នៅក្នុងសប្តាហ៍ទីម្ភៃបួននេះមានពព្រឹត្តិការណ៍ និងព័ត៌មានសំខាន់ៗជាច្រើន ដែលពាក់ពន្ធ័និងសិទ្ធិមនុស្ស ក៏ដូចជារឿង​នយោបាយបានកើតឡើងជាបន្តរបន្ទាប់។ ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយក្នុងស្រុកមួយចំនួនទាំងឯករាជ្យ ទាំងស្រប និងជំទាស់ បានធ្វើ​របាយការណ៍ និងការបញ្ចេញនូវទស្សនៈផ្សេងៗគ្នា ទាក់ទងនឹងហេតុការណ៍ទាំងអស់នោះ។

កាសែត សារពត៌មានក្នុងស្រុក នៅកម្ពុជា។

តាមគេហទំព័រវិទ្យបារាំង(rfi)ចុះថ្ងៃទី១៣ ខែមិថុនា មានចំណងជើងថា «លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន អំពាវនាវឲ្យ​ផ្អាក​បាតុកម្មប្រឆាំងលោក កឹម សុខា» ដើម្បីបង្កើនបរិយាកាសនៃការបោះឆ្នោត ដែលនឹងឈានចូលមកដល់​នាពេលខាង​មុខ​នេះ។ ការអំពាវនាវនេះដោយសារតែលោក កឹម សុខា បានថ្លែងក្នុងរយៈសន្និសីទកាសែតកាលពីថ្ងៃទី១២ថា សុវត្ថិភាព​របស់លោកកំពុងស្ថិតក្រោមការគំរាមកំហែង និងមានការរំខានដល់សកម្មភាពនយោបាយ របស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ​ទាំងមូល ដោយសារតែមានការតាមរំខានពីក្រុមប្រជាជនដែលអះអាងថាបានរងគ្រោះ ដោយរបបខ្មែរក្រហម។ វិទ្យុនេះ​ថាមេដឹកនាំចលនាបាតុកម្មមហាជនលោក ជុំ ម៉ី ស្នើរដល់ប្រជាពលរដ្ឋដែលគ្រោងធ្វើការតវ៉ាបន្ត ឲ្យស្ថិតក្នុងសភាព​ស្ងប់​ស្ងាត់តាមការអំពាវនាវ របស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន។ ប៉ុន្តែលោក ជុំ ម៉ី ថានឹងមានបណ្តឹងប្រឆាំងនឹងលោក កឹម សុខា ទៅតុលាការនោះពាក់ពន្ធ័នឹងរឿងនេះ។

ដោយមានការរារាំងនៃក្រុមបាតុកម្មរំខាន ដល់សកម្មភាពរបស់មេបក្សប្រឆាំងលោក កឹម សុខា មិនចេះចប់មិនចេះហើយ​បែបនេះ តាមការអះអាងរបស់គេហទំព័រស៊ីអ៊ីអិន (cen) ថាលោក យ៉ែម បុញ្ញឫទ្ធិ អ្នកនាំពាក្យគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ បាន​ប្រកាសព្រមាន ថាគណបក្សប្រឆាំង នឹងមិនចូលរួមការបោះឆ្នោតជាតិ នៅថ្ងៃទី២៨ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៣ ទេ។ ជាពិសេស​នៅថ្ងៃទី១៤នេះ មានលេចចេញបណ្តឹងថ្មីមួយទៀតប្រឆាំងលោក កឹម សុខា ដែលប្តឹងដោយលោក ជុំ ម៉ី និងជនរងគ្រោះ ក្នុងរបបខ្មែរក្រហម។ គេហទំព័រនេះបន្តរថា ចំពោះការចូលរួម ឬមិនចូលរួមក្នុងការបោះឆ្នោតនាពេល​ខាងមុខឲ្យប្រាកដ​នោះ លោក យ៉ែម បុញ្ញឫទ្ធិ បានបញ្ជាក់ថា ថ្នាក់ដឹកនាំគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ នឹងជួបប្រជុំគ្នាពិភាក្សានាយប់ថ្ងៃទី១៤ ខែ​មិថុនា ឆ្នាំ២០១៣នេះជាបន្តរ។

ចំពោះបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្ស និងច្បាប់វិញ ក្នុងសប្តាហ៍នេះក៏មានរឿងគួរឲ្យចាប់អារម្មណ៍ផងដែរ ដូចករណីលោកស្រីយ៉ោម បុប្ផា និងករណីលោកឈូក បណ្ឌិតជាដើម។ តាមគេហទំព័ររបស់វិទ្យុវីអូអេ(voa) កាលពីថ្ងៃទី១៤ ខែមិថុនានេះ បានចុះ​ផ្សាយក្រោមចំណងជើងថា «តុលាការសាលាឧទ្ធរណ៍ផ្តន្ទាទោសអ្នកស្រីយ៉ោមបុប្ផា ឲ្យជាប់ពន្ធនាគារ៣ឆ្នាំ»។ គេហទំព័រ​នេះបន្តរថាសាលាឧទ្ធរណ៍បានសម្រេច ផ្តន្ទាទោសអ្នកស្រីយ៉ោម បុប្ផា សកម្មជនតរ៉ាវរឿងវិវាទដីធ្លីដ៏លេចធ្លោ​មួយនៅ​តំបន់បឹងកក់ ឲ្យជាប់ពន្ធនាគារចំនួនបីឆ្នាំ ពីបទផ្តើមគំនិតឲ្យមានអំពើហិង្សា។ ចៅក្រមជំនុំជម្រះបាន​តម្កល់​ការសម្រេច របស់សាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញដោយព្យួរទោសចំនួន១ឆ្នាំ ក្នុងចំណោមទោសជាប់ពន្ធនាគារទាំងបីឆ្នាំ។ ប៉ុន្តែ​ចៅក្រម​រូបនេះ បានប្តូរបទចោទពី«បទបង្កអំពើហិង្សាដោយចេតនា» មកជាបទ«ផ្តើមគំនិតឲ្យមានអំពើហិង្សា»វិញ។ ការសម្រេច​នេះត្រូវបានមន្ត្រីសង្គមស៊ីវិលលោក អំ សំអាតអះអាងថា «នៅតែអយុត្តិដដែលសម្រាប់អ្នកស្រីយ៉ោម បុប្ផា ពីព្រោះយើង​មើលការដេញដោលនេះ យើងមិនទាន់រកឃើញថា អ្នកណាជាអ្នកប្រព្រឹត្តបទល្មើសពិតប្រាកដទេ»។

ស្របជាមួយគ្នានេះដែរ នៅឯតុលាការខេត្តស្វាយរៀងវិញ តាមគេហទំព័រកោះសន្តិភាពចុះថ្ងៃទី១៥ ខែមិថុនា បានដាក់​ចំណងជើងថា «សវនាការសំណុំរឿងលោកឈូក បណ្ឌិត បានបញ្ចប់ តុលាការនឹងប្រកាសសាលក្រមនៅថ្ងៃទី២៥ មិថុនា» បានបង្ហាញថា សាលាដំបូងខេត្ត បន្ទាប់ពីសវនាការដំណើរការអស់រយៈពេល៣ថ្ងៃរួចមក ដោយគ្មានវត្តមានលោកឈូក បណ្ឌិត មានសាក្សីចំនួន២១ នាក់ ដែលចូលខ្លួនបំភ្លឺ ក្នុងនោះមាន១៦នាក់ បានដាក់បន្ទុកទៅលើលោកឈូក បណ្ឌិត និង៤នាក់ទៀតបានឃើញលោកឈូក បណ្ឌិត កាន់កាំភ្លើង ហើយឃើញបាញ់ទៅលើកម្មការិនី។ គេហទំព័រនេះបន្តរថា សម្រាប់លទ្ធផលយ៉ាងណានោះ នឹងធ្វើការប្រកាសសាលក្រមនៅថ្ងៃទី២៥ មិថុនា។ ឯលោកសរ ចន្ថា ជនត្រូវចោទដែល​មានវត្តមានក្នុងសវនា លោកសង្ឃឹមថា រូបលោកគ្មានពាក់ព័ន្ធក្នុងរឿងនេះទេ ហើយច្បាប់នៅព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា គឺ​សុក្រឹតណាស់ អ្នកប្រព្រឹត្តត្រូវតែមានទោស ដូច្នេះរូបលោកនឹងទទួលបានយុត្តិធម៌។

នៅថ្ងៃទី១២ មិថុនានេះ គេហទំព័រដើមអំពិល (dap) ដែលមាននិន្នាការទៅបក្សកាន់អំណាច បានចុះផ្សាយ​​ពីការចុះ​ផ្ទៀងផ្ទាត់ ចំនួនតួលេខគ្រួសារ ប្រជាពលរដ្ឋ នៅប្លុកបឹងកក់ ក៏ដូចជានៅ បុរីកីឡា ថ្មគោល តាមនីតិវិធីបន្តរ​បន្ទាប់ ដោយ​មន្រ្តីសាលារាជធានីភ្នំពេញ សហការជាមួយអង្គការសង្គមស៊ីវិល ។ គេហទំព័រនេះបន្តថា ដោយមានការលូកដៃច្រើនពី​គណបក្សនយោបាយ និងសង្គមស៊ីវិល ទើបមានការរាំងស្ទះក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហាជូនជនរងគ្រោះ។ តាមរយៈ​យុទ្ធសាស្រ្ត​ពង្រួញទំនាស់ ពង្រីកការដោះស្រាយ បញ្ហានេះនឹងត្រូវដោះស្រាយបញ្ចប់ នាពេលខាងមុខដ៏ឆាប់ៗនេះ​ដោយភាពសិ្នតស្នាល និងសហប្រតិបតិ្តការក្នុងរូបភាពតែមួយ។

ទោះជាយ៉ាងនេះក្តីបញ្ហាដីធ្លីនៅតែជាបញ្ហាចំបង ដែលបានកើតឡើងស្ទើគ្រប់ខេត្តក្រុងនៅកម្ពុជា ឯដំណោះស្រាយហាក់​បីដូចជាមានភាពយ៉ឺតយ៉ាវ មិងមិនច្បាស់លាស់នៅឡើង។ តាមគេហទំព័ររបស់វិទ្យុអាស៊ីសេរី (rfa) ចុះថ្ងៃទី១៤ មិថុនា បានដាក់ចំណងជើងថា «អង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្ស រិះគន់យុទ្ធនាការវាស់ដីថាមិនមានតម្លាភាព»។ គេហទំព័រនេះ​សរសេរថាអង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្ស (Human Rights Watch) បានចោទប្រកាន់យុទ្ធនាការវាស់វែងដីជូនប្រជាពលរដ្ឋ របស់លោកនាយករដ្ឋ មន្ត្រី ហ៊ុន សែន ថាអាចធ្វើឲ្យប្រជាពលរដ្ឋរាប់សែនគ្រួសារបាត់បង់ដីធ្លី ដោយសារយុទ្ធនាការ​នេះ​មិនមានតម្លាភាព និងខ្វះការទទួលខុសត្រូវ និងបន្តររិះគន់ថាយុទ្ធនាការកម្មវិធីវាស់ដីជូនប្រជាពលរដ្ឋនេះ បង្កប់ទៅដោយ​ភាពអាថ៌កំបាំង មានអំពើពុករលួយ ការគំរាមកំហែងនយោបាយ និងនាំឲ្យមន្ត្រីខិលខូច និងឈ្មួញទុច្ចរិត ឆ្លៀតឱកាស​យកលេស ប្រើនូវយុទ្ធនាការនេះបន្លំរំលោភយកដីពីប្រជាពលរដ្ឋដោយ ស្របច្បាប់កាន់តែច្រើនឡើងថែមទៀត។ ជា​ពិសេសសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិច ជាច្រើនបានបាត់ដីសហគមន៍ដែលជាដីប្រពៃណី ដូចជាដីសហគមន៍​សម្រាប់​ធ្វើពិធីសក្ការបូជា ដីផ្នូរសម្រាប់កប់សពជាដើម។

ដោយឡែក គេហទំព័រមនសិការខ្មែរ ដែលមាននិន្នាការទៅបក្សប្រឆាំង បានចេញចុះផ្សាយនូវអត្ថបទ មានចំណងជើងថា «លោកប្រធាន សម រង្ស៊ី ជឿជាក់លើក្តីសុបិនរបស់យុវជន ហើយប្រទេសកម្ពុជាមិនមែនជាកម្មសិទ្ធិ ផ្តាច់មុខរបស់ក្រុម​អ្នក​ដឹកនាំពុករលួយនោះទេ» កាលពីថ្ងៃទី១៤ មិថុនានេះ តាមបែបឃោសនានយោបាយទៅវិញ។ អត្ថបទនេះបានលើក​ឡើង​ថា លោក សម រង្ស៊ី មានការជឿជាក់យ៉ាងខ្លាំងចំពោះចរន្តដ៏ពុះកញ្ជ្រោល របស់យុវជនខ្មែរជំនាន់ក្រោយដែល ចូលរួមជា​មួយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិកាន់តែច្រើនឡើងៗ ក្នុងបេសកកម្មរំដោះប្រទេសជាតិឲ្យរួចផុត ពីភាពក្រីក្រនិងការដឹកនាំ​មិន​ត្រឹមត្រូវរបស់លោក ហ៊ុន សែន។

គេហទំព័របន្តរថា វត្តមានរបស់យុវជនជំនាន់ក្រោយ ដែលនាំគ្នាភ្ញាក់រលឹកមកចូលរួមស្តាប់សារនយោបាយរបស់លោក សម រង្ស៊ី នៅតាមវេទិកាសាធារណៈនានា ដែលមានចំនួនច្រើនលើសលុប។ ការផ្លាស់ប្តូរដ៏ធំមួយនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ក៏ផ្តើមចេញពីកម្លាំងយុវជនដែលជាសសរទ្រូងនៃប្រទេសជាតិ។ គេហទំព័រនេះថា សារនយោបាយដ៏សំខាន់របស់លោក សម រង្ស៊ី ចង់ទាក់ទាញអារម្មណ៍យុវជនខ្មែរជំនាន់ក្រោយ ឲ្យភ្ញាក់រលឹកទាមទារ អំណាចពីលោក ហ៊ុន សែន មកវិញ និង​មិនត្រូវឲ្យមន្ត្រីពុករលួយ មេដឹកនាំដែលគិតតែ ប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លួន គ្រប់គ្រងជោគវាសនាប្រទេសជាតិទេ ហើយការ​បោះឆ្នោតជាតិអាណត្តិទី៥នា ថ្ងៃទី២៨ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៣នេះ ជាដំណាក់កាលចុងក្រោយ ដែលត្រូវរួមគ្នាសង្គ្រោះ​ប្រទេសជាតិឲ្យបានទាន់ពេលវេលា។

---------------------------------------------------------
ដោយៈ អ៊ុម វ៉ារី - ភ្នំពេញថ្ងៃទី១៥ មិថុនា ឆ្នាំ២០១៣
រក្សាសិទ្ធគ្រប់យ៉ាងដោយ៖ មនោរម្យព័ងអាំងហ្វូ