ទីផ្សារសេរី ជាការប្រគួតប្រជែងគ្នា បើអ្នកមកជួល គិតថាម្ចាស់ផ្ទះណាយកថ្លៃឈ្នួលផ្ទះខ្ពស់ អ្នកជួលនោះ​មាន​សិទ្ធិ ក្នុងការមិនជួលបាន។ ផ្ទុយមកវិញ បើម្ចាស់ផ្ទះជួលទទួលថ្លៃឈ្នួលផ្ទះតិច មិនធន់ល្មម ម្ចាស់ផ្ទះក៏អាចឈប់​ជួល​ឲ្យដែរ។ តើដល់ពេលនោះ កម្មករមានផ្ទះឯណានឹងស្នាក់នៅ?

ប្រធានមជ្ឈមណ្ឌលប្រជាពលរដ្ឋដើម្បីអភិវឌ្ឍន៍ និងសន្តិភាព (PDP) លោក យ៉ង់ គឹមអេង បានលើកឡើង ក្នុង​កិច្ច​សម្ភាសជាមួយទស្សនាវដ្តីមនោរម្យ.អាំងហ្វូថា ក្នុងរបបទីផ្សាសេរីនេះ រដ្ឋាភិបាលមិនអាចគ្រប់គ្រង លើតម្លៃ​ផ្ទះ​ជួលផ្ទះ ឬបន្ទប់របស់ឯកជនបានឡើយ។ លោកបានថ្លែងឡើងថា៖ «បើចង់ឲ្យមានការគ្រប់គ្រង លើតម្លៃ​ឈ្នួល​ផ្ទះនេះ មានប្រសិទ្ធភាព ល្គិកណារដ្ឋអាចលូកដៃ ក្នុងការគ្រប់គ្រងផ្ទះមួយចំនួនផ្សេងទៀត ដូចជាផ្ទះល្វែង និងបូរីជាដើម។ ធ្វើយ៉ាងណា កុំឲ្យផ្ទះល្វែង និងបូរីទាំងនោះ តម្លើងថ្លៃលក់ស្រេចតែនឹងចិត្តបានដែរ។ (...) មួយ​ទៀត តើរដ្ឋអាចគ្រប់គ្រង​លើតម្លៃឈ្នួលផ្ទះសំណាក់ សណ្ឋាគារបានទេ បើថាទៅរួច សឹមនិយាយពីផ្ទះជួល​សម្រាប់​កម្មករនេះ។»

លោកបានលើកជាឧទាហរណ៍ថា បើពលរដ្ឋម្នាក់ទិញផ្ទះល្វែង ឬផ្ទះក្នុងបូរីមួយ ដែលមានតម្លៃចាប់ពីប្រាំពីរ ទៅ​ប្រាំបីម៉ឺនដុល្លា ហើយគាត់បានរៀបចំធ្វើជាបន្ទប់ ឬផ្ទះជួល តើត្រូវឲ្យគាត់ជួលផ្ទះ ឬបន្ទប់នោះក្នុងតម្លៃ១០ ទៅ​២០ដុល្លាបានដែរឬ?។ លោកបានចាត់ទុកថា នេះជាយុទ្វសាស្រ្តបរាជ័យទីពី បន្ទាប់ពីយុទ្ធសាស្រ្ត «តភ្លើង» សម្រាប់​កម្មករនាពេលកន្លងមក។ លោកចោទជាចម្ងល់ថា «មិនដឹងរដ្ឋបាននេះ ពីណាមកអនុវត្តនោះទេ តើវាជា​គោលលការណ៍អ្វី? នៅស្រុកណា ក៏គ្មានគោលការណ៍បែបនេះដែរ គេមិនដែលអនុវត្តអញ្ចឹងទេ?»

មេដឹកនាំសង្គមស៊ីវិលរូបនេះ បានបន្តទៀតថា ទាំងលោក ហ៊ុន សែន និងលោក សម រង្ស៊ី ហេតុអ្វីបានជា​មកនឹក​ឃើញ មកធ្វើការអនុវត្តលើការគ្រប់គ្រងតម្លៃឈ្នួលផ្ទះ សម្រាប់កម្មកររបស់ឯកជន នាពេលនេះ?   លោក យ៉ង់ គឹមអេង បានលើកឡើងថា ជាពិសេសមេដឹកនាំគណបក្សប្រឆាំង លោក សម រង្ស៊ី ដែលជាអ្នកធ្លាប់រស់នៅបារាំង បានដឹងរឿងនេះច្បាស់ណាស់ ដូច្នេះគួរតែអនុវត្តតាមបែបបារាំងដែរ។ នៅបារាំង ឬប្រទេសមួយចំនួនទៀត រដ្ឋាភិបាលគេជាអ្នកធានាទាំងស្រុង ក្នុងការផ្តល់កន្លែងស្នាក់នៅដល់កម្មករ ក្នុងតម្លៃថោកបំផុត និងប្រទេសខ្លះ​មិន​ទាំងយកថ្លៃឈ្នួលផងទេ។

រដ្ឋគួរមានកាតព្វកិច្ច ជួយដល់កម្មករទាំងនោះ តាមរយៈធ្វើផ្ទះជួល និងជួលឲ្យកម្មករក្នុងតម្លៃថោក នោះទើបជា​ការ​ត្រឹមត្រូវ ជាងមកធ្វើការការបន្ទុកលើប្រជាពលរដ្ឋ ដែលជាម្ចាស់ផ្ទះជួលយ៉ាងដូច្នេះទេ។ ជាប្រសិទ្ធិភាពក្នុង​ការ​អនុវត្ត មន្រ្តីសង្គមស៊ីវិលរូបនេះ បានផ្តល់ជាគំនិត និងយោបល់ចំនួនពីរ ដែលមានប្រសិទ្ធិភាពក្នុងការ​អនុវត្តន៍​ជាង៖

ទីមួយ៖ រដ្ឋគួរស្វែងរកដី ឬដកដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ចណាមួយ មកសង់ជាបន្ទប់ជួលនៅក្បែរៗកន្លែងការងារ ដែល​ពួកគាត់ធ្វើការ ហើយជួលឲ្យពួកគាត់ក្នុងតម្លៃថោកសមរម្យ។ ឧបមាថា បើខាងផ្ទះប្រជាពលរដ្ឋជួលក្នុងតម្លៃ២០ ទៅ៣០ដុល្លាក្នុងមួយខែ នោះរដ្ឋអាចជួល ដោយយកតម្លៃត្រឹមតែ៥ ទៅ១០ដុល្លាក្នុងមួយខែ។

លោកបញ្ជាក់ថា៖ «រដ្ឋាភិបាលគួណាស់ យកលុយជាងពីរលានដុល្លា ក្នុងគម្រោងតបណ្តាញភ្លើងឲ្យកម្មករនោះ មកធ្វើជាផ្ទះ ឬបន្ទប់ជួលសម្រាប់កម្មករវិញនោះចំណេញ និងមានប្រយោជន៍ជាង។ (...) បើរដ្ឋមានសមាណចិត្ត ជួយថែមពីលានទៀតមក អាចធ្វើផ្ទះជួលឲ្យកម្មករបានរាប់ពាន់បន្ទប់ ជៀសជាងយកលុយ ទៅអូសខ្សែរភ្លើង​ដែល​មានហើយ អូសថែមទៀតនោះ។»

ទីពីរ៖ ផ្ទះជួលរបស់ប្រជាពលរដ្ឋដដែលនោះ តាមរយៈ«ខ»សន្យា ជាមួយនឹងរដ្ឋ រដ្ឋអាចមិនគិតពន្ធពីម្ចាស់ផ្ទះ ហើយស្នើឲ្យម្ចាស់ផ្ទះបញ្ចុះតម្លៃបាន។ ឬមួយទៀតអាចនិយាយថា រដ្ឋជួយចេញថ្លៃឈ្នួលផ្ទះ ដល់កម្មករទាំង​នោះ​ជាប្រចាំខែ ជាមួយម្ចាស់ផ្ទះតាម«ខ»សន្យា។

រដ្ឋគួតែពិចារណាលើចំណុចទាំងពីរនេះ ជាជំហានទីមួយ ដែលមានប្រសិទ្ធិភាពក្នុងការអនុវត្ត ជាងគម្រោងនៃ​ការធ្វើច្បាប់ គ្រប់គ្រងលើតម្លៃផ្ទះជួល ដែលគ្មានប្រសិទ្ធិភាពនោះ។ លោក យ៉ង់ គឹមអេង បានបញ្ចប់ថា៖ «គ្រប់​គ្រងលើម្ចាស់ផ្ទះជួល គ្មានទៅគ្រប់គ្រងបានទេ។ វាមិនអាច គ្មានរដ្ឋណាធ្វើអន្តរាគមន៍លើតម្លៃទេ។ (...) កាល​ណា​រដ្ឋលូកដៃ ធ្វើអន្តរាគមលើតម្លៃបានន័យថា យើងកំពុងដើរទៅរក កុម្មុយនីស។ (...) នេះជាយុត្តិសាស្រ្ត​បរាជ័យ​មួយទៀត ឥតប្រយោជន៍ មិនមានប្រសិទ្ធិភាព តើទៅចាប់គេ (ម្ចាស់ផ្ទះ) ដោយរបៀបណា?»