សិទ្ធិមនុស្ស - ការដាក់ញតិរបស់តំណាងអង្គការសមាគមជាតិ និងអន្តរជាតិប្រមាណ១៨៤ នេះត្រូវបានបន្តរ ទៅ​ស្ថានទូតមួយចំនួនទៀត នៅព្រឹកនេះ ដូចជាស្ថានទូតអាល្លឺម៉ង់ ស៊ុយអ៊ែត កូរ៉េខាងត្បូង អូស្រ្តាលី ថៃ ភូមា។ល។ ដែល​មានគោលបំណងតែមួយគត់ដូចគ្នា គឺឲ្យស្ថានទូតទាំងនោះជួយអន្តរាគមន៍ ដើម្បីឲ្យមានដោះលែងលោក វន់ ពៅ និង​អ្នកជាប់ឃុំឃាំងទាំង ២២ នាក់ផ្សេងទៀត ដែលកំពុងតែបន្តរឃុំខ្លួន នៅក្នុងគុកត្រពាំងថ្លុង ខេត្តកំពង់ចាម។

នាយិកាអង្គការស៊ីលីកា លោកស្រី ធីតា ឃឹស ដែលមានវត្តមានក្នុងការដាក់ញតិតាមស្ថានទូតនានាប្រចាំនៅកម្ពុជា ដើម្បីជំរុញឲ្យរដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន ធ្វើការដោះលែងអ្នកទាំង២៣ នាក់ ដែលបានចាប់ខ្លួនកាលពីថ្ងៃទី២-៣ ខែមករា កន្លងមក។ លោកស្រី បានថ្លែងទៅកាន់ក្រុមអ្នកសារព័ត៌មាន ​នៅមុខស្ថានទូតកូរ៉េថា​ «យើងមើលឃើញ​ភាព​អយុត្តិធម៌។ ហើយការប្រើប្រាស់ហិង្សា មិនមែនដោះស្រាយទំនាស់ ឬដោះស្រាយបញ្ហាក្នុងប្រទេសយើងទេ។ ការ​មិនគោរពច្បាប់ ការប្រើប្រាស់ហិង្សាទៅលើកម្មករ ឯការចចរចារមិនបានសមស្រប ទៅតាមអ្វីដែលសមស្រប​ជីវភាព​រស់នៅរបស់កម្មករ ដែលជារឿងមួយធ្វើឲ្យកម្មករតវ៉ា។ (...) ហើយរដ្ឋាភិបាលត្រូវតែបង្កើត​សមត្ថភាព​ ក្នុងការ​ដោះ​ស្រាយ ដោយអហឹង្សា។»

«ដោះលែងលោក វន ពៅ ៗ» ជាសម្រែកនៃអ្នកភូមិបឹងកក់ ក្នុងដំណើរឆ្ពោះទៅតាមបណ្តាស្ថានទូតនានា ជាមួយ​និង​ផ្ទាំងបដាជាច្រើន ដែលមានដាក់រូបលោក វ៉ន ពៅ លោក ថេង សាវឿន និងលោក ច័ន្ទ ពុទ្ធស័ក។ ក្រោយការ​ដោះ​លែងកាលពីថ្ងៃទី២១ ខែមករា ព្រោះតែការដង្ហែដាក់ញតិនេះ អ្នកស្រី ទេព វណ្ណី បានថ្លែង និងផ្ញើសារទៅ​រដ្ឋាភិបាល​ថា «រដ្ឋាភិបាលលោកកំពុងតែទម្លាក់ខ្លួនឯង តាមរយៈការមិនគោរពសិទ្ធិមនុស្ស។ (...) មិនមានប្រជាជនណា ជាអ្នក​ទម្លាក់នោះទេ។ ការប្រើហិង្សា ចាប់ប្រជាពលរដ្ឋស្លូតត្រង់ ប្រព្រឹត្តិអំពើពុករលួយ និយមបក្សពួក ដែលនាំឲ្យប្រទេស​មួយនេះខិតទៅរករបបផ្តាច់ការ។ ដូច្នេះហើយអ្នក ដែលចង់ទម្លាក់ខ្លួនឯង គឺនាយករដ្ឋមន្រ្តី ជាអ្នកទម្លាក់ខ្លួនឯងទេ។»

គួរបញ្ជាក់ថា ក្នុងញត្តិដែលបានចេញកាលពីថ្ងៃទី២១ ខែមករា ឆ្នាំ២០១៤ បានធ្វើការផ្កោលទោស ចំពោះការប្រើ​កម្លាំងប្រដាប់អាវុធ និងកំណើនអំពើហិង្សាប្រឆាំងនឹងប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជា។ ក្នុងញត្តិនោះ មានសរសេរជាអាថ៌ថា «ភាពតឹងតែងបានកើនឡើង​យ៉ាងលឿន នៅពេលដែលអាជ្ញាធរបានបង្ក្រាបយ៉ាងសាហាវ លើកម្មកររោងចក្រកាត់ដេរ ដែលកំពុងធ្វើបាតុកម្មទាមទារ​ប្រាក់​ខែ​អប្បបរមា ១៦០ ដុល្លារអាមេរិកក្នុងមួយខែ។ (…) កាលពីថ្ងៃទី ៣ ខែ មករា ឆ្នាំ ២០១៤ ជនស៊ីវិល៤នាក់ត្រូវបាន​បាញ់​សម្លាប់​ដោយកងកម្លាំងយោធា និងយ៉ាងហោចណាស់៣៩ នាក់រងរបួស រួម​ទាំងក្មេងប្រុសអាយុ ១៧ឆ្នាំម្នាក់ និងស្ត្រី​មានគភ៌ម្នាក់ផង និងជនស៊ីវិល១៣នាក់ផ្សេងទៀតត្រូវបានចាប់ខ្លូននៅក្បែរ សួនឧស្សាហកម្មកាណាឌីយ៉ា នៅលើផ្លូវ​វេងស្រេងនៅទីក្រុងភ្នំពេញ។»

ញតិនោះ បានសរសេរបន្តរថា «ឧប្បទ្ទវហេតុ នេះបានកើតឡើងមួយថ្ងៃបន្ទាប់ពីមានការប៉ះទង្គិចគ្នារវាងកងសន្តិសុខ និងកម្មករដែលកំពុងធ្វើកូដកម្មនៅមុខរោងចក្រយ៉ាកជីន នៅលើបណ្តោយផ្លូវជាតិលេខបួន ទីដែលមនុស្សដប់នាក់​ត្រូវបានចាប់ខ្លួនដោយអង្គភាពបញ្ជាការយោធាពិសេសលេខ ៩១១។ អ្នកដែលត្រូវបានឃាត់ខ្លួន រួមមាន លោក វ៉ន ពៅ អ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សនិងជាប្រធានសមាគមសេដ្ឋកិច្ចក្រៅប្រព័ន្ធឯករាជ្យនិងប្រជាធិបតេយ្យ (IDEA), លោក ថេង សាវឿន មកពីសម្ព័ន្ធភាពសហគមន៍កសិករកម្ពុជា (CCFC) និង លោក ចាន់ ពុទ្ធិស័ក្ត ពីសហគមន៍បឹងកក់ ។ សរុបជនស៊ីវិលចំនួន ២៣នាក់ត្រូវបានចាប់ខ្លួនដោយកងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធ។ អ្នកដែលត្រូវបានឃុំខ្លួនមួយចំនួន ត្រូវបាន​រងការវាយដំយ៉ាងឃោរឃៅ និងដោយពុំទទួលបាននូវការព្យាបាលចាំបាច់អស់រយៈ ពេលជាច្រើនថ្ងៃ។»

ពាក់ព័ន្ធនិងការដាក់ញត្តិ ពីសំណាក់អង្គការសង្គមស៊ីវិលទាង១៨៤នេះ ទស្សនាវដ្តីមនោរម្យព័ងអាំងហ្វូ នៅមិនទាន់​រក​ប្រតិកម្មតបតរពីសមណាក់មន្រ្តីរាជរដ្ឋាភិបាលបាននៅឡើយទេ។ តែតាមការបញ្ជាក់ ក្នុងទំព័រហ្វេសប៊ុក​មួយ ដែលគេ​បានចាត់ទុកថា ជារបស់​លោក ហ៊ុន សែន បានលើកឡើងថា រាល់ការញុះញុងឲ្យជេរប្រមាថប្រមុខរដ្ឋាភិបាល ប្រមាថ​រដ្ឋធម្មនុញ្ញជាតិ បាតុកម្ម កូដកម្មហិង្សាបង្ករចលាចលពេញប្រទេស បិទផ្លូវក្នុងទីក្រុងធ្វើអោយបាត់បង់សន្តិសុខសង្គម ញុះញុងកម្មករអោយបំផ្លាញរោងចក្រ និង បំផ្លាញទ្រព្យសម្បតិ ក្រុមហ៊ុន បង្ខំអោយកម្មករឈប់ចូលធ្វើការញុះញុង​អោយមានអំពើហិង្សា និង ការរើសអើងជាតិសាសន៍ សុទ្ធិជាការផ្តើមគំនិតដោយគណបក្សប្រឆាំង។

ទំព័រហ្វេសប៊ុក ដែលមានអ្នកតាមដានជាង ១៦ម៉ឺននាក់នោះ បានបញ្ជាក់ចុងក្រោយថា «រដ្ឋាភិបាលនឹងទប់ស្កាត់​មិន​អោយមានសង្រ្គាមស៊ីវិលកើតមាននៅ ក្នុងប្រទេសជាដាច់ខាត។ បក្សប្រឆាំងមានសិទ្ឋិគ្រប់គ្រាន់ធ្វើអ្វីៗទៅតាម​ច្បាប់​ប្រទេសជាតិ។»

ទោះយ៉ាងណាក៏ដោយលោកសម រង្ស៊ី និងលោក កឹម សុខា មេដឹកនាំកំពូលនៃគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ក៏ធ្លាប់បាន​លើកជាញឹកញាប់ និងក្នុងសន្និសិទ្ធសារព័ត៌មានកាលពីថ្ងៃទី២១ ខែមករានេះថា រាល់បាតុកម្មដែលគណបក្សលោកធ្វើ គឺដោយអហិង្សា។ ក្រោយពីមានការអាក់ខាន​នៃការ​ជួបជុំរបស់សកម្មជនគណបក្សរបស់លោកក្នុងស្រុកស្អាង ខេត្ត​កណ្តាល មេដឹកនាំគណបក្សប្រឆាំងទាំងពីរូប បានបដិសេធនូវរាល់បាតុកម្មហិង្សាទាំងឡាយណាដែលកើតមាន មិន​មែនជាទង្វើនៃអ្នកគាំទ្រគណបក្សរបស់លោកឡើយ ព្រោះថា បាតុករនៃអ្នកគាំទ្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិម្នាក់ គឺ ជា​សន្តិសុខម្នាក់។ និងអ្វីដែលគណបក្សសង្គ្រោះជាតិធ្វើ គឺយោងទៅតាមច្បាប់ ពិសេសរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ដែលជាច្បាប់​កំពូល។

សូមរម្លឹកថា អង្គការសង្គមស៊ីវិលជាតិ និងអន្តរជាតិ និងអន្តរជាតិទាំង១៨៤ មានគម្រោងនៃការដាក់ញតិ​ទៅតាម​បណ្តា​ស្ថានទូតជិត២០ និងអង្គការអន្តរជាតិធំៗជិត១០ប្រចាំនៅកម្ពុជាចាប់តាំងពីថ្ងៃទី២១ ខែមករា ឆ្នាំ២០១៤។ ហើយក្នុង​ថ្ងៃនោះដែរ ការប៉ុនប៉ងដាក់ញត្តិនេះ ត្រូវបានអះខាន ដោយសារតែមានការរារាំង ពីក្រុមសណ្តាប់ធ្នាប់ខណ្ឌដូនពេញ រហូតមានការចាប់ខ្លួនលោក រ៉ុង ឈុន និងពលរដ្ឋដែលចូលរួមដាក់ញតិនោះ១០នាក់ផ្សេងទៀត៕

--------------------------------------------------
ដោយ អ៊ុម វ៉ារី (ទំនាក់ទំនង៖ [email protected]) - ភ្នំពេញថ្ងៃទី២៣ ខែមករា ឆ្នាំ២០១៤