ដើម្បីជាទុនក្នុងការពិចារណា ថាតើរវាងគូរបដិបក្ខទាំងសងខាង ខាងណា«ល្អឬអាក្រក់» ឬខាងណា«ខិលឬខូច»បែបណា ឬបែបដូម្ដេច និងដើម្បីជៀសវាងការបំភ្លៃសភាពការណ៍ ដោយក្រុមអ្នកផ្សាយ«មនោគមវិជ្ជា» ឬក្រុមអ្នក«ផ្កាប់មុខ»​មួយ​ចំនួននោះ មនោរម្យព័ងអាំងហ្វូ សូមលើកយកការវិភាគនេះមកបង្ហាញជូន ដើម្បីជាកញ្ចក់ឆ្លុះនូវអ្វីដែល​អ្នកអានគួរ​ដឹង។ ប្រធានបទក្នុងថ្ងៃនេះ ទាក់ទងនឹង «ការផ្សះផ្សារបង្រួបបង្រួមជាតិ និងបង្កើតសន្តិភាពឲ្យប្រទេស» ដែលមតិ​មួយចំនួន តែងលើកឡើងដើម្បីឲ្យមានការសម្របសម្រួល រវាងបក្សឈ្នះនិងបក្សចាញ ក្នុងពេលថ្មីៗនេះ។

នៅពេលចាំផ្ដើមរាប់សន្លឹកឆ្នោត ដែលបោះឆ្នោតហើយនៅម៉ោង៣រសៀល ថ្ងៃទី២៨ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៣ នៅមណ្ឌលវត្តវង្គត្តបូរី។ (រូបថត MONOROOM.info/ U.Bory)

គណបក្សប្រឆាំងបានប្រកាសរួចជាស្រេចហើយ ពីការមិនទទួលស្គាល់លទ្ធផលនៃការបោះឆ្នោត ដែលគណបក្សនេះ​រក​ឃើញថា មានការលួចបន្លំជាប្រព័ន្ធនៅទូទាំងប្រទេស។ ការរកឃើញនេះ ក៏ដូចទៅនឹងការលើកឡើង របស់អង្គការសង្គម​ស៊ីវិល ជាតិនិងអន្តរជាតិមួយចំនួន ដែលធ្វើការឃ្លាំមើលការបោះឆ្នោតនេះដែរ។ តែរយៈពេលចុងក្រោយនេះ មតិមួយ​ចំនួនបានធ្វើការផ្សព្វផ្សាយថា ពួកគេចង់ឲ្យគណបក្សទាំងពីរ ដែលបានជាប់ឆ្នោតនៅរដ្ឋសភា ចូលធ្វើការជាមួយគ្នា ដើម្បី​ជាការ«ផ្សះផ្សារបង្រួបបង្រួមជាតិ និងបង្កើតសន្តិភាព»ឲ្យប្រទេស។

តើកលឧបាយអ្វីខ្លះ ស្ថិតនៅពីក្រោយពាក្យមួយឃ្លានេះ? ខាងក្រោមនេះ ជាការបកស្រាយខ្លះៗមួយចំនួន ទាក់ទងនឹង​ការលើកឡើង នៃ​មតិខាងលើ៖

១- ការមិនរវល់រកយុត្តិធម៌ បានស្ដែងចេញយ៉ាងច្បាស់ ពី«វប្បធម៌និទណ្ឌភាព» សូម្បីតែពេលបោះឆ្នោតជាតិ។ ការលួច​បន្លំសន្លឹកឆ្នោត សូម្បីមួយសន្លឹកក៏ដោយ ការលប់ឬបាត់ឈ្មោះដោយអចេតនា សូម្បីឈ្មោះម្ចាស់ឆ្នោតតែម្នាក់ក៏ដោយ ការបោះឆ្នោតជំនួសដោយច្រឡំ សូម្បីតែការច្រឡំមានតែម្ដងក៏ដោយ ... ក៏សុទ្ធតែត្រូវរាប់ថាជា«កំហុស»។ កំហុសតិចឬ​ច្រើន ត្រូវតែមានអ្នកប្រព្រឹត្តិ ឬអ្នកធ្វើខុស។ សួរថាមកដល់ម៉ោងនេះ មាននរណាម្នាក់ហើយ ត្រូវបានគេយកទៅមក​កាត់​ទោស ឬចេញមកទទួលខុសត្រូវ ឬលាចេញពីតំណែង? ឯណាទៅយុត្តិធម៌ សម្រាប់អ្នកដែលត្រូវគេលប់ឈ្មោះ មិនបាន​បោះឆ្នោត? អ្នកដែលត្រូវបានគេបោះឆ្នោតជំនួស?

វប្បធម៌និទណ្ឌភាព ដែលតែងតែរងនូវការរិះគន់ នៅក្នុងប្រទេសជារឿយៗនោះ មិនចាំបាច់ទៅមើលឯណាទេ សូម្បីនៅ​ពេលបោះឆ្នោតនេះ ក៏ប្រទេសកម្ពុជា អាចនឹងត្រូវជាប់ឈ្មោះថា ជាប្រទេសពូកែបន្លំដែរ។ អ្នកដែល​ទទួល​ខុស​ត្រូវ ខាង​ការរៀបចំការបោះឆ្នោត បើទោះជាខ្លួនថា មិនបានជួយបន្លំឆ្នោតឲ្យខាងណា ក៏គួរតែមានការខ្មាសអៀនខ្លះដែរ ទាក់ទង​នឹងបញ្ហាដែលកើតមានទាំងនេះ។

២- គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា របស់លោក ហ៊ុន សែន ធ្លាប់ប្រើយុទ្ធវិធីផ្សះផ្សារ បង្រួបបង្រួមជាតិ និងលិទ្ធិសន្តិភាព​និយម​នេះ ជាមួយនឹងគណបក្សហ្វ៊ុនស៊ិនប៉ិចម្ដងហើយ កាលពីឆ្នាំ១៩៩៣ ក្រោយការបោះឆ្នោតរៀបចំឡើង ដោយអង្គការ​សហ​ប្រជាជាតិ។ កាលនោះ មានទាំងទ័ពទីង លើកគ្នាទៅត្រើយម្ខាង ដើម្បីបង្កើតតំបន់អប្បគមន៍។ល។ និង។ល។ ដើម្បីដាក់​បង្អើលប្រជារាស្ត្រខ្មែរ។ យុទ្ធវិធីនេះ បានកើតឡើងទៀតក្នុងពេលនេះ។ សួរថា អញ្ចឹងសម្រាប់ ៥ឆ្នាំ ១០ឆ្នាំ ឬ២០ឆ្នាំទៅ​មុខទៀត តើនឹងនៅមានយុទ្ធវិធីរបៀបនេះប៉ុន្មានដងទៀត ដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាទាំងឡាយ ដែលទាក់ទងនឹងការ​បោះ​ឆ្នោត?

ដូច្នេះបានសេចក្ដីថា នៅប្រទេសកម្ពុជា ទោះ១០០ឆ្នាំឬ២០០ឆ្នាំទៅមុខទៀត ក៏ត្រូវតែលើកយកករណីផ្សះផ្សារ បង្រួប​បង្រួមជាតិ និងលិទ្ធិសន្តិភាពនិយម មកនិយាយឡើងវិញជានិច្ចជាកាល ហើយសន្តិភាពដែល​កើតមានសព្វថ្ងៃកន្លង​មក​នេះ ជាសន្តិភាពសិប្បនិមិត្តដែលអាចនឹងរបូតទៅដោយឯកឯង នៅពេលណាមានការបោះឆ្នោត ឬការចង់ឲ្យមាន​ផ្លាស់​ប្ដូរអ្នកដឹកនាំ។ បើអញ្ចឹងទៅវិញទេ មិនពិបាកបកស្រាយឡើយ។ បើគេចាំលើកតែករណីផ្សះផ្សារ បង្រួបបង្រួមជាតិ និង​លិទ្ធិសន្តិភាពនិយមជារៀងរហូតទៅ ហើយធុញទ្រាន់នឹងបញ្ហា ដែលចេះកើតឡើងមិនស្រាកស្រាន្ដ នៅរាល់តែពេល​នៃ​ការបោះឆ្នោតនោះ គេគួរនាំគ្នាប្ដូររបបប្រជាធិបតេយ្យ សេរីនិយមពហុបក្សសព្វថ្ងៃ ទៅជារបបឯកបក្ស ឬកុម្មុយនីស​ផ្ដាច់​ការ​វិញទៅ។

៣- ក្រុមដែលផ្សាយនូវមតិបែបនេះ នឹងឆ្លុះបញ្ចាំងពីគំនិត និងទស្សនវិស័យរបស់ក្រុមខ្លួន ដែលម៉ាកងាយដល់ការ​បោះ​ឆ្នោត ម្ចាស់ឆ្នោត និងអំពើយុត្តិធម៌ ហើយបើក្រុមនេះបានឡើងមកដឹកនាំប្រទេស នឹងកើតមានជាពុំខាន នូវរបបផ្ដាច់ការ​និយមមួយ។ ការអភិវឌ្ឍន៍ជាតិ ឬការផ្សះផ្សារជាតិណាក៏ដោយ និងដើម្បីសន្តិភាពមានភាពរឹងប៉ឹងយូអង្វែង គេត្រូវឈរលើ​គោលការណ៍ស្មើភាព និងយុត្តិធម៌មិនរើសអើង រវាងពលរដ្ឋនិងពលរដ្ឋ ជាពិសេសការរស់នៅរបស់ពួកគាត់ នៅក្នុងសង្គម​តែមួយដូចគ្នា។ ម្នាក់បានបោះឆ្នោត ម្នាក់ទៀតមិនបានបោះ តើអ្នកដែលបានបោះឆ្នោត ត្រូវនិយាយ«ផ្លែផ្កា»​ដាក់អ្នក​ដែល​មិនបានបោះឆ្នោតថា៖ «មិនបាច់ចាំទៅបោះឆ្នោតទេ អញបោះជំនួសហើយ។ ឥឡូវនេះនាំគ្នាផ្សះផ្សារ ធ្វើការជាមួយគ្នាទៅ ដើម្បីសន្តិភាពរបស់ប្រទេស (Sic) ?»

ដូច្នេះ ទស្សនវិស័យរបស់ក្រុមនេះ ជាគ្រោះថ្នាក់មួយ ក្នុងការដឹកនាំប្រទេស ព្រោះបើគ្រាន់តែនៅក្នុង​ពេល​បោះឆ្នោត​នេះប៉ុណ្ណោះ ក្រុមនេះបានបង្កើតឲ្យមាន«អយុត្តិធម៌សង្គម» រួចបាត់ទៅហើយនោះ។

តាមពិតទៅ ការផ្សះផ្សារជាតិ ជាភាសាតែមួយមិនពិបាកនិយាយទេ ព្រោះវាជាការចាំបាច់ណាស់ ដែលគេត្រូវគិតពី​ការ​ផ្សះផ្សារជាតិ ដោយកម្ពុជាបានហែលឆ្លងកាត់ការហែកហួរគ្នា ជាច្រើនកន្លងរួចមកហើយ។ ប៉ុន្តែការផ្សះផ្សារជាតិ ដែល​បានបំភ្លេចចោល នូវការរកយុត្តិធម៌ជូនជនរងគ្រោះ ដែលមិនបានទៅបោះឆ្នោត ឬត្រូវគេបោះឆ្នោតជំនួស វាជាការ​ផ្សះ​ផ្សារជាតិក្លែងបន្លំ មិនសុទ្ធ និងដើម្បីតែអ្នកនយោបាយប៉ុន្មាននាក់ ឈោងទៅយកអំណាច។ ផ្ទុយទៅវិញ ការផ្សះផ្សារ​ជាតិ​របៀបនេះ នឹងមានលក្ខណៈផុយស្រួយ ដូចទឹកទើលើស្លឹកឈូក ហើយអាចបម្រើបាន មហិច្ឆតារបស់​ក្រុមណា​មួយ​នោះ តែនៅក្នុងរយៈពេលខ្លីតែប៉ុណ្ណោះ។ អាជីវកម្មដែលបានធ្វើ នៅលើជនដែលរងនូវអំពើអយុត្តិធម៌ មិនស្ថិតស្ថេរចិរកាល​ទេ ព្រោះអំពើអយុត្តិធម៌មិនដែលមានអាយុវែងឡើយ៕

-------------------------------------------------
ដោយ ៖ ដារា រិទ្ធ - ភ្នំពេញ ថ្ងៃទី០៧ ខែសីហា ឆ្នាំ២០១៣
រក្សាសិទ្ធគ្រប់យ៉ាងដោយ៖ មនោរម្យព័ងអាំងហ្វូ