មរណភាព ហ្សាក់ វែរហ្សេស អតីតមេធាវីរបស់មេខ្មែរក្រហម និងខ្សែជីវិតរបស់គាត់
ជាមួយនឹងភាពល្បីល្បាញ ភាពក្លាហាន និងឯករាជ្យភាព របស់លោកដែលជាមេធាវីដ៏កំពូលមួយរូប លោកហ្សាក់ វែរហ្សេស (Jacques Vergès) បានលាចាកពីលោកនេះ នៅយប់ថ្ងៃព្រហស្បត្តិ៍ទី១៥ខែសីហាឆ្នាំ២០១៣ នៅទីក្រុងប៉ារីស ក្នុងអាយុ៨៨ឆ្នាំ។ អ្នករួមអាជីបជាមួយលោក ជាច្រើននាក់បានរំលឹកពីអតីតមេធាវី ការពារក្ដីឲ្យមេដឹកនាំខ្មែរក្រហមរូបនេះ មានទាំងរឿងល្អ និងរឿងអាក្រក់ តែបានបន្សល់ទុកនូវរូបភាពដ៏សំខាន់មួយ សម្រាប់មេធាវីគ្រប់រូបក្នុងលោក។
លោកមេធាវី ហ្សាក់ វែរហ្សេស (ខាងស្ដាំ) ការពារក្ដីឲ្យជនជាប់ចោទ ខៀវ សំផន (កណ្ដាលខាងក្រោយ)។ (រូបថត សាលាក្ដីវិសមញ្ញខ្មែរក្រហម)
ប្រភបស្និតនឹងសំនុំរឿង បាននិយាយថា លោក ហ្សាក់ វែរហ្សេស បានលាចាកលោក នៅក្នុងបន្ទប់មួយ នៃគេហដ្ឋានមិត្តភ័ក្ររបស់លោក កណ្ដាលទីក្រុងប៉ារីស ហើយត្រូវបានបញ្ជាក់អះអាងមរណៈភាពនេះ ដោយ ក្រុមអ្នកជួយសង្គ្រោះនៅម៉ោង៩និង២០នាទីយប់។ ជាការបាត់បង់មួយ ដែលមិត្តរួមអាជីបជាច្រើន បាននិយាយទាំងសោកស្ដាយថា លោកធ្លាប់ជាមេធាវីដ៏អស្ចារ្យមួយរូប ក្លាហាន និងមានឯករាជ្យភាពពិតប្រាកដ។
ប៉ុន្តែ មរណភាពរបស់មេធាវីចំណាស់រូបនេះ បានកប់យកទៅជាមួយ នូវអាថ៌កំបាំងជាច្រើន ដែលលោកខ្លួនមិនដែលបានពន្យល់បកស្រាយឲ្យបានត្រឹមត្រូវ នៅពេលដែលលោកបានឡើង ទៅការពារក្ដីឲ្យមេដឹកនាំផ្ដាច់ការ ឬមេដឹកនាំដែលមានឈ្មោះ ស្អុយអាសោធជាច្រើនក្នុងពិភលោក ក្នុងនោះមានទាំងមេដឹកនាំខ្មែរក្រហមប៉ុន្មាននាក់នោះផង នៅចំពោះតុលាការឧក្រិដ្ឋកម្មអន្តរជាតិ ឬតុលាការពិសេសសម្រាប់កាត់ក្ដីមេដឹកនាំទាំងនេះ។
មិត្តរបស់ប៉ុលពត
លោក ហ្សាក់ វែរហ្សេស កើតនៅថ្ងៃទី៥ខែមិនាឆ្នាំ១៩២៥ ក្នុខេត្តអ៊ូប៊ុនប្រទេសថៃ ក្នុងពេលដែលឪពុករបស់លោក ជាមន្ត្រីទូតនៃប្រទេសបារាំងប្រចាំនៅប្រទេសថៃ។ លោកមានម្ដាយជាជនជាតិវៀតណាម និងមានបងប្រុសម្នាក់ទៀតឈ្មោះ ផូល (Paul) ដែលក្រោយមកក្លាយជាអ្នកនយោបាយដ៏លេចធ្លោម្នាក់ នៅកោះរ៉េអឿនីញ៉ុង (La Réunion) ដែលជាផ្នែកមួយនៃទឹកដីប្រទេសបារាំង។
លោកបានឆ្លងកាត់ជីវិតកុមារភាពរបស់លោក នៅលើកោះ រ៉េអឿនីញ៉ុង និងបានបន្ដខ្សែជីវិតយុវភាព នៅពេលក្រោយមកទៀត ជាមួយនឹងប្រវត្តិសាស្ត្រ ដ៏គ្រោកគ្រាត។ នៅឆ្នាំ១៩៤២ ខណៈពេលមានការអំពាវនាវ ឲ្យមានការរើបម្រះនៃជនជាតិបារាំង ចេញពីនឹមត្រួតត្រាអាឡឺម៉ង់ យុវជនវែរហ្សេស ដែលទើបតែមានអាយុ១៧ឆ្នាំប៉ុណ្ណោះនោះ បានធ្វើដំណើរមកកាន់ទីក្រុងឡុងដ៍ដើម្បីចូលរួមចលនានេះ។
នៅឆ្នាំ១៩៤៥ លោកបានចូលជាសមាជិក គណបក្សកុម្មុយនីសបារាំង ហើយបានក្លាយខ្លួនជា«សកម្មជន»នាំមុខមួយរូប ដែលប្រឆាំងនឹងការរំលោភឈ្លានពាន ឬការចូលមកកាន់កាប់ទឹកដី របស់បរទេស។ នៅពេលនោះ លោកបានជាប់ជាមេដឹកនាំ សមាគមនៃក្រុមនិស្សិតដែលមកពីកោះ រ៉េអឿនីញ៉ុង ហើយចាប់ផ្ដើមមានទំនាក់ទំនងជិតដិត ជាមួយអនាគតមេដឹកនាំមួយចំនួន ក្នុងនោះមានទាំង«ប៉ុលពត»ផង។ បុគ្គល«ប៉ុលពត» ដែលក្រោយមក បានក្លាយជានាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ ពីឆ្នាំ១៩៧៥ មកដល់ឆ្នាំ១៩៧៩។
នៅចន្លោះពីឆ្នាំ១៩៧០មកឆ្នាំ១៩៧៨ លោកវែរហ្សេស បានបាត់ខ្លួនគួរឲ្យចម្លែកមួយ បន្ទាប់ពីលោកបានធ្វើដំណើរ ទៅកាន់ប្រទេសចិន ដើម្បីជួបជាមួយនឹងប្រធានាធិបតីម៉ៅ។ ការបាត់ខ្លួននេះ ធ្វើឲ្យមានការលេចលឺនូវពាក្យចចាមអារ៉ាមថា លោកបានទៅសម្ងំលាក់ខ្លួនក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ដើម្បីជួយការងារ«ប៉ុលពត»។ ប៉ុន្តែនៅពេលលោកបានបង្ហាញខ្លួនវិញ ក្នុងឆ្នាំ១៩៧៨ លោកបានថ្លែងនៅពេលនោះថា លោកបានរស់នៅក្នុងកញ្ចក់«មួយចំហៀង»ទៀត ដែលគ្មាននរណាម្នាក់ដឹង។
«មិនដែលមាន ការប្រល័យពូជសាសន៍ នៅកម្ពុជាទេ»
សម្រាប់លោកមេធាវី ហ្សាក់ វែរហ្សេស ភារកិច្ចការពារក្ដីឲ្យជនជាប់ចោទរបស់ប្រវត្តិសាស្ត្រ ជាបុព្វហេតុមួយ ដែលលោកបកស្រាយតាមរយៈគោលជំហរដូច្នេះថា «អ្នកដែលដាក់គ្រាប់បែក ជាអ្នកដែលមានសំនួរ ដែលត្រូវចោទសួរ»។ លោកធ្លាប់បានឆ្លើយឆ្លងនឹងបណ្ដាញផ្សព្វផ្សាយ ដែលធ្វើការរិះគន់លើការប្រកាន់គោលជំហររបស់លោក ថា «ខ្ញុំបានត្រៀមខ្លួនរួចជាស្រេច ដើម្បីការពារក្ដីឲ្យអ៊ីត្លែ»។ លោកបានពន្យល់ក្នុងនាមជាមេធាវី ដែលស្គាល់ពីអាជីពខ្លួនច្បាស់លាស់ថា «នៅពេលមនុស្សម្នាក់គោះទ្ធាការិយាល័យខ្ញុំ សម្រាប់ខ្ញុំគាត់ជាស្ដេច (អតិថិជន) ដែលកំពុងរស់ក្នុងទុក្ខព្រួយ»។
ទាក់ទងនឹងការកាត់ទោសមេដឹកនាំខ្មែរក្រហម ដោយតុលាការវិសមញ្ញអន្តរជាតិ នៅរាជធានីភ្នំពេញ លោកបានទទួលធ្វើជាមេធាវីការពារក្ដី ឲ្យអតីតប្រមុខរដ្ឋកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ លោក ខៀវ សំផន។ នៅក្នុងកិច្ចសម្ភាសមួយ ទៅឲ្យការសែតចេញផ្សាយប្រចាំថ្ងៃរបស់អាឡឺម៉ង់ឈ្មោះ ឌឺស្ពៀជែល (Der Spiegel) កាលពីថ្ងៃទី២១វិច្ឆិការឆ្នាំ២០០៨ លោកបានថ្លែងឡើងថា «មិនដែលមាន ការប្រល័យពួជសាសន៍ នៅកម្ពុជាទេ»។ ប៉ុន្តែការលើកឡើងនេះ ត្រូវបានអ្នកនិពន្ធធំៗ និងអ្នកប្រវត្តិវិទូជាច្រើនរិះគន់ថា ជាការលើកឡើង«បោកប្រាស»មួយ ហើយបានជេប្រទេចផ្ដាសារ ទៅព្រលឹងជនរងគ្រោះទាំងរាប់លាននាក់ នៃរបបអាវខ្មៅប្រាំបីខែ ម្ភៃថ្ងៃ៕
-----------------------------------------------
ដោយ ៖ កេសរកូល - ភ្នំពេញ ថ្ងៃទី១៦ ខែសីហា ឆ្នាំ២០១៣
រក្សាសិទ្ធគ្រប់យ៉ាងដោយ៖ មនោរម្យព័ងអាំងហ្វូ