ព្រហើន ល្ងង់ខ្លៅ សុំទោស ឬវប្បធម៌សន្ទនា... សុទ្ធសឹងជាពាក្យម៉ាត់ៗ របស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី​ ហ៊ុន សែន នៅក្នុងសារនយោបាយមួយ ដែលលោកបានថ្លែងជាសាធារណណៈ កាលពីព្រឹកថ្ងៃទី៥ ខែវិច្ឆិកា ក្នុងពិធី​បើក​សម្ពោធគម្រោងការពារទឹកជំនន់ និងកែលំអប្រព័ន្ធប្រឡាយលូ នៅទីតាំងសួនច្បារមុខវត្តបទុមវតី រាជធានី​ភ្នំពេញ។ តើសារនយោបាយនោះ មានសច្ចៈភាពបានប៉ុន្មានចំណុច? ដើម្បីឆ្លើយនឹងសំនួរនេះ លោក ព្រហ្ម គិត អតីតមន្ត្រីច្បាប់ មកពីប្រទេសកម្ពុជា និងជាអ្នកវិភាគ ឲ្យទស្សនាវដ្ដីមនោរម្យ.អាំងហ្វូ នឹង​ពន្យល់​ជម្រាបជូន ដូចខាងក្រោម។

ការផ្អាកពីធីបុណ្យអុំទូក...

លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីកម្ពុជា បានប្រតិកម្មមុនគេ ទៅនឹង«ការធ្វើអត្ថាធិប្បាយរបស់អ្នកវិភាគ និងតំណាង​រាស្រ្ត»​មួយចំនួន មកពីគណបក្សប្រឆាំង ថាកំពុងម៉ាក់ងាយ និងប្រមាថដល់រដ្ឋាភិបាល របស់លោក។ លោក ហ៊ុន សែន បានហៅអ្នកវិភាគ និង​តំណាងរាស្រ្តទាំងនោះថា ជាមនុស្ស«ល្ងង់ខ្លៅ» ដោយបានលើកឡើងថា ភាគច្រើននៃការររិះគន់នោះ ផ្តោតទៅលើការ«ផ្អាក» ព្រះរាជពិធីបុណ្យអុំទូក នាពេលខាងមុខ។ លោកថា ក្រុមទាំងនោះបានលើកឡើងថា រដ្ឋាភិបាលផ្អាកពិធីបុណ្យនេះ ព្រោះតែខ្លាចមានបាតុកម្ម ប្រឆាំង​រដ្ឋាភិបាល​នៅថ្ងៃនោះ។ តែសម្រាប់លោកវិញ នៅតែបន្តអះអាងថា ការផ្អាកនេះ ព្រោះតែទឹកនៅខាងមុខ ព្រះបរម​រាជ​វាំង​មាន«កំពស់ទាប» មិនអាចឲ្យអុំទូកបាន។

លោក ហ៊ុន សែន បានថ្លែងព្រមានខ្លាំងៗថា៖ «សូមអ្នកវិភាគទាំងឡាយយល់ឲ្យច្បាស់ កុំព្រហើន។ លោក​មានសិទ្ធិ តែមានសិទ្ធិ សេរីភាពបញ្ចេញមតិ តែបញ្ចេញមតិក្នុងភាពថ្លៃថ្នូរ មិនត្រូវបញ្ចេញមតិ ដោយខ្វះ​ការ​ទទួលខុសត្រូវ និងខ្វះវិចារណញាណនោះទេ។ (...) យើងមិនខ្លាចបាតុកម្មទេ។ បើចង់បាតុកម្ម ក៏សូម​អញ្ជើញ​មក។ (...) នេះជាការមើលងាយរដ្ឋាភិបាល ហើយជាភាពព្រហើន ដែលមិនអាចទទួល​យកបាន​ឡើយ។»

ព្រហ្ម គិត៖ ការវិភាគ ឬការបញ្ចេញមតិណាក៏ដោយ បើទទួលយកបាន តោងលោក ហ៊ុន សែន យកវា​ទៅ​ពិចារណា ដើម្បីធ្វើការកែលំអរទៅតាមនោះ។ តែបើមិនអាចទទួលយកបាន លោក ហ៊ុន សែន ពិតជាមាន​សិទ្ធិគ្រប់គ្រាន់ ជាមួយនឹងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយរបស់លោក ធ្វើការបដិសេធទៅវិញ ព្រោះរឿងវាមានតែពីរទេ បើ​លោក ហ៊ុន សែន និយាយជាការពិត មានតែក្រុមអ្នកវិភាគ និងអ្នកតំណាងរាស្ត្រនោះ និយាយកុហក។ អញ្ចឹង​ហើយ ហេតុអ្វីលោក ហ៊ុន សែន ត្រូវខ្លាច បើប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយរបស់លោក មានច្រើនយ៉ាងនេះ?

សូមរំលឹកជូនដែរថា ទាក់ទងនឹងទឹកទន្លេ មានកំពស់ទាបនេះ លោក ហ៊ុន សែន ខ្លួនលោក ទំនងជា​បាន​ភ្លេចសំដី ដែលធ្លាប់បានលើកឡើង កាលពីពេលថ្មីៗនេះថា បើទោះជាកំរិតទឹកទាបក៏ដោយ ក៏រដ្ឋាភិបាល​រៀបចំ ឲ្យមានពិធីអុំទូកនេះ មិនឲ្យខានដែរ។ តែផ្ទុយមកវិញ ក្រោយពេលមានបាតុកម្ម ឬក្រោយពីបាន​ទម្លាក់ អនុប្រធានបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក កឹម សុខា ចេញពីតំណែងអនុប្រធានទី១រដ្ឋសភា កាលពីថ្ងៃ​ទី៣០ ខែ​តុលា ឆ្នាំ២០១៥ ស្រាប់តែលោក ហ៊ុន សែន ក្នុងនាមរដ្ឋាភិបាល បានចុះហត្ថលេខា នៅលើសារាចណ៍​មួយ ឲ្យផ្អាកពីធីបុណ្យអុំទូកនេះទៅវិញ។

ដក កឹម សុខា បន្ទាប់ពីមានការសុំទោសពី សម រង្ស៊ី...

លោក ហ៊ុន សែន បានលើកឡើងថា មុនពេលបោះឆ្នោតទម្លាក់លោក កឹម សុខា ពីអនុប្រធានទីមួយនៃ​រដ្ឋសភា មួយថ្ងៃ គឺនៅយប់ថ្ងៃទី២៩ ខែតុលា លោក សម រង្ស៊ី បានសរសេរសារ មកសុំទោសលោក។ ហើយ​លោកព្រមានថា នឹងបង្ហោះសារនោះ តាមហ្វេសប៊ូក បើសិនជាលោក សម រង្ស៊ី ហ៊ានប្រថុយប្រថាន ចំពោះ​ការសុំទោសនោះ។ លោក ហ៊ុន សែន បាននិយាយទៀតថា៖ «បើសិនជាបំពានលើខ្ញុំ ខ្ញុំអត់មាន​ជម្រើស​ទេ។ សង្ឃឹមថា យើងនៅមានការនិយាយគ្នា យើងអាចនិយាយគ្នាតទៅទៀត។»

ព្រហ្ម គិត៖ ការព្រមានថា នឹងបង្ហាញនេះ ឬបង្ហាញនោះ ពីដៃគូបដិបក្ខនយោបាយ មិនមែន​ទើបនឹងត្រូវ​លោក ហ៊ុន សែន យកមកថ្លែងព្រមាន ជាលើកទីមួយនោះទេ។ សារព្រមានខ្លះ មិនដែលត្រូវ​បាន​លោក​យក​មក​និយាយ ឡើងវិញផង។

ជំនួបរវាងស ខេង និងសម រង្ស៊ី ដើម្បីពង្រឹងវប្បធម៌សន្ទនា...

លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី បានបន្តលើកឡើងទៀតថា ក្រោយការចូលមកដល់ទឹកដីកម្ពុជា របស់ក្រុមមេដឹកនាំ​ប្រឆាំងនោះ លោក ស ខេង ប្រធានក្រុមតំណាងរាស្រ្ត មតិភាគច្រើននៃរដ្ឋសភា និងលោក សម រង្ស៊ី ប្រធាន​ក្រុមតំណាងរាស្រ្ត មតិភាគតិចនៃរដ្ឋសភា បានជួបពិភាក្សាគ្នា ដើម្បីពង្រឹងវប្បធម៌សន្ទនា។ លោក ហ៊ុន សែន បានអះអាងថា ជំនួបអ្នកទាំងពីរនេះ ត្រូវបានធ្វើឡើងក្នុងវិមានរដ្ឋសភា កាលពីល្ងាចថ្ងៃទី៤ ខែវិច្ឆិកា​កន្លងមកនេះ។ លោកបានអះអាងថា គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា និងគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ត្រូវតែ​អនុវត្ត​នូវ​«វប្បធម៌សន្ទនា»នេះ តាំងពីលើដល់ថ្នាក់ក្រោម។

ព្រហ្ម គិត៖ តាមពិតទៅ វប្បធម៌សន្ទនានេះ គួតែជាវប្បធម៌ទូទៅ ដែលត្រូវចាក់ឬស នៅក្នុងសណ្ដាន​ចិត្ត​កូនខ្មែរ ឬបណ្ដាជនគ្រប់រូប គ្រប់និន្នាការនយោបាយ មិនចាំបាច់សម្រាប់តែ គណបក្សទាំងពីរនេះទេ។ ហើយ​ពាក្យថា «វប្បធម៌សន្ទនា» ក៏មិនត្រូវយកមកប្រើប្រាស់ ជាចំណាប់ខ្មាំង របស់ក្រុមបក្សណាមួយនោះដែរ ដូច​ជា​«បើ​ឯង​ព្រហើន​ដាក់ខ្ញុំ នោះខ្ញុំនឹងឈប់និយាយ រកឯង» ដែលជាភាសាមួយ មានលក្ខណៈអត្មានិយម ឬ​ឯងអញ និង​គ្មានផលប្រយោជន៍អ្វី ដល់ជាតិ ឬប្រជាជនទាល់តែសោះ។

តំណាងរាស្ត្រជេរគេ... បានជាគេវាយ...

ដោយឡែក ពាក់ព័ន្ធនឹងហេតុការណ៍ វាយអ្នកតំណាងរាស្រ្តពីររូប មកពីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ កាលពី​ថ្ងៃ​ទី២៦ ខែតុលានោះវិញ លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន បានលើកឡើងថា ព្រោះតែតំណាងរាស្រ្តទាំងពីរ​រូបនោះ ទៅជេរក្រុមបាតុករ ដែលជាអ្នកវាយទាំងនោះ។ លោកបន្តថា មូលហេតុនេះហើយ បានជាក្រុម​បាតុករ​ទាំងនោះ ទ្រាំមិនបាន ក៏នាំគ្នាព្រួតវាយតែម្តងទៅ។

ព្រហ្ម គិត៖ លោក ហ៊ុន សែន អាចដឹងរឿងនេះ ដោយសារមានអ្នកនិយាយប្រាប់គាត់ តែគាត់មិនបានស្ដាប់​នៅផ្ទាល់ត្រជៀកទេ។ ហើយចំណុចនេះ ពិបាកនឹងឲ្យអ្នកផងយល់ស្រប ជាមួយលោក ហ៊ុន សែន ណាស់។ ព្រោះបើ​គ្រាន់​តែមើលនឹងភ្នែក ក៏គេឃើញដែរថា តំណាងរាស្ត្រទាំងពីររូប ត្រូវបានក្រុមបាតុករទាំងនោះ អូស​ចេញពី​ក្នុង​រថយន្ដ យកមកវាយនៅលើថ្នល់ មិនមែនតំណាងរាស្ត្រទាំងពីររូប ចេញមកឈរស្រែកតទល់ ជា​មួយ​បាតុករ នៅខាងក្រៅរថយន្ដនោះឡើយ។ ម្យ៉ាងទៀត វីដេអូចាប់រូបភាព នៅពេលដែលមានការ​វាយ​តប់​នោះ មិនបានឮការជជែកគ្នា រវាងក្រុមដៃដល់ និងតំណាងរាស្ត្រ ដូចដែលលោក ហ៊ុន សែន លើកឡើងនោះ​ដែរ។ ហើយបើពិតជាដូចលោក ហ៊ុន សែន និយាយមែន ម្លេះប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយរបស់លោក ប្រាកដ​ជា​ធ្វើការ​ផ្សព្វ​ផ្សាយ​យ៉ាងខ្លាំងក្លា មិនទុកឲ្យលោកនិយាយ តែម្នាក់ឯងដូច្នេះទេ។

អ្នកគាំទ្រ គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា... កុំប្រើហិង្សា...

ក្នុងនាមជាប្រធានគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា និងជានាយករដ្ឋមន្រ្តីផង លោក ហ៊ុន សែន បានធ្វើការអំពាវនាវ​ដល់ សកម្មជន និងអ្នកគាំទ្រគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាទាំងអស់ គប្បីមិនត្រូវប្រើប្រាស់ នូវហិង្សាហើយ បើ​ទោះ​បីមានការជេរប្រមាថ ម៉ាក់ងាយយ៉ាងណាក៏ដោយ ត្រូវតែខាំមាត់ដើរចេញ។

ទំនងជាចង់និយាយ ពីការប្រើប្រាស់អំពើហិង្សា ទៅលើតំណាងរាស្ត្រទាំងពីររូបនោះ លោក ហ៊ុន សែន បាន​បន្តរៀបរាប់ថា ការមិនប្រើប្រាស់នូវហិង្សា អាចគេចផុតពីការបំផ្លាញសម្បត្តិឯកជន និងសាធារណៈ មិន​ប៉ះ​ពាល់រូបរាងកាយ និងអាយុជីវិតបុគ្គលជាដើម។ លោកបន្តថា លោកគាំទ្រ ចំពោះការប្រើប្រាស់នូវសិទ្ធិ និង​សេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិ របស់ប្រជាពលរដ្ឋ តែលោកក៏មិនគាំទ្រ នូវរាល់ការតវ៉ាណា ដែលបង្ក​ជា​«ហិង្សា»​នោះដែរ។

ព្រហ្ម គិត៖ លោក ហ៊ុន សែន គួរបែងចែកឲ្យច្បាស់ ពីតួនាទីរាជការ និងតួនាទីនៅក្នុងគណបក្ស។ នៅទីនេះ ជាកម្មវិធីសម្ពោធមួយ របស់រដ្ឋ លោក ហ៊ុន សែន មិនត្រូវឆ្លៀតកេងចំណេញ យកឱកាសនេះ ដើម្បីធ្វើការ​ផ្ដាំផ្ញើរ ទៅកាន់សមាជិក នៃគណបក្សនយោបាយឡើយ។ លោកគប្បីនិយាយ ពីការអនុវត្តច្បាប់ សឲ្យដឹងស ខ្មៅឲ្យដឹងខ្មៅ ក្នុងនាមលោកជាមេដឹកនាំ នៃអង្គការនិតិប្រតិបត្តិ។ តែបើលោកចង់និយាយ ទៅកាន់សមាជិក​គណបក្សរបស់លោក លោកអាចធ្វើបាន នៅថ្ងៃឈប់សម្រាក និងនៅក្នុងទីស្នាក់ការគណបក្សរបស់លោក។

ហួសទៅរកព្រឹត្តិការណ៍ នៅផ្លូវវេងស្រេង...

យ៉ាងណា បញ្ហាពាក់ព័ន្ធ នឹងការវាយតប់លើតំណាងរាស្រ្តនោះ លោក ហ៊ុន សែន ហាក់ដូចជាចង់គម្រាម ដល់​គណបក្សប្រឆាំងវិញ តាមរយៈការរំលឹក ដល់សំណុំរឿងបាតុកម្មតវ៉ា ដែលឈានដល់ការវាយកម្ទេច មន្ទីរពេទ្យឯកជន និងទ្រព្យសម្បត្តិ របស់ក្រុមហ៊ុនឯកជនមួយចំនួន កាលពីដើមឆ្នាំ២០១៤ នៅតាម​បណ្តោយ​ផ្លូវវ៉េងស្រេង។ កាលនោះ លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន បានដាក់ការសង្ស័យ ជាមួយ​នឹង​ការ​ចោទ​ប្រកាន់​ថា គណបក្សសង្គ្រោះជាតិនៅពីក្រោយខ្នង ការវាយបំផ្លាញទាំងនេះ។ លោកបានអះអាង​ថា៖ «បើគ្មានភ្លើង ក៏គ្មានផ្សែងដែរ»។

ព្រហ្ម គិត៖ នេះអាចជាការឆ្លើយដាក់គ្នា រវាងពីរគណបក្សនេះ ទៅវិញទៅមក។ ប៉ូន្តែការវាយតប់លើ​តំណាង​រាស្ត្រ ដែលមានអភ័យឯកសិទ្ធិ នៅក្បែរស្ថាប័នជាតិដ៏កំពូលនេះ បានធ្វើឲ្យរូបភាពរបស់លោក ហ៊ុន សែន អាប់​អោនមិនតិចទេ ទាំងក្នុងនិង​ក្រៅប្រទេស។ ជាពិសេស ហេតុការណ៍នេះកើតឡើង នៅចំពេលដែល​លោក ហ៊ុន សែន កំពុងអួតអាង ពីនីតិរដ្ឋ​នៅកម្ពុជា ប្រាប់ក្រុមមេដឹកនាំ និងអ្នកវិនិយោគទុនបារាំង ក្នុង​ដំណើរ​ទស្សនកិច្ចរបស់លោក នៅ​សាធារណរដ្ឋបារាំង។ ដូច្នេះលោកត្រូវស្វែងរក ការលុបលាងណាមួយ មក​សំអាតខ្លួនលោក បើមិនបាន​ទាំង​អស់ ក៏បានបំបែរចំណាប់អារម្មណ៍ របស់អ្នកផងមួយចំនួនដែរ។ បើ​និយាយ​ថា គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ នៅ​ពី​ក្រោយការវាយបំផ្លាញ របស់ក្រុមបាតុករ នាដើមឆ្នាំ២០១៤នោះ សំនួរ​សួរថា ហេតុអ្វីក៏លោក ហ៊ុន សែន ក្នុង​នាមលោកជានាយករដ្ឋមន្ត្រី មិនចាត់ការរឿងនេះ ទៅតាម​ច្បាប់? ឬមួយលោកមិនចាត់ការរឿងនេះ ព្រោះ​ដើម្បី​ការសម្របសម្រួលនយោបាយមួយ នាពេលនោះ? អញ្ចឹង​នៅ​ថ្ងៃនេះ លោកមិនត្រូវ លេបសំដីខ្លួន​លោក​ទេ។ ឬមួយ លោកមិនបានចាត់វិធានការ ព្រោះការស៊ើបអង្កេត របស់​មន្ត្រីក្រោមបង្គាប់ មិនមាន​មូលដ្ឋាន​គ្រឹះច្បាស់លាស់ ដោយបង្កើតតែរបាយការណ៍ប្រហោងក្នុង និង​ចាប់​បាន តែជនល្មើស​សិប្បនិម្មិត​មក?