ដោយសេចក្តីព្រាងច្បាប់ ស្តីពីសមាគម និងអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល ក្រោយពីបានបញ្ចប់ ការពិនិត្យ និងតាក់តែងដោយ​ក្រសួងមហាផ្ទៃហើយនោះ សេចក្តីព្រាងច្បាប់ ស្តីពីសមាគម និងអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលមួយនេះ ត្រូវបានបញ្ជូនបន្ត មក​កាន់ទីស្តីការគណរដ្ឋមន្រ្តី ដើម្បីផ្តល់សេចក្តីទុកចិត្ត មុននឹងស្នើដល់រដ្ឋសភា ធ្វើការអនុម័តដោយសម្លេង ៥០ភាគរយ​បូកមួយ។

រីឯក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលឯណេះវិញ បានជួបគ្នាជាថ្មី យ៉ាងប្រញាប់ប្រញាល់ និងបានប្រកាសនូវជំហររបស់ក្រុមខ្លួន ក្នុង​ការទប់ស្កាត់ សេចក្តីព្រាងច្បាប់ ស្តីពីសមាគម និងអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលនេះ ដើម្បីរង់ចាំ ឲ្យមានការពិភាក្សា ល្អិត​ល្អន់​ជាមួយអង្គការសមាគម ជាមុនសិន។

លោក សឿង សារឿន នាយកប្រតិបត្តិគណៈកម្មាធិការ កិច្ចសហប្រតិបត្តិការកម្ពុជា (CCC) បានលើកឡើងថា ទាំង​រដ្ឋាភិបាន ទាំងសង្គមស៊ីវិលជាតិ និងអន្តរជាតិ ទាំងអង្គការសង្គមស៊ីវិល សុទ្ធតែមានឆន្ទះតែមួយ ក្នុងការផ្តល់ពេលវេលា នៃការពិភាក្សាគ្នា រឿងសេចក្តីព្រាងច្បាប់ ស្តីពីសមាគម និងអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលនេះ ពិសេសខាងមន្រ្តីរដ្ឋាភិបាល ក៏មិនចង់ឃើញច្បាប់មួយ ដែលធ្វើឡើយ ដោយមិនមានកិច្ចពិភាក្សា ជាមួយសង្គមស៊ិវិលមុននោះដែរ។

មេដឹកនាំអង្គការដដែលនេះ បានបន្តថា ក្នុងនាមជាអង្គការសង្គមស៊ីវិល នៅតែទាមទាឲ្យមានការពិគ្រោះយោបល់ បើទោះ​បីមន្រ្តីរដ្ឋាភិបាលនោះ នៅជំនះក្នុងការដាក់ច្បាប់នោះ ឲ្យអនុម័តដោយសភាក៏ដោយ។ លោកបានបញ្ជាក់ដូច្នេះថា៖ «បើ​កម្រិត​ក្រសួងមហាផ្ទៃ មិនមានការពិគ្រោះយោបល់ទេ សង្គមស៊ីវិលនឹងធ្វើការទាមទារ ក្នុងកម្រិតទីស្តីការកណរដ្ឋមន្រ្តី។ (…) បើ​ទីស្តីការ នៅតែមិនអនុញ្ញាត ឲ្យមានការពិគ្រោះយោបល់ទៀតនោះ សង្គមស៊ីវិល នឹងប្រើប្រាស់នូវយន្តការសភា ដើម្បី​ទាមទារ ឲ្យមានការពិគ្រោះយោបល់។»។

លោក សារឿន បានថ្លែងឲ្យដឹងទៀតថា៖ «យើងនឹងធ្វើគ្រប់មធ្យោបាយទាំងអស់ ដើម្បីឲ្យមានការពិគ្រោះយោបល់។ យើង​នឹងមិនប្រើនូវយន្តការ ដែលធ្វើឲ្យរដ្ឋាភិបាលបាក់មុខទេ។ តែបើគាត់មិនស្តាប់យើង យើងក៏អាចប្រើប្រាស់ នូវយន្តការនេះ​ជា​ចុងក្រោយ។ (…) រយៈពេលជាងពីរខែមកនេះ បើលោក (រដ្ឋាភិបាល) មិនស្តាប់យើងទេ យើងនឹងប្រើប្រាស់ យន្ដការ​ចុង​ក្រោយ​នេះ។»

ពលរដ្ឋមិនគាំទ្រ មានចំនួនជាង២លាននាក់?

សម្រាប់នាយកប្រតិបត្តិ វេទិការនៃអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល (NGO Forum) លោក លោក តឹក វណ្ណារ៉ា វិញ បានលើក​យកការ«មិន»គាំទ្រ របស់ក្រុមអង្គការ សង្គមស៊ីវិលជាតិ និងអន្តរជាតិ ប្រជាពលរដ្ឋ យុវជនមួយចំនួន តាមបណ្តាខេត្ត​ក្រុង​នានា មកបញ្ជាក់ថា អ្នកមិនគាំទ្រ មានចំនួនដល់ ជាងពីរលាននាក់។ ក្រៅពីការ«មិន»គាំទ្រ តាមបណ្តាញសង្គម ហ្វេសប៊ុក និង ទ្វីធ័រ ដែលមានចំនួនរាប់ម៉ឺននាក់ដែរនោះ នៅមានអង្គការសង្គមស៊ីវិលជាតិ និងអន្តរជាតិ ចំនួ៣៣៦អង្គការ ដែល​«មិន»​បាន​គាំទ្រ លើសេចក្តីព្រាងច្បាប់ ស្តីពីសមាគម និងអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល នេះ។

លោក តឹក វណ្ណារ៉ា បានស្នើឲ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា «បញ្ចេញ»នូវសេចក្តីព្រាងច្បាប់ ចុងក្រោយបំផុត ដែលមានលក្ខណៈ​ចម្រូងចម្រាស់នេះ មកដាក់ដើម្បីធ្វើការពិគ្រោះយោបល់ ជាមួយអង្គការសង្គមស៊ីវិល។ លោកបានបន្តថា ដោយសារភាព​ស្ងៀមស្ងាត់ របស់រដ្ឋាភិបាលលើបញ្ហានេះ ទើបអង្គការលោក បានបង្កើតឲ្យមាន«សភាយុវជនត្រាប់» មួយសម្រាប់កិច្ច​ប្រជុំពេញអង្គ លើកទី៥ ដើម្បីក្រើនរំលឹក។

ច្បាប់ ដែលខ្វះធម្មនុញ្ញភាព?

លោក សួន ប៊ុនសក្តិ ប្រធានលេខាធិការដ្ឋាន នៃគណៈកម្មាធិការ នៃអង្គការសមាគមការពារ សិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា (CHRAC) បានចាត់ទុកថា សេចក្តីព្រាងច្បាប់ ស្តីពីសមាគម និងអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលនេះ ជាច្បាប់ដែល«ខ្វះ»ធម្មនុញ្ញភាព។ នាមជាសង្គមស៊ីវិល លោកនឹងឆ្លើយប្រាប់ទៅសាធារណៈជន និងជាតិទាំងមូលថា រដ្ឋាភិបាលកំពុងបង្កើតច្បាប់មួយ ដែល​ខ្វះ នូវដំណើរការខាងលិទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងមិនបានឆ្លើយតប ក្នុងការការពារនូវសិទ្ធិ និងសេរីភាព របស់ប្រជាពលរដ្ឋ​ខ្មែរ ក្នុង​ការ​ចូល​រួម​កិច្ចការសាធារណៈ នោះឡើយ។

លោក ប៊ុនសក្ដិ បានធ្វើការអំពាវនាវ ទៅកាន់មហាជន ដោយនិយាយពាក្យធ្ងន់ៗថា៖ «រដ្ឋាភិបាលដែលដឹកនាំ ដោយ​គណបក្ស​កាន់អំណាច បានអនុម័តច្បាប់ ដែលមានទម្រង់យ៉ាងដូច្នេះ វាផ្ទុយទៅនឹងធម្មនុញ្ញ ដែលលើកកម្ពស់សិទ្ធិ​របស់​ពលរដ្ឋ។ (…) រដ្ឋាភិបាល ដែលដឹកនាំដោយ “បក្ស” បង្កើតនូវគោលនយោបាយ ចង្អៀតចង្អល់យ៉ាងដូច្នេះ តើគួគាំទ្រ​ឬ​ទេ?»

យ៉ាងយូរដើមខែមិថុនា...

នាយករដ្ឋមន្រ្តីកម្ពុជា លោក ហ៊ុន សែន កាលពីថ្មីៗនេះ បានដាក់កំហិតថា សេចក្តីព្រាងច្បាប់សង្គមស៊ីវិល ត្រូវគណៈ​រដ្ឋមន្ត្រី​ប្រជុំពិភាក្សា និងអនុម័តយ៉ាងយូរ ត្រឹមចុងខែឧសភា ឆ្នាំ២០១៥នេះ មុននឹងត្រូវបញ្ជូនទៅរដ្ឋសភា ប្រជុំអនុម័ត ត្រឹម​តែ​សម្លេង៥០%បូកមួយប៉ុណ្ណោះ។

ដូចគ្នានេះដែរ លោក ខៀវ សុភ័គ អ្នកនាំពាក្យក្រសួងមហាផ្ទៃ ធ្លាប់បានលើកឡើងថា ពាក់ព័ន្ថនឹងសេចក្តីព្រាងច្បាប់​អង្គការសមាគមនេះ មានការចូលរួមគ្រប់គ្រាន់ ពីសង្គមស៊ីវិល កាលពីឆ្នាំ២០១១រួចមកហើយ។ ដូច្នេះ មិនចាំបាច់ឲ្យ​មាន​ការ​ពិគ្រោះយោបល់ ជាមួយសង្គមស៊ីវិលជាថ្មី ក្នុងឆ្នាំ២០១៥នេះទេ។ លោក សុភ័គ បានបន្តថា សេចក្តីព្រាងច្បាប់ ស្តីពី​សមាគម និងអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលនេះ មានលក្ខណៈគ្រប់គ្រាន់ ក្នុងការលើកស្ទួយសិទ្ធិមនុស្ស និងលិទ្ធិ​ប្រជាធិបតេយ្យ​នៅកម្ពុជា។

ព័ត៌មានចុងក្រោយ ដែលបានឲ្យដឹង នៅក្នុងថ្ងៃទី២៩ ខែឧសភានេះ បានបញ្ជាក់ថា ទីស្តីការគណរដ្ឋមន្រ្តី បានធ្វើការ​ពន្យា​ពេល ការអនុម័ត លើសេចក្តីព្រាងច្បាប់ ស្តីពីសមាគម និងអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល ទៅថ្ងៃទី៥ ខែមិថុនា ខាងមុខវិញ។ ការ​ពន្យា​ពេល​នេះ ព្រោះតែរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ លោក ស ខេង ដែលជាសាមីក្រសួង ក្នុងការតាក់តែងសេចក្តីព្រាង​ច្បាប់​នេះ កំពុងជាប់បំពេញការងារក្រៅប្រទេស៕