កម្ពុជាកំពុងអនុវត្តលិទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ រហូតមានអង្គការសង្គមស៊ីវិលមួយចំនួន ធ្វើអ្វីស្រេចតែនឹងចិត្ត មិនគោរពតាម​លក្ខខន្តិកៈរបស់ខ្លួន ដូចមានតំកល់នៅក្រសួងមហាផ្ទៃ ឬក្រសួងការរទេសជាដើម។ នេះជាការថ្លែង របស់លោក ឈាង វុន សមាជិកគណៈកម្មាធិការអចិន្ត្រៃយ៍ នៃរដ្ឋសភា។

ថ្លែងក្នុងសិក្ខាសាលា ពិគ្រោះយោបល់លើកទី១ នៃរដ្ឋសភា លើសេចក្ដីព្រាង សេចក្តីស្នើច្បាប់ ស្តីពីការបោះឆ្នោត​ជ្រើស​តាំងតំណាងរាស្រ្ត និងច្បាប់ស្តីពីការប្រព្រឹត្តទៅ នៃគណៈកម្មាធិការជាតិ រៀបចំការបោះឆ្នោត(គ.ជ.ប) នាព្រឹក​ថ្ងៃទី៩ ខែមីនា ឆ្នាំ២០១៥នេះ ប្រធានគណៈកម្មការកិច្ចការបរទេស សហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ ឃោសនាការ និង​ព័ត៌មាន​នៃរដ្ឋសភា លោក ឈាង វុន បានលើកឡើងថា៖ «យើងមិនដែលទៅគាបសង្កត់ សិទ្ធិរបស់សង្កមស៊ីវិលទេ តែកុំធ្វើអ្វីឲ្យខុស នឹងលក្ខខន្តិកៈដែលបានដំកល់នោះ។ (…) បើគាត់ធ្វើខុស តើគាត់ត្រូវមានទោសឬអត់។»

លោកបានរំលឹក ព្រឹត្តការណ៍មួយ ក្រោយមុនថ្ងៃបោះឆ្នោត ឆ្នាំ២០១៣កន្លងមកនេះថា កាលពីថ្ងៃទី២៦ ដែលជាថ្ងៃ​ចុង​ក្រោយ នៃការឃោសនាបោះឆ្នោត មានអង្គការសង្គមស៊ីវិលមួយចំនួនធំ បានធ្វើការជួបជុំគ្នា និងប្រកាសពី​ទឹកថ្មាំ​ជ្រលក់​ដៃ អាចលាងជ្រះ។ លោក បានថ្លែងឡើងថា៖ «ថ្ងៃ២៧ ទៅសាក និងប្រជែងតាមទូរទស្សន៍ទៀត ដែលជាថ្ងៃ​នៃ​ច្បាប់របស់យើង ស្នើឲ្យនៅស្ងៀមស្ងាត់»។

លោកបានចាត់ទុកថា ការប្រកាសរបស់សង្គមស៊ីវិលនាពេលនោះ មានផលអាក្រក់បំផុត ចំពោះប្រទេសកម្ពុជា។ លោក​បន្តថា ការផ្តល់វត្តមាន ដល់អង្គការសង្គមស៊ីវិល ព្រោះតែចង់អនុវត្តលិទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ស្របពេលកម្ពុជា បង្កើតឲ្យ​មានការបោះឆ្នោត ដើម្បីឲ្យប្រជាពលរដ្ឋមានសិទ្ធិ ក្នុងការជ្រើសរើសអ្នកដឹកនាំរបស់ខ្លួន។

លោកបានធ្វើការថ្កោលទោស ទៅលើអង្គការមួយចំនួន ដែលបានបំផុស នូវព្រឹត្តការណ៍«ទឹកខ្មៅ» ដើម្បីដាក់ ឬបង្ក​ការ​មន្ទិលសង្ស័យឲ្យប្រជាពលរដ្ឋ សម្លឹងមកមើលស្ថាប័នរៀបចំការបោះឆ្នោត ដែលត្រូវរងនូងការចោទប្រកាន់ថា មាន​ការ​ប្រើបប្រាស់ទឹកថ្មាំមិនត្រឹមត្រូវ។ លោកបានបន្ថែមថា តែករណីនេះ ត្រូវបានបកស្រាយវិញ ដោយស្ថានទូតឥណ្ឌា ថា បើអ្នកណាអាចលប់ទឹកខ្មៅនោះបាន អាចយកទៅជួបលោក (ស្ថានទូតឥណ្ឌា) បាន។

លោក ឈាង វុន បានបន្តថ្លែងទៀតថា៖ «សង្គមស៊ីវិលធ្វើនេះ មិនត្រូវទេ។ បើគាត់មិនប្រកាន់បក្ស ប្រកាន់ពួក មិនកាន់​គណបក្សនយោបាយ និងគ្មាននិន្នាការនយោបាយ យើងទទួលយកបាន អាហ្នឹងត្រឹមត្រូវ។ (..) តែបើមកប្រកាសដូច្នេះ យើងមិនអាចទទួលយកបានតែម្តង។ (…) សង្គមស៊ីវិលណាខ្លះ ដែលធ្វើការបំរើនយោបាយ ព្រោះគាត់យក​លុយពី​ក្រៅ​មក ដើម្បីវាយគណបក្សប្រជាជន។ យើងដឹងតើ មិនមែនយើងមិនដឹងឯណា?។ (…) យើងនឹងធ្វើច្បាប់ ដើម្បីគ្រប់​គ្រង​សង្គម​ស៊ីវិលបន្ថែមទៀត។»

ទស្សនាវដ្តីមនោរម្យ.អាំងហ្វូ នៅមិនទាន់ស្វែងរកនូវប្រតិកម្ម ពីខាងសង្គមស៊ីវិល ដែលធ្វើការពាក់ព័ន្ធនឹងការបោះឆ្នោត បាននៅឡើយទេ នាព្រឹកថ្ងៃទី៩ ខែមីនានេះ។

សូមរំលឹកថា ក្នុងឆ្នាំ២០១៣ មុនការបោះឆ្នោត មានអង្គការសង្គមស៊ីវិលមួយចំនួន ក្នុងនោះរួមមានសមាគមអាដហុក និងអង្គការខុមហ្វ្រែល បានបង្ហាញនូវរបបគំហើញថ្មីរបស់ខ្លួន ទាក់ទងនឹង«ទឹកថ្នាំខ្មៅ របស់គ.ជ.ប.អាចលាងជ្រះវិញ ក្នុងពេលដ៏ខ្លី»។ ភ្លាមៗនោះ លោក អ៊ឹម សួស្តី ប្រធានគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត ក៏បានធ្វើសន្និសីទ​ឆ្លើយ​តបវិញភ្លាមៗថា «ទឹកខ្មៅនេះមិនអាចលុបជ្រះ បានទាំងស្រុង»ទេ។

សូមបញ្ជាក់ថា សិក្ខាសាលាពិគ្រោះយោបល់លើកទី១ នៃរដ្ឋសភា លើសេចក្ដីព្រាង សេចក្តីស្នើច្បាប់ ស្តីពីការបោះ​ឆ្នោត​ជ្រើសតាំងតំណាងរាស្រ្ត និងច្បាប់ស្តីពីការប្រព្រឹត្តទៅ នៃគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត (គ.ជ.ប)នេះ មានអង្គការសង្គមស៊ីវិលមួយចំនួន ដែលបានចូលរួម។ ប៉ុន្តែគេមិនសង្កេតឃើញ ថ្នាក់ដឹកនាំធំៗ របស់អង្គការ​ដែល​ពាក់​ព័ន្ធទាំងនោះ ដូចយ៉ាង ខុមហ្វ្រេល អង្គការនិចហ្វិច ឬអង្គកាអាដហុក ចូលរួមឡើយ៕