អ្វីទៅជាវិធានការសមស្រប ដែលអាជ្ញាធរបានប្រកាន់យក ? វាយតប់-ទាត់ធាក់ពលរដ្ឋ យកគ្នាទាំងនោះដូចខ្មាំងសត្រូវ ឬសត្វធាតុ ? ឬក៏ត្រូវប្រើប្រាស់កាំភ្លើង បាញ់សំដៅជនស៊ីវិល ដែលគ្មានអាវុធនៅក្នុងដៃ ? គ្មានហេតុផលណាមួយ ដែល​ក្នុងនាមខ្លួនជាអាជ្ញាធរ មានអំណាចត្រូវប្រើប្រាស់«វិធានការសមស្រប»បែបនេះឡើយ។ វៀលែងតែថ្នាក់ដឹកនាំអាជ្ញាធរ នៅប្រកាន់ទ្រឹស្តី និងការអនុវត្តន៍តាមបែបប្រព័ន្ធផ្ដាច់ការ ឬប្រព័ន្ធកុំម្មុយនីស ទើបអ្វីដែលខ្លួនប្រកាសនៅពេលនេះ ជា​ហេតុផលស្របច្បាប់។

រូបលោក ហ៊ុន សែន និងភរិយា ដែលត្រូវបានបាតុករទុកចោល ដោយសារត្រូវរត់គេចចេញ ពីការបង្ក្រាបរបស់​កងកម្លាំង​អាជ្ញាធរ។ (រូបថត MONOROOM.info/ O.Vary)

សង្គមនិងច្បាប់ - រដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា បានការពារពលរដ្ឋកម្ពុជាយ៉ាងខ្ជាប់ខ្ពួន ក្នុងនោះរួមមាន៖ សិទ្ធិ​សេរីភាព ក្នុងការបញ្ចេញមតិ ដើរហើរ សិទ្ធិបុគ្គល​ដែលគ្មានជនណាម្នាក់ អាចមកបំពារបំពានបាន។ ការចែងទាំងអស់នេះ សំដៅឲ្យមានការគោរពគ្នាទៅវិញទៅមក គ្មានខ្ពស់គ្មានទាប តែស្ថិតនៅស្មើៗគ្នាគ្រប់ស្រទាប់ថានៈ ដើម្បីភាព​សុខដុម​ទូទៅនៅក្នុងសង្គម។ ហើយរដ្ឋធម្មនុញ្ញក៏បានបញ្ជាក់ដែរថា បើគ្រាន់តែអាជ្ញាធរសង្ស័យជនណាម្នាក់ ជននោះ​នៅតែ​ត្រូវ​ចាត់ទុកថាមិនទាន់មានទោស និងជាពិសេសទៅទៀតនោះ គឺប្រទេសកម្ពុជាគ្មានទោស​«ប្រហារជីវិត»នោះ​ឡើយ។ ច្បាប់​រដ្ឋធម្មនុញ្ញ ដែលជាច្បាប់កំពូល ត្រូវដាក់ឲ្យគ្រប់ៗគ្នា នរណាក៏ដោយអនុវត្តន៍រាប់ចាប់តាំងពី ស្ដេចផែនដី រហូតរាស្ត្រ​សមញ្ញ​ធម្មតា ពីកូនក្មេងរហូតដល់មនុស្សចាស់ ដោយគ្មានករណីលើកលែង ឬត្រូវបានយកមកអនុវត្តន៍ ដោយ​ចន្លោះៗ​នោះទេ។

នៅក្នុងប្រទេសប្រកាន់លិទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងយកច្បាប់ជាមូលដ្ឋាន «អាជ្ញាធរ»ដែលគេចង់និយាយសំដៅលើនគរបាល និងយោធានោះ វាជាជាផ្នែកមួយនៃពលរដ្ឋ (ចេញពីពលរដ្ឋ របស់ពលរដ្ឋ ដើម្បីពលរដ្ឋ) ដែលមាននិន្នាការឯករាជ្យ​គ្មាន​បក្សពួក គ្មានគណបក្សនយោបាយអ្វីឡើយ។ អាជ្ញាធរមានភារកិច្ចតែមួយគត់ ៖ «ការពារពលរដ្ឋ ឬប្រទេសជាតិ​ទល់នឹង​ខ្មាំងសត្រូវ»។ ពលរដ្ឋដែលសុទ្ធសឹងជា ឪពុកម្ដាយមាមីងបងប្អូននៃក្រុមកងកម្លាំងអាជ្ញាធរទាំងនោះ និងដែលពួក​គាត់​គ្រាន់តែចង់ប្រើប្រាស់«សិទ្ធិស្របច្បាប់»របស់ខ្លួន ដើម្បីស្វែងរកឧត្ដមភាព ស្មើមុខស្មើមាត់ជា​មួយ​គេឯងដែរតែប៉ុណ្ណោះ។

នៅថ្ងៃទី១២ខែវិច្ឆិកា នៅមុខវត្តស្ទឹងមានជ័យ ឬថ្ងៃទី១៥ខែកញ្ញា នៅស្ពានអាកាសក្បាល​ថ្នល់នោះ ហេតុការណ៍​ដែល​បាន​កើតឡើង បានថ្លោះធ្លោយឆ្ពោះទៅរកការប្រឈមមួយយ៉ាងហិង្សា រវាង​អាជ្ញាធរ​និងពលរដ្ឋខ្លួនឯង រហូតឈាន​ទៅ​ដល់​ការបាត់បង់អាយុជីវិត ពលរដ្ឋដែលគ្នាមិនដឹងអ្វីនោះទៀត។  ភស្ដុតាងនិងសាក្សីជាច្រើន បានអះអាងម្ដងហើយ​ម្ដង​ទៀត ពីការសំពង«ទាត់ធាក់ បោចសក់»យ៉ាង«ឃោឃៅ»ពីសំណាក់កងកម្លាំងអាជ្ញាធរ ទៅលើពលរដ្ឋដៃទទេ ដែលត្រូវ​បាន​ចាប់ខ្លួន បើសូម្បីតែគ្នាបានលើកដៃ សំពះយំអង្វនោះហើយក៏ដោយ។ ហេតុអ្វីក៏មនុស្សមាឌធំៗ ដែលជាអ្នកប្រតិបត្តិ​ក្នុង​នាមអាជ្ញាធរទាំងនេះ មានអំណាចខ្លាំងក្លាម្លេះ អាចលើកដៃវាយតប់ បាញ់នរណាបានតាមចិត្ត សូម្បីតែនៅមុខអ្នក​ការសែត ឬនៅ​មុខ​លោក​ស្នងការនគរបាលរាជធានី លោក ជួន សុវណ្ណ បែបនេះ?

លោក ហ៊ុន សែន នាយករដ្ឋមន្ត្រីចាស់វស្សានៃប្រទេសកម្ពុជា បានថ្លែងជាញឹកញ៉ាប់ថា «ត្រូវអេះឲ្យចំកន្លែងរមាស់» ឬ​«បើដាស់មនុស្សដេកលក់មែនទែន ស្រួលភ្ញាក់ទេ តែបើដាស់មនុស្សធ្វើជាដេកលក់ ធ្វើយ៉ាងណាក៏មិនភ្ញាក់ដែរ»។ សំដី​របស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីនេះ គប្បីក្រុមអាជ្ញាធរយកមកធ្វើជាចន្លុះ សម្រាប់អុចបំភ្លឺផ្លូវរបស់ខ្លួន នៅពេលដែលខ្លួនត្រូវ​ចាត់វិធានការណាមួយ ទាក់ទងនឹងសណ្ដាប់ធ្នាប់សាធារណៈ។ ដូច្នេះ «ត្រូវអេះឲ្យចំកន្លែងរមាស់» វាមិនខុស​ណា​ពីភាព​ចាំបាច់ ដែលគេត្រូវស្វែងរកឬសគល់ពិតប្រាកដ នៃបញ្ហាដែលកើតចំពោះមុខនោះទេ។

នៅក្នុងសេចក្ដីថ្លែងការណ៍របស់ អគ្គស្នងការនគរបាលជាតិ ចុះថ្ងៃទី១២ខែវិច្ឆិកា បានថ្លែងការពារវិធានការ​«សមស្រប»​របស់ខ្លួនថា ដោយសារតែមានជនឱកាសនិយមមួយក្រុម ឆ្លៀតញុះញង់ បង្កឲ្យមានអំពើហិង្សាមកលើសមត្ថកិច្ច ដោយ​គប់ដុំថ្ម បាញ់ចំពាមគ្រាប់ដែក និងវាយដុតបំផ្លាញមធ្យោបាយ ព្រមទាំងហ៊ុំព័ទ្ធចាប់ខ្លួន កងកម្លាំងសមត្ថកិច្ច ចំនួន៥នាក់ នៅក្នុងវត្ត។ល។ បន្ថែមពីលើនេះ តាមបណ្ដាញផ្សព្វផ្សាយនានា ឬនៅតាមបណ្ដាញសង្គមហ្វេសប៊ុក មតិសាធារណជន​មួយចំនួន ក៏បានលើកឡើងមកនិយាយស្រដៀងគ្នា នឹងសេចក្ដីថ្លែងការណ៍រខាងលើដែរ ហើយថែមទាំងនិយាយថា នេះ​ជាលទ្ធផលរបស់នៃការទាមទារជ្រុលហួសហេតុ របស់ក្រុមកម្មករនោះទៀតផង។ អ្នកខ្លះទៀត បានលើកឡើងថា អាច​ជាកលឧបាយរបស់គណបក្សប្រឆាំង ដែលចង់ឲ្យមានអស្ថិរភាពសង្គម បង្កចល្លាចល។ល។

តែនៅទីនេះ យើងមិនបន្លាយប្រធានបទទៅហួសពីអ្វី​ ដែលត្រូវនិយាយ ទាក់ទងនឹងសមត្ថកិច្ចរបស់អាជ្ញាធរនោះទេ ព្រោះ​មានសំនួរច្រើនណាស់ ដែលត្រូវសួរសំនួរតបទៅអាជ្ញាធរវិញ ដូចជាតើនរណា ជាជនឱកាសនិយម ? ស្គាល់​និយមន័យ​ប្រាកដឬទេ នៅពេលអាជ្ញាធរប្រើពាក្យនេះ? តើអាជ្ញាធរបានស៊ើបអង្កេតហើយឬនៅ ? ឬមួយជាអ្នកលក់លៀសហាល អ្នកលក់បាយ អ្នករត់ម៉ូតូឌុប យុវជនក្មេងៗ ឬព្រះសង្ឃប៉ុន្មានអង្គដែលកងកម្លាំងអាជ្ញាធរ បានវាយតប់ លើកកាំភ្លើង​បាញ់​សម្លាប់ និងចាប់ខ្លួនយកទៅ ក្រោយពេលប្រឈមមុខគ្នានោះ សុទ្ធសឹងជាជនឱកាសនិយម? បាតុករបានប្រើដុំថ្មគប់ ឬ​ចំពាមគ្រាប់ដែក (ជាការលើក​ឡើង ដោយអាជ្ញាធរខ្លួនឯង ព្រោះអ្នកការសែតរកភស្ដុតាងមិនបានទេ) ឬបានដុតបំផ្លាញ​រថយន្ដ ម៉ូតូ ជា«ទោស»មួយ របស់​បាតុករ ឬជនប្រព្រឹត្តិ តែសួរថា៖ ទោសនេះ អនុញ្ញាតឲ្យអាជ្ញាធរត្រូវប្រើកាំភ្លើង​គ្រាប់​ពិតបាញ់អ្នកទាំងនោះឬ ?

ជារឿងធម្មតាទេ ដែលអាជ្ញាធរមានសិទ្ធិ​នឹង​ចាប់ខ្លួន នូវរាល់ជនសង្ស័យ ឬអ្នកតដៃទាំងឡាយណា នៅក្នុងអំឡុង​ពេល​នៃប្រតិបតិការការពារ​សណ្ដាប់ធ្នាប់របស់ខ្លួន។ តែសូមសួរ បន្តទៅទៀតថា៖ តើច្បាប់ណាមួយ ដែលបើកសិទ្ធិឲ្យអាជ្ញាធរ ដែលទទួលប្រាក់ខែពីពលរដ្ឋ មកវាយទាត់ធាក់ បោចសក់ក្បាល ជនសង្ស័យទាំងនោះ ដូចជាសត្វធាតុបែបនេះ ?

សំនួរទាំងនេះ បើថ្នាក់ដឹកនាំសមត្ថកិច្ចទាំងនោះចង់ឆ្លើយ មិនពិបាកទេ ? តែបើដឹងកន្លែងរមាស់ហើយ ទៅអេះ​កន្លែង​ផ្សេង ភាពរមាស់នឹងនៅមានជាដរាប។ ម្យ៉ាងទៀតយុទ្ធសាស្ត្រនៃការបង្ក្រាប បំបែកបាតុកម្ម តាមរយៈការ​«បង្ហាញ​កម្លាំង ឬ​អំណាចកាំភ្លើងដំបង់ឆក់»របស់អាជ្ញាធរ មិនមានន័យស្មើនឹងការស្ងប់ចិត្តរបស់បាតុករនោះទេ។ ពួកគេអាចបំបែក​ជួរ​នៅ​ថ្ងៃនេះ តែនៅថ្ងៃស្អែកឬថ្ងៃណាមួយទៀត ក្នុងពេលអនាគត ពួកគេនឹងប្រាកដជាជួបជុំគ្នាវិញ ហើយនៅពេលនោះ តើ​អាជ្ញាធររងចាំតែទប់ទល់បង្ក្រាបរហូតទៅ ឬយ៉ាងណា ?

មួយវិញទៀត នៅពេលអាជ្ញាធរសម្រេចចិត្ត បើកប្រតិបត្តិការគ្រប់គ្រងស្ថានការណ៍ ដើម្បីកុំឲ្យអំពើហិង្សារីករាលដាល តើ​អាជ្ញាធរខ្លួនឯងមានបានជូនដំណឹងមុន សុំឲ្យបាតុករបំបែកជួរដែរឬទេ ? តើការផ្សាយដំណឹងមួយ តាមឧឃ្ឃោសនស័ព្ទ​ដើម្បីប្រាប់ជាមុន ពីរឱសានវាតរបស់អាជ្ញាធរ គួរតែជាជម្រើសដ៏ល្អ ដើម្បីឲ្យពលរដ្ឋផ្សេងទៀតដែលមិនដឹងខ្លួន ភៀស​ខ្លួន​ចេញពីហេតុការណ៍នេះឬទេ? តាមពិតទៅ ការព្យាយាមជជែកចរចារជាមួយបាតុករ ដើម្បីបញ្ជៀសការប្រឈម​មុខគ្នា រហូតដល់ថ្នាក់​ស្លាប់ឬរបួសនោះ វាមានអត្ថន័យស្មើនឹងការយកចិត្តទុកដាក់លើពលរដ្ឋ ពីសំណាក់អាជ្ញាធរទៅវិញ។

តែបើថ្នាក់ដឹកនាំរបស់អាជ្ញាធរ ឆ្លើយនឹងសំនួរទាំងអស់ខាងលើមិនចេញទេ គេត្រូវនិយាយពីសមត្ថភាព នៃការគ្រប់គ្រង​របស់មេដឹកនាំទាំងនោះ ថាតើពួកគាត់ចេះធ្វើអ្វីខ្លះ ឬចេះត្រឹមតែចង្អុលឲ្យ«វ៉ៃ»តែមួយមុខប៉ុណ្ណោះឬ? ឬបើមិនអាចឆ្លើយ​តាម​លក្ខណៈបច្ចេកទេសបានទេ គេត្រូវនិយាយបានម្យ៉ាងទៀត ថានោះជាបញ្ហានយោបាយសុទ្ធសាធ។ ដូច្នេះបើនិយាយ​ទាក់ទង​ដល់បញ្ហានយោបាយ ឬសគល់របស់វាគ្មាននរណាផ្សេងក្រៅពីមេដឹកនាំនយោបាយ ដែលក្លាយជាអ្នកទទួលខុស​ត្រូវ និងអាចជាអ្នកនៅពីក្រោយ នៃ​ការបង្ក្រាប​ទាំងនេះឡើយ។ មេដឹកនាំមិនកើត ឬគ្មានសមត្ថភាព គេមិនត្រូវបន្ទោស​ទៅ​លើកូនចៅ ដែលប្រព្រឹត្តិកំហុស​នោះទេ។

ឥឡូវនេះ អង្ករក្លាយជាបាយ មានមនុស្សស្លាប់ និងរបួស។ ដូច្នេះ ទោះក្នុងករណីណាក៏ដោយ អាជ្ញាធរត្រូវបង្ហាញពីភាព​ទទួល​ខុសត្រូវ​របស់ខ្លួន។ តើនរណាខ្លះជាជនដៃដល់ លើកកាំភ្លើងបាញ់មនុស្សដែលគ្មានអាវុធនៅនឹងដៃ ? តើនរណាខ្លះ ដែលត្រូវបាននាំខ្លួនឡើងតុលាការ ដើម្បីទទួលទោស ? រហូតមកដល់ពេលនេះ កុំសង្ឃឹមឲ្យសោះ ព្រោះមិនដែល​ឃើញ​ជនប្រព្រឹត្តិណាម្នាក់ ឡើងតុលាការសូម្បីតែម្នាក់ឡើយ ! ដូច្នេះ តើ​«យុត្តិធម៌»នឹងត្រូវគេបំបាត់ចោលរូបរាង ជារៀងរហូត​ឬយ៉ាងណា?

-------------------------------------------------
ដោយ ៖ ដារា រិទ្ធ - ថ្ងៃទី១៣ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៣
រក្សាសិទ្ធគ្រប់យ៉ាងដោយ៖ មនោរម្យព័ងអាំងហ្វូ