ក្នុងពិធីចូលឆ្នាំចិនវៀតណាម ដែលមិនមែនជាទំនៀមទម្លាប់របស់ខ្មែរនោះ តែគេបែរជាសង្កេតឃើញ ចរន្ដ«នាំគ្នាឈប់​សម្រាក»មិនមករៀន ឬមកធ្វើការ ទាំងមិនមានច្បាប់អនុញាតិ មានទំហំកាន់តែច្រើនឡើងៗ ពីមួយឆ្នាំទៅមួយឆ្នាំគួឲ្យ​កត់សំគាល់ និងគួរឲ្យព្រួយបារម្ភ។

ក្រុមយុវជន«សម្ដែងនាគ» ពេលចូលឆ្នាំ នៃសមាគមចិនមួយ នៅរាជធានីភ្នំពេញ។ AP Photot/ Heng Sinith។

ចាប់ពីថ្ងៃសែន ក្នុងឆ្នាំនេះត្រូវនឹងថ្ងៃសៅរ៍ ទី៩កុម្ភៈ មានរយៈពេលបីថ្ងៃ។ ក្នុងថ្ងៃចូលឆ្នាំចិនឆ្នាំនេះ ស្ទើតែគ្រប់ផ្ទះទាំងអស់ នៅតាមទីប្រជុំជន ទីក្រុងនានា និងរាជធានីភ្នំពេញ ប្រជាជន«ខ្មែរខ្សែរចិន» ប្រជាជនខ្មែរ«កាត់វៀតណាម» ប្រជាជនចិន និងប្រជាជនវៀតណាម នាំគ្នាសែនព្រេន កុងម៉ាយ៉ាងគគ្រឹកគគ្រេង ដែលគ្រួសារទាំងអស់នោះកាលពី១០ ឬ២០ឆ្នាំមុន មិន​ធ្លាប់បានធ្វើយ៉ាងដូច្នេះទេ។

កាលពីព្រឹកដែលជាថ្ងៃចូលឆ្នាំចិន គេសង្គេតឃើញថា ក្រុមហ៊ុន ហាងទំនិញត្រូវបានបិទទ្វារ។ រីឯសាលារៀនមួយចំនួនធំ ក៏​ដូចជាវិទ្យាល័យរដ្ឋនានា ហាក់បីដូចជាស្ងប់ស្ងាត់ តែបើយើងក្រឡេកមើល នៅខាងមុខនៃច្រកចូលសាលាវិញ មានសិស្ស ឬនិស្សិតទាំងស្រីទាំងប្រុស កំពុងឈររេរាក្នុងការសម្រេចចិត្តថា«តើគួរតែចូលរៀន ឬយ៉ាងណា»។

មានគ្រូតែគ្មានសិស្សសិក្សា បើកទ្វាមន្ទីរសា្ថប័ន តែគ្មានមន្ត្រីរាជការ និងមានទីផ្សារ តែគ្នានអាជីវករលក់ដូរ។ ទាក់ទង​នឹង​បញ្ហានេះ លោក ថៃ នរសត្យា រដ្ឋលេខាធិការក្រសួងវប្បធម៌ បានបញ្ជាក់ថា ទាំងនេះជាសង្គមបរិយាកាសនៃប្រទេស ដែលមានជនជាតិ និងអរិយធម៌ នៃទំនៀមទំលាប់របស់ចិន ចូលជ្រាលជ្រៅ។ លោកបន្តថា វាមិនមានការខាងបង់ នូវ​ប្រយោជន៍អ្វីធ្ងន់ធ្ងរទេ ព្រោះថា វាស្ថិតនៅលើជំនឿ។ លោកលើកឡើងថា «យើងមិនអាចយកដៅ ទៅទប់អ្វីមួយ​ដែលជា​ជំនឿរបស់ប្រជាជនបានទេ (...) វាមានអាយុវែងឬជំនឿខ្លាំងក្លា អាស្រ័យលើអ្នកជឿ។ បើកាលណាជំនឿនៅតែមាន នោះ​និរន្តភាពនៅតែមាន។ តែបើប្រជាជនបាត់បង់ជំនឿ នោះវានឹងបាត់បង់ទៅដោយឯកឯង។»

សំរាប់លោក លោក លឹម សុគន្ធា នាយកសាលាអនុវត្តរាជធានី បានមានចំណាប់អារម្មណ៍ថា នេះជាទំនៀមទំលាប់ ប្រពៃណីពីដូនតារបស់ពួកគាត់ ខាងសាលាមិនអាចធ្វើការហាមឃាត់ ឬបិទសេរីភាពក្នុងលក្ខខ័ណ្ឌដាច់ខាតនោះទេ។ អ្នកគ្រូបន្ទុកថ្នាក់ម្នាក់ទៀត នៃសាលាអនុវត្តរាជធានីដដែល ក៏បាននិយាយដូចគ្នាដែរថា វាក្លាយជាទម្លាប់ទៅហើយ ដែល​នៅពេលចូលឆ្នាំចិន ម្តងៗ សិស្សស្ទើរតែទាំងអស់មិនបានមករៀន។ «បុណ្យនេះនឹងក្លាយជាបុណ្យមួយ ដែលគេទទួល​ស្គាល់ជាផ្លូវការ»។

រីឯកញ្ញាម្នាក់ មកពីសាលាភាសាភ្នំពេញ ដែលមានខ្សែរកាត់ចិនដែរនោះ ក្នុងលក្ខខ័ណ្ឌមិនបញ្ចេញឈ្មោះ  កញ្ញាបាន​និយាយប្រាប់​មនោរម្យព័ងអាំងហ្វូថា តាមបទពិសោធន៍ដែលកញ្ញាបានរៀនកន្លងមក ដំបូងឡើយមិនមែនសិស្ស​មិនទៅ​រៀនទេ គឺសាលា«មិនចង់បង្រៀន»។ កញ្ញាមិនប្រាកដថា មានហេតុផលយ៉ាងណានោះទេ អាចមានសាលាភាគច្រើន រួម​ទាំងសាលាកញ្ញាផងដែរ ឲ្យតែដល់ថ្ងៃចូលឆ្នាំចិនម្តងៗ ចំពេលដែលប្រលងចប់ត្រូវឈប់សំរាក ឬឈប់ដើម្បីកែវិញ្ញាសារ ឬក៏ឈប់ដើម្បីត្រៀមប្រលងជាដើម។

មន្ទីស្ថាប័ន គាំងលែងមានដំណើរការ?

ជារៀងរាល់ឆ្នាំ បើទោះបីជាបុណ្យចូលឆ្នាំចិន និងវៀតណាមប្រារព្ធធ្វើឡើង ចំថ្ងៃធ្វើការរបស់រដ្ឋក៏ដោយ ក៏មន្រ្តីរាជការ​មួយ​ចំនួនធំ មិនទៅធ្វើការដែរ។ មន្ទីរ ក្រសួង ស្ថាប័នរដ្ឋ បានបើកទ្វារធ្វើការជាធម្មតា តែគ្មានមន្ត្រីរាជការណាមកទេ គាប់​ជួន​ឆ្នាំនេះ ថ្ងៃចូលឆ្នាំចិនវៀតណាម ប៉ះចំថ្ងៃសៅរ៍ ដែលជាថ្ងៃឈប់សំរាកផងទៀត។ លោកថៃ នរសត្យា បន្តថា នេះជា​គោល​ការណ៍សិទ្ធិមនុស្ស សិទ្ធិរស់នៅ សិទ្ធិប្រកបមុខរបរ សិទ្ធិលើជំនឿសាសនា គេគ្រាប់តែឈប់ដើម្បីចូលរួមសប្បាយ ក្នុងពិធី​ដែលគេធ្លាប់គោរពរ បើសិនជាគ្រូ នាយកសាលាដាក់វិន័យ ឬស្តីបន្ទោស គេក៏សុខចិត្តទទួល។ លោកថា រដ្ឋាភិបាល​គោរព និងអបអរសាទរ តែមិនបានអនុញាតិឲ្យឈប់ទេ។ «បើគ្រូទៅបង្រៀន ហើយមិនមានសិស្សនោះ បង្រៀនមិនបាន តែបើ​ទៅរៀនអត់មានគ្រូ ក៏រៀនមិនកើតដែរ»។

ករណីនេះ លោក លឹម សុគន្ធា បានប្រាប់ថា ចំពោះសាលាលោកផ្ទាល់ មិនមានការអនុញាតិ ទាំងគ្រួ ទាំងសិស្ស ឲ្យឈប់​នោះទេ តែរាល់ឆ្នាំដល់ពេលចូលឆ្នាំចិន និងវៀតណាម មានសិស្សកមរៀនបានតែសាមសិបភាគរយប៉ុណ្ណោះ ចំណែក​គ្រូ​មកស្ទើរគ្រប់គ្នា។ លោកបញ្ជាក់ថា ក្នុងថ្ងៃនេះខាងមន្ទីរមិនអនុញាតិឲ្យ សាលា ឬគ្រូ កំណត់យកពិន្ទុ ឬដាក់កំហិត​ដល់​សិស្សនោះទេ។

ក្រុមអ្នកវិភាគ បានបង្ហាញក្តីព្រួយបារម្ភ ពីឥទ្ធិពលវប្បធម៌ចិន និងវៀតណាមនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ ការឈប់នេះអាចជា ទង្វើអាក្រក់មួយ ហើយក្លាយជាទម្លាប់ ទម្លាប់នេះនឹងក្លាយជាប្រពៃណី។ ពេលទម្លាប់ក្លាយទៅជាប្រពៃណី រដ្ឋាភិបាល​នឹង​ពិបាកដោះស្រាយលើបញ្ហានេះណាស់។ លោកថៃ នរសត្យា បានបញ្ជាក់យ៉ាងមាំថា ពិធីចូលឆ្នាំចិននេះ មានតែក្នុងជំនឿ​របស់អ្នក ដែលមានខ្សែរស្រឡាយចិន តែប៉ុន្មានភាគរយប៉ុណ្ណោះ ហើយលោកមិនមានសង្ឃឹមថា នឹងអាចចាត់ចូលក្នុង «អនុក្រិត្យឈប់សំរាកប្រចាំឆ្នាំ» ចេញដោយរាជរដ្ឋាភិបាលនោះបានទេ៕

---------------------------------------------------------
ដោយៈ អ៊ុម វ៉ារី - ភ្នំពេញថ្ងៃទី១១ កុម្ភៈ ឆ្នាំ២០១៣
រក្សាសិទ្ធគ្រប់យ៉ាងដោយ៖ មនោរម្យព័ងអាំងហ្វូ