រដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងច្បាប់បាតុកម្ម បានចែង និងការពារ នូវសិទ្ធិរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ ក្នុងការចូលរួមប្រជុំ ការសម្តែងមតិតាម​រយៈ​ការ​ធ្វើបាតុកម្ម កូដកម្ម។ កតិកាសញ្ញា អនុសញ្ញាអន្តរជាតិ ដែលរដ្ឋាភិបាលបានផ្តល់សច្ចាប័ន ក៏ផ្តល់សិទ្ធដល់​ពលរដ្ឋ​ក្នុង​ការ​ជួបជុំ និងធ្វើបាតុកម្មផ្សេងៗនោះដែរ។ ប៉ុន្តែអ្នកតាមដានស្ថានការណ៍សង្គម ក្នុងប្រទេសកម្ពុជាបានបរិហាថា សិទ្ធិ​ជួបជុំ សម្ដែងមតិទាំងនោះ ជានិច្ចជាកាលត្រូវបានរិតត្បិតដោយអាជ្ញាធរ ក្រោមលេសថាជា«ច្បាប់»។ តើច្បាប់របស់​អាជ្ញាធរ ចង់​សំដៅលើអ្វីឲ្យច្បាស់?

មួក ក្បាំង ខែលការពារ ដែលត្រៀមចាំទប់ទល់នឹងបាតុករ ត្រូវបានម្ចាស់វាដាក់ឲ្យសម្រាក កាលពីថ្ងៃទី០៧ខែកញ្ញា ឆ្នាំ ២០១៣ នៅមុខក្រសួងការពារជាតិ។ (រូបថត MONOROOM.info/ U. Bory)

រាជធានីភ្នំពេញ - គេសង្កេតឃើញថា ក្រោយពីមានវិបត្តិដីធ្លី ផ្ទះសម្បែងកើតឡើង ស្របពេលជាមួយគ្នានោះ​ក៏មានការ​ទាមទាររបស់ប្រជាពលរដ្ឋដែលរងគ្រោះនៃការបាត់បង់ដី នឹងផ្ទះសម្បែងជាបន្តរបន្ទាប់ដែរ។ តែអ្វីដែលគួរឲ្យកត់​សម្គាល់​នោះ បើមានការជួបជុំក្នុងការទាមទារ ឲ្យមានការគោរពច្បាប់ ការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស ជានិច្ចកាលក៏មានការដាក់​កម្លាំង​របស់អាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន ក្នុងរារាំង ដោយបំបែក ឬដោយរំខានមិនឲ្យធ្វើ ក៏ដូចជាការត្រៀមបង្គ្រាបទៅលើក្រុម​បាតុករដោយ​អហិង្សានោះដែរ។

ករណីខាងលើនេះត្រូវបានលោក វន់ ពៅ ប្រធានសមាគមប្រជាធិបតេយ្យឯករាជ្យនៃសេដ្ឋកិច្ចក្រៅប្រព័ន្ធ បានបញ្ជាក់ថា ការទង្វើមួយផ្ទុយពីរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ក៏ដូចជាកតិការសញ្ញា និងអនុសញ្ញាអន្តរជាតិដែលរដ្ឋបានផ្តល់សច្ចាប័ននោះ។ លោកបាន​បន្តរថា ប្រសិនបើអាជ្ញាធរនៅតែបន្តរការរារាំងដូចពេលកន្លងមកនោះ រដ្ឋាភិបាលនឹងដើផ្លូវខុស ហើយនឹងខុសកាន់​តែធ្ងន់​ទៅៗ ហើយប្រជាពលរដ្ឋក៏កាន់តែអស់ជំនឿលើរដ្ឋាភិបាលមួយនេះក៏កាន់តែច្រើនឡើងៗដែរ។

លោកក៏បានបញ្ជាក់យ៉ាងច្បាស់ពី តួនាទីអាជ្ញាធរសាធារណៈ នៅពេលមានការជួបជុំរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ​ក្នុងគោលបំណង​សម្តែងមតិដោយសន្តិវិធី។ លោកបានបន្តរថាដូច្នេះអាជ្ញាធរសាធារណៈមានតួនាទី និងភារកិច្ចជាអ្នកការពារ ជាអ្នក​ធានា​នូវសិទ្ធិគ្រប់បែបយ៉ាង ជូនប្រជាពលរដ្ឋក្នុងការសម្តែងមតិ ការប្រជុំ ការធ្វើបាតុម្ម និងកូដកម្មជាដើម។ «រដ្ឋមានតួនាទី​ការពារថែររក្សាសន្តិសុខដល់កូដករ និងបាតុករទាំងអស់ ព្រមទាំងសម្រួលដល់ការសម្តែងមតិ​របស់ប្រជាពលរដ្ឋដោយ​សេរី នឹងមិនមានការរិតត្បឹត។ លោកបានពន្យល់ថា រាល់ការសម្តែងមតិរបស់ប្រជាពលរដ្ឋជាការបង្ហាញប្រាប់ពីទុក្ខលំបាក ពីអ្វីដែលពួកគាត់ចង់បាន និងចង់ប្រាប់ទៅអាជ្ញាធរសាធារណៈទាំងនោះឲ្យបានដឹង និងជួយដោះស្រាយនូវទុក្ខលំបាក​របស់ពួកគេ។ ជាមួយគ្នានេះក៏ដូចជាការផ្តល់នូវព័ត៌មានមួយចំនួន ដែលអាជ្ញាធរទាំងនោះ ត្រូវធ្វើការកែប្រែនូវឥរិយាបទ​របស់ខ្លួនមករកផ្លូវត្រូវ»។

ដោយភាពយល់ច្រឡំលើច្បាប់របស់អាជ្ញាធររដ្ឋបាលសាធារណៈចំពោះការជួបជុំ ការធ្វើបាតុកម្ម ឬកូដកម្មជាដើមត្រូវ​តែ​សុំច្បាប់ជាមុននោះ លោក វន់ ពៅ បានបញ្ជាក់ថា តាមផ្លួវច្បាប់មិនមែនជាការសុំច្បាប់នោះទេ មានន័យថា មិនចាំបាច់មាន​ការអនុញ្ញាតិពីស្ថាប័នណាមួយនោះឡើយ (វា)គ្រាន់តែជាការជូនដំណឹងឲ្យដឹងជាមុន ទៅកាន់អាជ្ញាធរដែនដីនៃទីកន្លែង​ដែលចង់ប្រារព្វតែប៉ុណ្ណោះ។ លោកបន្តរថា ច្បាប់បាតុកម្មក៏មិនបានហាមប្រាមចំពោះ​ទីកន្លែងនៃការនៃការជួបជុំរបស់​ប្រជា​ពលរដ្ឋ ដើម្បីធ្វើការសម្តែងនូវមតិនោះដែរ។

ចំពោះបញ្ហានៃការពង្រាយកម្លាំង ដោយឯកសណ្ឋាន និងចម្រុះរបស់ក្រុមសមត្ថកិច្ចសាធារណៈ ដែលបានបំពាក់ដោយ​អាវ​ក្រោះ ខែល និងដំបង ជាមួយនិងចំនួនដ៏ច្រើនលើសលប់នោះ នាពេលមានវត្តមាននៃការជួបជុំរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ​ម្តងៗ នោះមន្រ្តីនៃអង្គកាក្រៅរដ្ឋាភិបាលរូបនេះបានបន្ថែមថា (វា)ពិតជាមិនគួរឲ្យកើតមាននោះទេ។ លោកបានបន្តរ​ថាបើ​ក្នុង​កិច្ចការពារសុវត្តិភាពរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ និងយោងតាមសមត្ថភាបជាក់ស្តែងរបស់ក្រុមសមត្ថកិច្ចទាំងនោះ គឺម្នាក់អាច​ការពារប្រជាពលរដ្ឋបានមិនតិចជាង២០នាក់នោះទេ។ លោកបានចោទជាចំងល់ថា កម្លាំងសមត្ថកិច្ចទាំងនោះ តើនឹងអាច​មានចំនួនរហូតទាល់តែស្មើនឹងក្រុមបាតុករនោះ ជាចាំបាច់ឬទេ?

ទស្សនាវដ្តីមនោរម្យព័ងអាំងហ្វូ មិនអាចទាក់ទង ស្នើរសុំប្រតិកម្មពីលោក ជាម យៀប ប្រធានគណៈកម្មការហិរញ្ញវត្ថុ ធនាគារ និង សវនកម្មនៃរដ្ឋសភាបានទេដោយលោកពុំទទួលទូរស័ព្ទ។ ជាមួយគ្នានេះលោក កើត ឆែ នាយករងរដ្ឋបាល​សាលារាជធានី​ភ្នំពេញ មក៏មិនអាចសុំការបង្ហាញពីករណីខាងលើបានដែរ ដោយលោកបានបង្វែរការចោទ​សួរនេះទៅ​លោក ឡុង ឌីម៉ង់។ អ្នកនាំពាក្យសាលារាជធានីភ្នំពេញ លោក ឡុង ឌីម៉ង់ នៅតែមិនអាចសុំការអត្ថាធិបាយបានដដែល ពីបញ្ហាខាងលើដោយ​លោកគ្រាន់តែបញ្ជាក់ថា «ជាប់ប្រជុំ»។

តែទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ បើមើលទៅលើច្បាប់ស្តីពី បាតុកម្មដោយសន្តិវិធីដែលមាន៦ ជំពូក និង៣០មាត្រា។ ច្បាប់នេះ​បានចូលជាធរមានកាលពីខែធ្នូ ឆ្នាំ២០០៩ ដែលមានគោលដៅកំណត់អំពីការរៀបចំ និងការប្រព្រឹត្តទៅ នៃការធ្វើបាតុកម្ម​ដោយសន្តិវិធីនៅកម្ពុជា។ ច្បាប់ដដែលនេះធានាការពារសេរីភាពខាងការបញ្ចេញមតិរបស់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ តាមរយៈការ​ធ្វើបាតុកម្មដោយសន្តិវិធី។

ច្បាប់នេះក៏បានកំណត់ដែថា ប្រជាពលរដ្ឋក៏មិនត្រូវឆ្លៀតប្រើសិទ្ធិនេះ ដោយរំលោភនាំឲ្យប៉ះពាល់ដល់សិទ្ធិសេរីភាព និង​កិត្តិយសរបស់អ្នកដទៃ ដល់ទំនៀមទម្លាប់ល្អរបស់សង្គមជាតិ ដល់សណ្តាប់ធ្នាប់សាធារណៈ និងសន្តិសុខជាតិឡើយ។ រាល់បាតុកម្មតវ៉ា ត្រូវជូនដំណឹងទៅកាន់អាជ្ញាធរសមត្ថកិច្ច។

ចំពោះការការកំណត់លក្ខខ័ណ្ឌថា«មិន»ឲ្យធ្វើបាតុកម្ម ដោយសំអាងលើការរំលោភប៉ះពាល់សិទ្ធិសេរីភាព និងកិត្តិយស​អ្នកទៃ ប៉ះពាល់សណ្តាប់ធ្នាប់សាធារណៈ និងប៉ះពាល់សន្តិសុខជាតិ ក៏ត្រូវបានអង្គការសង្គមស៊ីវិលមួយចំនួន ពិសេស​គណបក្សប្រឆាំង បានចាត់ទុកថាជា«លេស»របស់រដ្ឋភិបាល ដើម្បីកុំឲ្យមានបាតុកម្មតវ៉ាប្រឆាំងនឹង«ទង្វើ»​អាក្រក់របស់​ខ្លួន ម្យ៉ាងទៀតដើម្បីផ្តល់ភាពងាយស្រួល ដល់រដ្ឋាភិបាលខ្លួនឯងក្នុងការប្រើនូវ«កម្លាំង» និងអំពើ«ហិង្សា»ទៅលើប្រជា​ពលរដ្ឋដែលប្រឆាំងនឹងខ្លួន ដោយគ្រាន់តែបញ្ជាក់ថាធ្វើតាម«ច្បាប់» បើទោះជាគេមិនដឹងថា នោះជាច្បាប់អ្វីក៏ដោយ៕

------------------------------------
ដោយ៖ អ៊ុម វ៉ារី - ថ្ងៃទី១២ តុលា ឆ្នាំ២០១៣
រក្សាសិទ្ធគ្រប់យ៉ាងដោយ៖ មនោរម្យព័ងអាំងហ្វូ