យល់ដឹង​ពី​ «សមត្ថកិច្ច»​ របស់​ក្រុមប្រឹក្សា​ធម្មនុញ្ញ

តើក្រុមប្រឹក្សា​ធម្មនុញ្ញ ដែលជាស្ថាប័នកំពូលរបស់ប្រទេសកម្ពុជាមួយនេះ មានសមត្ថកិច្ចធ្វើអ្វីខ្លះ? ហើយថាតើ​សមាជិកនៃក្រុមប្រឹក្សានេះ ត្រូវមាន​លក្ខណៈសម្បត្តិដូចម្តេច? ដើម្បី ស្រាយចម្ញល់ទាំងនេះ មនោរម្យ.អាំងហ្វូ សូមអញ្ចើញលោកអ្នកស្វែង​យល់ពីស្ថាប័ន​នេះ នៅក្នុងអត្ថបទខាងក្រោមដូចតទៅ។
Loading...
  • ដោយ: ជា ធីរិទ្ធ ស្រាវជ្រាវ និងចងក្រងដោយ៖ ជា ធីរិទ្ធ
  • កែប្រែចុងក្រោយ: March 22, 2014
  • ប្រធានបទ: ស្រាវជ្រាវ
  • អត្ថបទ: មានបញ្ហា?
  • មតិ-យោបល់

រដ្ឋធម្មនុញនៃព្រះ រាជាណាចក្រកម្ពុជា ឆ្នាំ១៩៩៣ បានចែងថា ក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ គឺជាស្ថាប័នកំពូល​មួយ​ឯករាជ្យ ​និង​អព្យាក្រឹត។ ស្ថាប័ននេះ ត្រូវបានបង្កើតនៅប្រាំឆ្នាំក្រោយមក ដោយព្រះរាជក្រមលេខ ជស,រកម ០៤៩៨,០៦ ចុះ​ថ្ងៃទី៨ ខែ​មេសា ឆ្នាំ ១៩៩៨ ដែលប្រកាសឱ្យប្រើច្បាប់ស្ដីពីការរៀបចំ និងការប្រព្រឹត្ដទៅ​នៃ​ក្រុម​ប្រឹក្សាធម្មនុញ។

ច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាឆ្នាំ ១៩៩៣ ជំពូកទី ១២ មានមាត្រា ១៣៦ ថ្មី បានចែងថា ក្រុម​ប្រឹក្សា​​ធម្មនុញ្ញ មានសមត្ថកិច្ចធានាការពារ ការគោរពរដ្ឋធម្មនុញ្ញ បកស្រាយរដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងច្បាប់ដែល​រដ្ឋសភា​បានអនុម័ត និងព្រឹទ្ធសភា​បានពិនិត្យចប់សព្វគ្រប់។ ក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ មានសិទ្ធិពិនិត្យ និងសម្រេចអំពីករណី​វិវាទកម្ម ទាក់ទង​នឹងការ​បោះឆ្នោត​ជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រ និងការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងសមាជិកព្រឹទ្ធសភា។ នៅក្នុងន័យនេះ យើង​អាចសង្ខេបបានថា ក្រុមប្រឹក្សធម្មនុញ្ញមានសមត្ថកិច្ចសំខាន់ៗពីរយ៉ាង គឺទី១ ក្រុមប្រឹក្សា​ធម្មនុញ្ញមាន​សមត្ថកិច្ច​ពិនិត្យ​ធម្មនុញ្ញភាពនៃច្បាប់ និងទី២ មានសមត្ថកិច្ចទាក់ទងនឹងវិវាទនៃការបោះឆ្នោត។

១) សមត្ថកិច្ចពិនិត្យធម្មនុញ្ញភាពនៃច្បាប់

ក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ ត្រូវធានាការគោរពរដ្ឋធម្មនុញ្ញ បកស្រាយរដ្ឋធម្មនុញ្ញ នៅពេលដែលច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញ​ចែង​មិន​ច្បាស់​លាស់ មានចន្លោះប្រហោង ដែលនាំឲ្យមានមតិមហាជន ឬបក្សនយោបាយចេះតែបកស្រាយ តាម​តែការ​យល់​ឃើញ​រៀងៗខ្លួន។ ចំណុចនេះ គឺជាភារកិច្ចរបស់ក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ តែមួយគត់ ក្នុងការបក​ស្រាយ​រដ្ឋធម្មនុញ្ញ ដើម្បី​បំភ្លឺជូនមតិ​សាធារណៈជន ឲ្យបានជ្រាបច្បាស់ ថាតើសេចក្តីដែលបានចែងនៅក្នុង​រដ្ឋធម្មនុញ្ញ មានភាពមិនច្បាស់​លាស់នោះ មាន​ន័យយ៉ាងណា?

ឧទាហរណ៍ ដូចជានៅក្នុងបរិបទនយោបាយកម្ពុជាបច្ចុប្បន្ន ក្រោយពេលបោះឆ្នោត ហើយ គ.ជ.ប ប្រកាស​លទ្ធផល​ថា គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា បាន៦៨ អាសនៈ គណបក្សសង្គ្រោះជាតិបាន ៥៥ អាសនៈ មានការ​បកស្រាយខុសៗ​គ្នា ដោយ​យោងទៅតាមច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញរៀងៗខ្លួន ដោយបក្សសង្គ្រោះជាតិថា រដ្ឋាភិបាល​ថ្មីដែលដឹកនាំដោយ​គណបក្សប្រជាជន មិនអាចបង្កើតបាននោះទេ ប្រសិនបើគណបក្សប្រឆាំងមិនចូលរួម​ប្រជុំសភាលើកដំបូង។ គណបក្ស​ប្រជាជនកម្ពុជាថា អាចបង្កើតបានមិនមានបញ្ហារាំងស្ទះនោះទេ។ ត្រង់នេះ​ហើយ ដែលស្ថាប័នក្រុមប្រឹក្សា​ធម្មនុញ្ញ ជាអ្នកមានសមត្ថកិច្ច ក្នុង​ការបកស្រាយបញ្ចប់សេចក្តីសង្ស័យ និង​បិទ​ផ្លូវតវ៉ា ថាតើអាចបង្កើតរដ្ឋាភិបាល​បាន ឬមិនបាន។

  • នៅក្នុងក្របខ័ណ្ឌត្រួតពិនិត្យធម្មនុញ្ញភាពនៃច្បាប់ ក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ ពិនិត្យមើលច្បាប់ដែលរដ្ឋសភា បានអនុម័ត និង​ព្រឹទ្ធសភាបានពិនិត្យ មើលចប់សព្វគ្រប់។ នៅក្នុងន័យនេះ វាគឺជាអញ្ញត្រកម្មមួយ​ចំនួន​ប៉ុណ្ណោះ ក្នុងការចូលជា​ធរមាន​របស់ច្បាប់ មានន័យថា ច្បាប់នេះពុំទាន់ចូលជាធរមានភ្លាមទេ គឺត្រូវ​បញ្ជូន​ទៅអោយក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ​ធ្វើការ​ពិនិត្យ អំពី​ធម្មនុញ្ញភាពជាមុនសិន មុននឹងប្រកាសឲ្យប្រើ។
  • ព្រះមហាក្សត្រ ប្រធានព្រឹទ្ធសភា ប្រធានរដ្ឋសភា នាយករដ្ឋមន្រ្តី ឬតំណាងរាស្រ្ត មួយភាគដប់ ពោល​គឺ​សមាជិក​រដ្ឋសភា ចាប់ពី១២នាក់ឡើងទៅ ឬសមាជិកព្រឹទ្ធសភាចំនួន មួយភាគបួន ពោលគឺសមាជិក​ព្រឹទ្ធសភាចាប់ពី ១៥ នាក់ឡើងទៅ អាច​បញ្ជូនច្បាប់ដែលរដ្ឋសភាបានអនុម័ត ទៅឲ្យក្រុមប្រឹក្សា​ធម្មនុញ្ញ​ពិនិត្យ មុននឹងច្បាប់នោះត្រូវ​ប្រកាស​ឲ្យប្រើ។
  • បទបញ្ជាផ្ទៃក្នុងរដ្ឋសភា បទបញ្ជាផ្ទៃក្នុងព្រឹទ្ធសភា និងច្បាប់រៀបចំអង្គការទាំងឡាយ ត្រូវតែបញ្ជូនទៅ​ក្រុមប្រឹក្សា​ធម្មនុញ្ញ​ពិនិត្យជាមុនសិន មុននឹងប្រកាសឲ្យប្រើ។ ចំណុចនេះ ជាករណីកំហិត បានន័យថា​ត្រូវតែឆ្លងកាត់​ក្រុមប្រឹក្សា​ធម្មនុញ្ញ​ជា​ដាច់ខាត។ ក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ ត្រូវសម្រេចក្នុងរយៈពេល ៣០ថ្ងៃ​យ៉ាងយូរ ថាតើច្បាប់បទបញ្ជាផ្ទៃក្នុង រដ្ឋសភា និងបទ​បញ្ជា​ផ្ទៃក្នុងព្រឹទ្ធសភា ស្រប ឬមិនស្របនឹង​រដ្ឋធម្មនុញ្ញ។
  • ក្រោយពីច្បាប់ណាមួយ ត្រូវបានប្រកាសឲ្យប្រើ ព្រះមហាក្សត្រ ប្រធានព្រឹទ្ធសភា ប្រធានរដ្ឋសភា នាយក​រដ្ឋមន្រ្តី តំណាង​រាស្រ្ត ១/១០ ឬសមាជិកព្រឹទ្ធសភាចំនួន ១/៤ ឬក៏តុលាការ អាចសុំឲ្យក្រុម​ប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញពិនិត្យ​អំពី​ធម្មនុញ្ញភាព​នៃ​ច្បាប់​នោះបាន។
  • ប្រជាពលរដ្ឋ មានសិទ្ធិប្តឹងអំពីធម្មនុញ្ញភាពនៃច្បាប់បាន ដោយធ្វើឡើងតាមរយៈតំណាងរាស្រ្ត ឬប្រធាន​រដ្ឋសភា ឬ​សមាជិកព្រឹទ្ធសភា ឬប្រធានព្រឹទ្ធសភា។
  • បទប្បញ្ញត្តិក្នុងមាត្រាណា ដែលក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញប្រកាសថា មិនសមស្របនឹងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ មិនអាច​យក​ទៅ​ប្រកាស​ឲ្យ​ប្រើ ឬយកទៅអនុវត្តបានឡើយ។ សេចក្តីសម្រេចរបស់ក្រុមបឹ្រក្សាធម្មនុញ្ញ ជាសេចក្តី​សម្រេច​​ចុងក្រោយ​«បិទផ្លូវតវ៉ា»។

២) សមត្ថកិច្ចរបស់ក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញចំពោះវិវាទនៃការបោះឆ្នោត

ក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញមានសិទ្ធិត្រួតពិនិត្យ និងសម្រេចបណ្ដឹងទាំងឡាយណា ដែលមានជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹង​ការ​បោះ​ឆ្នោត​ជ្រើស​តាំងតំណាងរាស្រ្ដ មានជាអាទិ៍ ៖

  • បណ្ដឹងតវ៉ារបស់គណបក្សនយោបាយ ឬរបស់បេក្ខជនប្តឹងមិនសុខចិត្តទៅនឹងសេចក្តីសម្រេច របស់​គណកម្មាធិការ​ជាតិ​រៀបចំការបោះឆ្នោត (គ.ជ.ប) ដែលសម្រេចបដិសេធលើការតវ៉ាពីបេក្ខភាព ឬ​សម្រេច​បដិសេធ​លើការតវ៉ាពីបញ្ជី​រាយ​នាម​បេក្ខជន។ ការប្តឹងនេះ ត្រូវធ្វើឡើងក្នុងរយៈពេល ៧ថ្ងៃយ៉ាង​យូរ ក្រោយពីបានទទួលលិខិតជូនដំណឹង ពី​គ.ជ.ប ។ នៅក្នុង​ន័យនេះ គឺចង់និយាយពីដំណាក់កាល​ប្តឹង​ផ្តល់ របស់បក្សនយោបាយ ឬបេក្ខជន ទៅក្រុមប្រឹក្សា​ធម្មនុញ្ញ នៅពេលដែលខ្លួន ដាក់ពាក្យឈរឈ្មោះ​ជាបេក្ខជនតំណាងរាស្រ្ត ហើយខ្លួនមិនពេញចិត្តទៅនឹងការ​សម្រេច​របស់ គ.ជ.ប។
  • បណ្ដឹង​តវ៉ារបស់បុគ្គល ឬអ្នកតំណាងរាស្រ្ដដែលប្ដឹងមិនសុខចិត្តនឹងសេចក្តីសម្រេច របស់គ.ជ.ប ដែល​សម្រេច​បដិសេធ​ការតវ៉ាសុំចុះឈ្មោះបោះឆ្នោត ។ ការប្តឹងនេះត្រូវធ្វើឡើងក្នុងរយៈពេល ៥ថ្ងៃយ៉ាងយូរ ក្រោយពីបានទទួល​លិខិត​ជូនដំណឹង ពីគ.ជ.ប។បណ្តឹងតវ៉ារបស់បុគ្គល ឬអ្នកតំណាងរាស្រ្តប្តឹង​មិនសុខ​ចិត្ត នឹងសេចក្តីសម្រេចរបស់គ.ជ.ប ដែលសម្រចបដិសេធ អំពីការ​បាត់ឈ្មោះ ឬអំពីការជំទាស់នឹងការ​ចុះឈ្មោះបោះឆ្នោត ឬអំពីការរក្សាទុកឈ្មោះ ក្នុងបញ្ជីបោះឆ្នោតនូវបុគ្គល​ណាម្នាក់ ដែលគេ​យល់​ឃើញ​ថា មិនមានលក្ខណៈសម្បត្តិគ្រប់គ្រាន់ស្របតាមច្បាប់។ ការប្តឹងនេះ ត្រូវធ្វើឡើងក្នុង​រយៈពេល​​យ៉ាង​​យូរ ៥ថ្ងៃ ក្រោយពីទទួលបានលិខិត ជូនដំណឹងពីគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត។ក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ ត្រូវសម្រេចករណីខាងលើ ក្នុងរយៈពេល ១០ថ្ងៃយ៉ាងយូររ បន្ទាប់ពីបានទទួល​ពាក្យ​បណ្តឹង។
  • បណ្តឹងតវ៉ារបស់គណបក្សនយោបាយ ពីការមិនបានចុះបញ្ជីគណបក្សនយោបាយ។ បណ្តឹងនេះ​ត្រូវធ្វើ​ឡើង​ក្នុង​រយៈ​ពេល ៥ថ្ងៃយ៉ាងយូរ ក្រោយពីទទួលបានលិខិតជូនដំណឹងពីក្រសួងមហាផ្ទៃ។ ក្រុមប្រឹក្សា​ធម្មនុញ្ញ ត្រូវ​សម្រេច​ករណីនេះ ក្នុងរយៈពេលយ៉ាងយូរ ៣០ ថ្ងៃ បន្ទាប់ពីបានទទួលពាក្យបណ្តឹង របស់​សាមី​​គណបក្សនយោបាយ។
  • បណ្តឹងតវ៉ារបស់បុគ្គល ឬគណបក្សដែលសម្រេចបដិសេធ ការតវ៉ាអំពីលទ្ធផលនៃការ បោះឆ្នោត។ បណ្តឹង​នេះ ត្រូវ​ធ្វើ​ឡើងក្នុងរយៈពេល ៧២ ម៉ោងយ៉ាងយូរ ក្រោយពីការប្រកាសលទ្ធផលបណ្តោះ​អាសន្ន។
  • បណ្តឹងតវ៉ារបស់បុគ្គល ឬគណបក្សនយោបាយដែលមិនសុខចិត្តទៅនឹងសេចក្តីសម្រេច របស់គ.ជ.ប ដែលសម្រេច​បដិសេធការតវ៉ាអំពីលទ្ធផលនៃការបោះឆ្នោត។ ការប្តឹងតវ៉ានេះ ត្រូវធ្វើឡើងក្នុង​រយៈ​ពេល​យ៉ាងយូរ ៤៨ ម៉ោងបន្ទាប់​ពី​​ទទួលលិខិត ជូនដំណឹងពីគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត។

ក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញត្រូវសម្រេចករណីខាងលើក្នុងរយៈពេលយ៉ាងយូរ ២០ ថ្ងៃ បន្ទាប់ពីបានទទួល​ពាក្យ​បណ្តឹង។ បណ្តឹង​នេះ ក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ មានឆន្ទានុសិទ្ធិរបស់ខ្លួនអាចទុកពេល ៥ថ្ងៃ ឲ្យបុគ្គលឬគណបក្ស​នយោបាយ ដែល​ជាអ្នកប្តឹង​ដើម្បីផ្តល់ភស្តុតាង។ ក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ អាចសម្រេចមិនធ្វើការស៊ើបអង្កេត លើ​បណ្តឹងណាមួយ បើ​បណ្តឹងនោះ មិន​បំពេញលក្ខខ័ណ្ឌកំណត់ក្នុងមាត្រានេះ។

គ្រប់ករណីទាំងអស់ ដែលប្តឹងតវ៉ាទៅក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ មិនតម្រូវឲ្យបង់ប្រាក់នោះទេ។

៣) ការប្រជុំសម្រេច

កិច្ចប្រជុំរបស់ក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ ត្រូវការអញ្ជើញដោយប្រធាន ឬដោយសមាជិកដែលមានអាយុច្រើនជាងគេ ក្នុង​ករណី​ប្រធានមានធុរៈមិនអាចធ្វើ​ការងារបាន។ ការប្រជុំរបស់ក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ នឹងអាចយកជាការ លុះ​ត្រា​តែ​មាន​សមាជិក​ចូលរួម ប្រជុំយ៉ាងតិច ៧នាក់។សេចក្តីសម្រេចរបស់ក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ ត្រូវយកមតិ​ភាគ​ច្រើនដាច់ខាតនៃ​សមាជិក ទាំង​មូល។ ប្រសិនបើមានករណីមានសម្លេងស្មើគ្នា ប្រធានជាអ្នកមានសិទ្ធិសម្រច។

សេចក្តីសម្រេចរបស់ក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ គឺជាសេចក្តីសម្រេចចុងក្រោយបិទផ្លូវតវ៉ា ដែលអនុវត្តទៅលើ​គ្រប់​អំណាច​ទាំង​អស់ ដោយមានចែងនៅក្នុងច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញ។ សេចក្តីសម្រេចនេះ ត្រូវបញ្ជូនថ្វាយ​ព្រះ​មហាក្សត្រ បញ្ជូន​ទៅ​រដ្ឋសភា និង​រដ្ឋាភិបាល ហើយត្រូវចុះក្នុងបញ្ជីរាជកិច្ច៕

Loading...

អត្ថបទទាក់ទង


មតិ-យោបល់


ប្រិយមិត្ត ជាទីមេត្រី,

លោកអ្នកកំពុងពិគ្រោះគេហទំព័រ ARCHIVE.MONOROOM.info ដែលជាសំណៅឯកសារ របស់ទស្សនាវដ្ដីមនោរម្យ.អាំងហ្វូ។ ដើម្បីការផ្សាយជាទៀងទាត់ សូមចូលទៅកាន់​គេហទំព័រ MONOROOM.info ដែលត្រូវបានរៀបចំដាក់ជូន ជាថ្មី និងមានសភាពប្រសើរជាងមុន។

លោកអ្នកអាចផ្ដល់ព័ត៌មាន ដែលកើតមាន នៅជុំវិញលោកអ្នក ដោយទាក់ទងមកទស្សនាវដ្ដី តាមរយៈ៖
» ទូរស័ព្ទ៖ + 33 (0) 98 06 98 909
» មែល៖ [email protected]
» សារលើហ្វេសប៊ុក៖ MONOROOM.info

រក្សាភាពសម្ងាត់ជូនលោកអ្នក ជាក្រមសីលធម៌-​វិជ្ជាជីវៈ​របស់យើង។ មនោរម្យ.អាំងហ្វូ នៅទីនេះ ជិតអ្នក ដោយសារអ្នក និងដើម្បីអ្នក !
Loading...