បន្ទាប់ពីសេចក្ដីថ្លែងការណ៍ចុះថ្ងៃទី២៨ខែសីហា របស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ស្ដីពីការរៀបចំធ្វើបាតុកម្ម នៅថ្ងៃទី០៧ខែ​កញ្ញាខាងមុខ ប្រឆាំងនឹងលទ្ធផលនៃការបោះឆ្នោតនោះ នៅថ្ងៃទី២៩ខែសីហានេះ ជាវេនរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ដែលជា​គណបក្សកាន់អំណាចម្ដង ដែលបានហៅការរៀបចំបាតុកម្មនេះ ថាខុសរដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងមានចេតនាបំផ្លាញ​ការ​បោះឆ្នោតមួយ ដែល​សាធារណមតិជាតិ និងអន្តរជាតិវាយតម្លៃថា«ត្រឹមត្រូវ»។

ផ្លាកតាំងបង្ហាញបុរសទាំងបី នៃគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា របស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីហ៊ុន សែន។ (រូបថត MONOROOM.info/ D.KEO)

សេចក្ដីថ្លែងការណ៍របស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ចុះថ្ងៃទី២៩ខែសីហានេះ បានចាត់ទុកថា «ភាពមិនប្រក្រតី»នៃការបោះ​ឆ្នោត ដែលជាអំណះអំណាងដែលគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ថ្លែងយោងដើម្បីធ្វើបាតុកម្មនោះ ថាជា«លេស»មួយ។ គណបក្ស​កាន់​អំណាច បានចោទគណបក្សប្រឆាំង ថាការប្រកាសធ្វើបាតុកម្មនេះ បានរំលោភលើមាត្រា ១៣៦ថ្មី ត្រង់ជំពូកទី១២ថ្មី នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ដោយមានសរសេរបញ្ជាក់ ក្នុងសេចក្ដីថ្លែងការណ៍នោះថា «ក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញមានសិទ្ធិពិនិត្យ និងសម្រេច​អំពីករណីវិវាទកម្ម ទាក់ទងនឹងការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសតំណាងរាស្ត្រ និងការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងសមាជិកព្រឹទ្ធិសភា»។

អង្គការជាតិមួយ ដែលធ្វើការសង្កេតការណ៍​បោះឆ្នោត​ដោយ​សេរី និងយុត្តិធម៌នៅកម្ពុជា ហៅកាត់តាមភាសាអង់គ្លេសថា ខុមហ្វ្រែល បានចេញរបាយការណ៍កាលពីថ្ងៃទី២៤ ខែសីហា ថាបានរកឃើញភាពមិនប្រក្រតីជាច្រើន ក្នុងអំឡុង និង​នៅ​ក្រោយពេលបោះឆ្នោត។ នាយករបស់អង្គការនោះ លោក គល់ បញ្ញា បានថ្លែងថា៖ «ភាពមិនប្រក្រតី​ទាំងនេះ អាចប៉ះ​ពាល់​ដល់លទ្ធផលបោះឆ្នោត»។

ភាពមិនប្រក្រតីដែលអង្គការ ខុមហ្វ្រែលរកឃើញ រួមមាន ៤៨ ភាគរយក្នុងចំណោម អ្នកដែលអត់បានបោះឆ្នោត បាន​អះ​អាងថាពួកគេបានទៅ តែបានជួបឧបស័គ្គមួយចំនួនដូចជា គ្នានឈ្នោះក្នុងបញ្ជីបោះឆ្នោត មានបញ្ហាទាក់ទង​នឹង​ឯកសារ​បោះឆ្នោត រកទីតាំងបោះឆ្នោតមិនឃើញ ឈ្នោះរបស់ខ្លួនត្រូវបានគេបោះរួចហើយ បញ្ជីប៉ោង មានការដឹកជញ្ជូន​មនុស្ស​ឲ្យមកបោះឆ្នោត និងការរកឃើញថាទឹកខ្លៅជ្រលក់ដៃអាចលាងជ្រះជាដើម។

អ្នកតាមដានព្រឹត្តិការណ៍នយោបាយនៅប្រទេសកម្ពុជា បានសម្ដែងការព្រួយបារម្ភជុំវិញការរៀបចំធ្វើមហាបាតុកម្ម របស់​គណបក្សសង្គ្រោះជាតិនេះ តែបាននិយាយថា សិទ្ធិធ្វើបាតុកម្មរបស់ពលរដ្ឋ ក៏ជាសិទ្ធិចេញមតិមានចែង និងត្រូវបាន​ការពារ​ដោយរដ្ឋធម្មនុញ្ញដែរ។ ផ្ទុយទៅវិញរដ្ឋធម្មនុញ្ញមិនបានដាក់កំហិតថា តើត្រូវធ្វើបាតុកម្មនៅពេលណា ឬអាស្រ័យទៅលើ​បុព្វហេតុ​អ្វីនោះឡើយ។ លោក ជាង សុខា ប្រធានកម្មវិធីអភិវឌ្ឍន៍ធនធានយុវជន បានថ្លែងតាមទូរស័ព្ទប្រាប់​ទស្សនាវដ្តី​មនោរម្យព័ងអាំងហ្វូ​នៅ កាលពី​ថ្ងៃទី២៨ ខែសីហានេះថា នោះជាសិទ្ធិបាតុកម្ម ដោយស្របច្បាប់។ លោកបានចាត់ទុកការ​ធ្វើមហាបាតុកម្ម​ដោយ​អហិង្សា វាគ្នានអ្វីចំឡែកទេ សម្រាប់ប្រទេសដែលកាន់លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ។

ក្រុមអ្នកវិភាគទាំងនោះ បានបន្ថែមថា ការធ្វើបាតុកម្មដោយអហិង្សា ដើម្បីបញ្ចេញនូវមតិយោបល់របស់នរណាម្នាក់ ក្នុងនាម​ជាពលរដ្ឋ មិនត្រូវបានអាជ្ញាធររារាំងនោះទេ តែផ្ទុយទៅវិញ អាជ្ញាធរត្រូវបំពេញកាតព្វកិច្ចរបស់ខ្លួន ក្នុងការការពារ​បាតុករ​ទាំងនោះ ដើម្បីឲ្យសិទ្ធិបញ្ចេញមតិរបស់ពលរដ្ឋ ត្រូវបានអនុវត្តន៍ដោយពេញលេញ ដូចមានចែងក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ។

ជារឿយៗ រដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃប្រទេសកម្ពុជា ត្រូវបានអ្នកនយោបាយយកមកបកស្រាយ ដើម្បីបម្រើឲ្យមហិច្ឆតា​របស់ក្រុមតែ​រៀងៗខ្លួន។ ការដែលនិយាយស្ដាប់គ្នាមិនលឺទាំងនេះ ក៏ជាមូលហេតុមួយដែរ ក្នុងការជម្រុញឲ្យមានការចេញមកនិយាយ នៅតាមដងផ្លូវ ឬបាតុកម្ម។ ដូច្នេះដើម្បីជៀសវាង ការជជែកគ្នាតាមបែប«អាតម្លង់ប្រាំពីរសន្តាន»នេះ ក្រុមអ្នកវិភាគ​បាន​បន្ថែមថា អ្នកនយោបាយត្រូវតំកល់ផលប្រយោជន៍ជាតិ និងប្រជាជនជាធំ ជៀសជាងផលប្រយោជន៍បក្ស ឬបុគ្គល។

ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ នៅក្នុងសេចក្ដីថ្លែងការណ៍របស់គណបក្សប្រជាជនដដែល បានសរសេរថា គណបក្សប្រជាជន​កម្ពុជា នៅតែត្រៀមខ្លួនជានិច្ចបន្តជួបចរចារ ដើម្បីស្វែងរកដំណោះស្រាយ បញ្ហាដែលនៅសេសសល់ ដោយ«ផ្អែកលើ​លទ្ធផល»នៃការបោះឆ្នោត។ «លទ្ធផលនៃការបោះឆ្នោត» ដែលគណបក្សសង្គ្រោះជាតិនិយាយថា ជាការរៀបចំឡើង​ដោយគណបក្សប្រជាជន ដោយមានការចូលរួមឃុបឃិតពីគណកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត និងលាងសម្អាត​ដោយ​ក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ៕

--------------------------------------------------------
ដោយៈ ដ. កែវ - ភ្នំពេញថ្ងៃទី២៩ ខែសីហា ឆ្នាំ២០១៣
រក្សាសិទ្ធិគ្រប់យ៉ាងដោយ៖ មនោរម្យព័ងអាំងហ្វូ