទៅជួបចរចានោះ បានបដិសេធទៅនឹងការទាមទារនេះ។ ការ​បន្តជាប់គាំងនេះ បានធ្វើឲ្យលោក ប្រាយុទ ដែលមិនចូលចិត្តលោក ថាក់ស៊ីន ស្រាប់ផង បានងើបចេញ​ពីកិច្ច​ចរចា ហើយដើរតម្រង់ទៅកាន់ស្ថានីយ៍ទូរទស្សន៍ ប្រកាសធ្វើរដ្ឋប្រហារតែម្ដង។ ក្រុមមេដឹកនាំក្នុងការចរចា នៃភាគីទាំង​សងខាង ត្រូវបានឃាត់ខ្លួនភ្លាមៗ នៅនឹងកន្លែង ហើយបានដឹកតាមរថយន្ដយោធា ចេញទៅកន្លែងឃុំខ្លួន។ ប៉ុន្តែការ​ឃាត់ខ្លួននេះ នៅមានជាបន្តទៀត នៅពេលបន្ទាប់មក ទៅលើអ្នកទទួលខុសត្រូវនយោបាយផ្សេងទៀត រួមនឹងអ្នក​សារព័ត៌មាន សាស្ត្រាចារ្យសកលវិទ្យាល័យ និងបើសូម្បីតែវរជនថៃចូលនិវត្តន៍ ដែលធ្លាប់មានឥទ្ធិពលនោះផង។

នៅក្នុងការថ្លែងធ្វើរដ្ឋប្រហារ របស់លោកតាមកញ្ចក់ទូរទស្សន៍ បុរសខ្លាំងរូបនេះបានបង្ហាញនូវចរិកស្ងប់ តែមាន​ភាព​ច្បាស់លាស់ នៅក្នុងការគ្រប់គ្រងស្ថានការណ៍ ក៏ដូចជាការហាមឃាត់ជាសាធារណៈនានា។ លោកបានបង្ហាញ​ឲ្យគេ​ដឹងថា រដ្ឋប្រហាលើកទី១៩ ដែលលោកនិងកងទ័ពសម្រេចធ្វើនេះ ជាកតព្វកិច្ចដែលកងទ័ពត្រូវរក្សាសណ្ដាប់ធ្នាប់ និង​សន្តិភាពរបស់ប្រទេសថៃ ព្រមទាំងបញ្ជៀសនូវការប្រឈមមុខដាក់គ្នា រវាងបាតុករអាវលឿវ និងអាវក្រហម ហើយ​ចង់ឲ្យក្រុមទាំងពីរនេះ ត្រឡប់មករួមរស់ជាមួយគ្នាវិញ។ ប៉ុន្តែលោកមិនបានបញ្ជាក់ ពីគម្រោងត្រៀមរៀបចំ​ការបោះឆ្នោតឡើងវិញ នោះទេ។

រដ្ឋប្រហារដើម្បីបំបាក់ប្រជាប្រិយភាពរបស់ ថាក់ស៊ីន

រដ្ឋប្រហារ នៅឆ្នាំ២០០៦ និងនៅឆ្នាំនេះ សុទ្ធតែមានដើមចម មកពីប្រជាប្រិយភាពរបស់អតីត​នាយក​រដ្ឋ​មន្ត្រី​ថៃ ដែល​ជាមហាសេដ្ឋីមួយរូប កំពុងនិរទេសខ្លួននៅក្រៅប្រទេស។ មហាសេដ្ឋីនោះឈ្មោះ ថាក់ស៊ីន ស៊ីណាវ៉ាត្រា។ ហើយ​បើ​ទោះជាលោក ប្រាយុទ ចាន់អ៊ូចារ បានព្យាយាមបង្ហាញថា លោកជាកងទ័ពដែល​មានជំហរនៅកណ្ដាលក៏ដោយ ប៉ុន្តែលោកត្រូវបានគេដឹងរួចជាស្រេចហើយថា លោកមិនចូលចិត្តក្រុមអ្នកស្និត នឹងលោក ថាក់ស៊ីន ស៊ីណាវ៉ាត្រា នោះ​ឡើយ។ តាមពិតទៅ ការសម្រេចចិត្តធ្វើរដ្ឋប្រហារនេះ គឺលោក ប្រាយុទ ខ្លួនឯងទៅវិញទេ ដែលបាននដាក់ខ្លួន​លោក និងកងទ័ពថៃ ទៅក្នុងស្ថានភាពមួយយ៉ាងពិបាក ដើម្បីចាប់បង្ខំឲ្យគេទទួលយក នូវអ្វីដែលកងទ័ពហៅថា ជា​កំណែទម្រង់​នោះ។

តើកំណែទម្រង់នោះ ត្រូវធ្វើទៅបានដោយរបៀបណា បើលោក ថាក់ស៊ីន និងក្រុមអ្នកស្និតនឹងលោក នៅតែបន្តមាន​ប្រជាប្រិយភាពយ៉ាងភ្លូកទឹកភ្លូកដី ក្នុងចំណោមស្រទាប់ប្រជាជនស្រទាប់ក្រោម និងកណ្ដាលរបស់ប្រទេសថៃ ដែល​មានចំនួនច្រើនលើសលប់នោះ? គឺដោយសារតែប្រជាប្រិយភាព ដែលមានកាន់តែខ្លាំងនេះហើយ ដែលធ្វើឲ្យក្រុម​ប្រជាជនថៃស្រទាប់«លើ» និងក្រុម«អាមាត្រ»នៅជាប់នឹងព្រះរាជវាំង កាន់តែគិតថា មហាសេដ្ឋី ថាក់ស៊ីន នឹងក្លាយ​ជាគ្រោះថ្នាក់សម្រាប់ពួកគេ និងប្រព័ន្ធ«អភិជន»និយមរបស់ប្រទេសថៃ។

ដូច្នេះ តើមានវិធីណា ដើម្បីចាប់ក្រុមជម្លោះទាំងសងខាង ត្រឡប់ឲ្យមករួមរស់ជាមួយគ្នាវិញ នៅពេលពួកគេ​មិនចង់​នោះ? មកដល់ដំណាក់កាលនេះ គ្មាននរណាម្នាក់បូករួមទាំបុរសខ្លាំង លោក ប្រាយុទ នេះផង ចេះ​យុទ្ធសិល្ប៍​អាច​ដោះស្រាយបញ្ហាដ៏ស្មុគ្រស្មាញនេះបានទេ។ នៅពេលដែលគោលការណ៍នៃលិទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ត្រូវបានរំលោភ​នោះហើយ ដែលសង្គ្រាមស៊ីវិលដ៏គួរឲ្យបារម្ភ អាចនឹងផ្ទុះឡើងគ្រប់ពេល៕