តើនរណាខ្លះដែលអង្គុយរងចាំវេន ឲ្យអំពើអយុត្តិធម៌ នឹងធ្លាក់មកដល់ខ្លួន? តើនរណាខ្លះ ដែលរស់ស្រួលតែខ្លួនឯង ហើយ​មិន​ងាកមើលអ្វីៗនៅជុំវិញខ្លួន? តើនរណាខ្លះ ដែលមិនបានគិតដល់អនាគតកូនចៅ និងសង្គមដែលខ្លួនត្រូវរស់នៅជាមួយ រាប់​សិប​ឆ្នាំទៅមុខ? ... មានសំនួរបែបនេះ ច្រើនរាប់មិនអស់។ ប៉ុន្តែសំនួរមួយ ដែលសំខាន់ជាងគេ មានតែមួយសំនួរ​ប៉ុណ្ណោះ៖ តើគេ​ត្រូវ​ទៅពឹងនរណា? ហេតុនេះហើយ ទើបប្រជារាស្ត្រម្ចាស់ឆ្នោត បានជ្រើសរើសផ្លូវមួយ នោះគឺការពារ​«តម្លៃនៃ​សន្លឹកឆ្នោត»របស់​ខ្លួន ដោយបានអនុវត្តន៍ច្បាប់ដោយខ្លួនឯង។

រាស្ត្រដែលយំសោកស្តាយ អង្គអតីតព្រះមហាក្សត្រ។ តើមាននរណា ទៅបង្ខំពួកគាត់ឬទេ? ឬជាឆាកល្ខោន? មិនមែន​ទាំងអស់។ តែជាទឹកចិត្តរាស្ត្រ ដែលស្រឡាញ់មេដឹកនាំ !!! (រូបថត MONOROOM.info/ O. Vary)

ប្រទេសកម្ពុជា បានឆ្លងកាត់ប្រវត្តិសាស្ត្ររបស់ខ្លួន ពោរពេញទៅដោយផ្លូវរបត់ដ៏ច្រើនមហិមា និងប្រកប​ដោយទុក្ខសោក​រកថ្លែងអ្វីមិនបាន ជាពិសេសនៅពេលបានឆ្លងកាត់ របប៣ឆ្នាំប្រាំបីខែម្ភៃថ្ងៃដ៏រង្គាល ដែលកម្រិតនៃភាពហិនហោច​ខ្លោចផ្សារមានហួសនិស្ស័យ។ ហើយអ្វីៗទាំងអស់នេះ វាបានកើតឡើងដោយសារតែការដឹកនាំ មិនសមប្រកប របស់​មេដឹកនាំ បើទោះជាមេដឹកនាំនោះ ត្រូវបានជ្រើសតាំងតាមបែបប្រជាធិបតេយ្យក៏ដោយ។

រស់នៅដោយភ័យខ្លាច បិទភ្នែកបិទត្រជៀក ឬមើលស្ដាប់ទាំងបំភ័ន្ដ ទាំងបន្លំ ទាំងរត់ភៀសខ្លួន ទាំងព្រាត់ប្រាស់ ... ឱ ... គ្មានប្រជារាស្ត្រខ្មែរដ៏ស្លូតបូតណាម្នាក់ មិនបានឆ្លងកាត់រឿងហេតុអស់ទាំងនេះទេ ជាពិសេសនៅក្រោយពេលដែល មនោរគមវិជ្ជា​កុម្មុយនីស បានឃោសនារីកសាយ ចូលមកដល់ក្នុងប្រទេស។ តែថ្ងែខែនេះ កង់ប្រវត្តិសាស្ត្របានផ្លាស់ប្ដូរ នៅបន្ទាប់​ពីបាន​ភ្លក្សរួចរាល់ស្គាល់អស់នូវរសជាតិ និងក្រោយពីការដើរចេញពីមនោរគមវិជ្ជា ដែលមានតែនៅលើ​ក្រដាស​នេះ មិន​មាន​ប្រជារាស្ត្រ​ខ្មែរ​ណាម្នាក់ គិតថានឹងចង់ត្រឡប់បកក្រោយវិញនោះឡើយ។

ក្ដីសង្ឃឹមដ៏មុតមាំនេះ បានកើតឡើងខ្លាំងម្ដងរួចហើយ នៅពេលដែលប្រទេសកម្ពុជាបានធ្វើការបោះឆ្នោត នាឆ្នាំ១៩៩៣ ក្រោមការជួយជ្រោមជ្រែងពីអង្គការសហប្រជាជាតិ។ ប៉ុន្តែចាប់តាំងពីពេលនោះ រហូតមកដល់ពេលនេះ ការរស់នៅ​ដោយ​ភ័យខ្លាច បិទភ្នែកបិទត្រជៀក ឬមើលស្ដាប់ទាំងបំភ័ន្ដ ទាំងបន្លំ ... នៅតែបន្តលងប្រជារាស្ត្រខ្មែរមិនស្រាកស្រាន្ដ។ ការវេច​សម្ពាយ​ត្រឡប់ទៅរកព្រឹត្តិការណ៍សង្គ្រាមវិញ ដូចជាការផ្ទុះអាវុធថ្ងៃ៥-៦ខែកក្កដាឆ្នាំ១៩៩៧ ការរងគ្រោះនឹងការរំលោភ​លើដីធ្លី អំពើពុករលួយ ការបំផ្លាញធនធានធម្មជាតិ វិសមភាពសង្គម (អនាគតរាស្ត្រទូទៅគ្មានការធានា ដែលផ្ទុយពីពួក​អ្នកមានៗ និងចេះអែបអបមួយចំនួន) ឧក្រិដ្ឋកម្មសង្គម (ចោរកម្ម គ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍ និទណ្ឌភាព ...) ការបង្កើតចរន្ដ​នយោបាយ​ឯកបក្ស និងគ្រួសារនិយមនោះជាដើម។ តើនរណាមួយត្រូវអង្គុយរងចាំ ឲ្យរឿងហេតុដ៏គួរឲ្យភ័យខ្លាចទាំងនេះ ធ្លាក់មក​លើខ្លួន ឬគ្រួសារខ្លួន?

តើត្រូវទៅពឹងនរណា?

មុនពេលព្រះបាទសម្ដេច ព្រះនរោត្តម សីហនុ ទ្រង់សោយទីវង្គត ព្រះអង្គតែមួយអង្គគត់ ដែលនៅសល់ជាក្ដីសង្ឃឹមនៃ​ប្រជារាស្ត្រខ្មែរ ទាំងប៉ុន្មានលាននាក់នេះ។ មនុស្សជាច្រើនដែលរងគ្រោះ ដោយប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌នៅកម្ពុជា បានស្រែក​ដង្ហោយជារៀងរាល់ដង ថា«សម្ដេចឪ សម្ដេចតា សម្ដេចតាទួត អើយ... ជួយទូលបង្គុំផង មើលកូនចៅផង ...អយុត្តិធម៌​ណាស់ !» ប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ រាប់ទាំងនគរបាល និងមន្ត្រីតុលាការ តាំងពីថ្នាក់ទាបដល់ខ្ពស់ ដែលគ្មាននរណាម្នាក់មិនល្បី​ថាជាប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ពុករលួយ លំអៀង គ្មានសមត្ថភាព អនុវត្តន៍ច្បាប់ និងចេញសាលក្រម សម្រាប់ការពារតែ​អ្នកមាន​អំណាច មានប្រាក់​ប៉ុណ្ណោះនោះ។

ទុក្ខវេទនា ប្រកបដោយទឹកភ្នែកហូរក្លាយជាស្ទឺង នៃជនរងគ្រោះដែលត្រូវគេបណ្ដេញចេញ ពីដីធ្លីផ្ទះសម្បែង ទាំងបង្ខំ ទាំងហិង្សា និងពេលខ្លះប្រកបដោយឈាម បានកើតមាននៅស្ទើរពាសពេញរាជាណាចក្រ។ តែផ្ទុយទៅវិញ សម្រែកដ៏​ខ្លោចផ្សារទាំងនោះ បានក្លាយជាចម្រៀងកំសាន្ដសប្បាយនៃជនពុករលួយ ឬអាជ្ញាធររដ្ឋបាលដែលត្រេកត្រអាល នឹង​ការ​បញ្ចើញបញ្ចើរលើកជើង និងគ្មានសមត្ថភាព។

ជនក្រីក្រទុរគត ជនពិការ ជរាឯកាទូទៅ រស់នៅជាមួយនឹងការបន្តក់ទឹកអង្ករ បីបួនតំណក់ ទាំងមិនដឹងថា ថ្ងៃណាមួយ​ទឹក​អង្ករនេះ នឹងរីងស្ងួតបាត់ទៅទៀត។ អ្នកជម្ងឺគ្មានប្រាក់ ត្រូវគេរុញឲ្យមកដេកស្លាប់ នៅខាងក្រៅរបងពេទ្យ។ ស្ត្រីប្រសូត​ទារក នៅលើរទេះគោ ឬរម៉កទូកទូក ... ខណៈពួកអ្នកមានៗ នាំគ្នាចេញទៅថែទាំស្បែក របស់ពួកគេនៅប្រទេសក្រៅ។ ប្រព័ន្ធអប់រំចុះខ្សោយ ថានៈបណ្ឌិតរីកភាយដូចផ្សិត តែគ្មានគុណភាព ដែលខុសពីកូនលោកធំៗ ដែលចេញទៅរៀននៅឯ​ប្រទេសធំៗ ក្នុងសាលាឯកជនល្អៗថ្លៃៗ។

ពួកអ្នកមានប្រាក់មានអំណាច ពួកគេនឹងមានអ្វីៗទាំងអស់នៅកម្ពុជា។ អ្នកអាចធ្វើអ្វីបានគ្រប់យ៉ាងនៅតាមដងផ្លូវ ចង់ជិះ​បញ្ច្រាសផ្លូវ ឬបុកកិននរណាម្នាក់ ប្រសិនជាអ្នកមានរថយន្ដទំនើបជិះ ឬស្គាល់ខ្សែស្រឡាញអ្នកមានអំណាច។ ប៉ុន្តែបើ​អ្នកជិះម៉ូតូភ្លេចមួកការពារពាក់នៅនឹងក្បាល នគរបាលចរាចរណ៍មិនដែលភ្លេចសោះឡើយ ហៅអ្នកទៅសួរសុខទុក្ខ ពី​បញ្ហាហិរញ្ញវត្ថុ។ ចោរកម្ម បាញ់ឆក់ប្លន់ ឃាតកម្មធំៗដែលមានលក្ខណៈជាប្រព័ន្ធ គេសួរថា តើមានជនល្មើស​ប៉ុន្មាន​នាក់​ហើយ ដែលត្រូវ​អាជ្ញាធរអូសក យកមករកយុត្តិធម៌ឲ្យជនរងគ្រោះ? ផ្ទុយទៅវិញ គេឃើញមានតែយុវជនក្មេងៗ ប៉ុន្មាននាក់ ដែលញៀន​ហិត​កាវ ប្រព្រឹត្តិបទល្មើសបន្តិចបន្តួច ចេញមុខត្រូវបានគេបញ្ចាំងតាមទូរទស្សន៍ កាសែត ...។

តើជនល្មើសកាប់ព្រៃឈើ មេជួញថ្នាំញៀន ប្រព្រឹត្តិអំពើពុករលួយ លួចលុយជាតិទាំងលានៗ ប៉ុន្មាន​នាក់​ហើយ ដែលត្រូវ​បានគេចាប់មកបង្ហាញឲ្យសាធារណជនទូទៅឃើញ? អំពើពុករលួយដែលស៊ីរូងផ្ទៃក្នុងសង្គម តែគេនៅតែ​មិនដឹងថា តើ​អង្គភាពប្រឆាំងអំពើពុករលួយ បានធ្វើអ្វីខ្លះ ទៅលើជនល្មើស ដែលសុទ្ធតែមានតំណែងធំៗ នៅតាម​មន្ទីរ​ក្រសួងរដ្ឋនានា? បណ្ដាញផ្លូវថ្នល់ដែល ជូសជុលមិនចេះស្វាង បើទោះជាផ្លូវថ្នល់នោះ ទើបនឹងធ្វើថ្មីៗក៏ដោយ។ ពួក​គេ​និយាយអួតក្អេងក្អាង​ថា ជាមួយនឹងស្ពានអាកាសមួយពីរ អាគារធំទំនើបខ្ពស់ៗបីបួន ដុះនៅរាជធានីភ្នំពេញ មានតម្លៃ​ស្មើ​នឹងការរីកចម្រើន​មហាអស្ចារ្យ មហាលោតផ្លោះ។ ប៉ុន្តែពួកគេភ្លេចមើលទៅខាងក្រោមអាគារថា បើគ្រាន់តែមានភ្លៀង​មួយមេតូច វានឹង​បង្ក​ឲ្យមានទឹកជំនន់ជន់លិច ពោរពេញទៅដោយភាពស្មោគរោគ ហូរចេញពីប្រព័ន្ធលូទឹក ដែល​ដោះ​ស្រាយមិនចេញតាំង​ពី​២០-៣០ឆ្នាំមកហើយ។

នេះគេនៅមិននិយាយផងទេ ពីបញ្ហាផ្សេងទៀតជាច្រើន រាប់ទាំងជនអន្តោរប្រវេសន៍ខុសច្បាប់ ដែលចូលមកក្អេងក្អាង​នៅ​ក្នុងស្រុក និងកងទ័ពដែលត្រូវបានគេយកចិត្តទុកដាក់ តែនៅពេលកងទ័ពនោះ នៅក្បែរនិងបម្រើឲ្យជនមានអំណាច​មាន​ប្រាក់ ខណៈកងទ័ពជាច្រើនទៀត រស់រងការវេទនា ហើយត្រូវយកទ្រូងទៅពាំងគ្រាប់ការពារទឹកដី។ល។

តើត្រូវទៅពឹងនរណា?

ក្រៅតែពីស្ដេចផែនដី ក្ដីសង្ឃឹមមានតែមួយគត់ ដែលរាស្ត្រគិតថា នឹងអាចពឹងពាក់បាន នោះគឺ«តំណាង»ដែលខ្លួន បាន​បោះឆ្នោតផ្ដល់សេចក្ដីទុកចិត្តឲ្យ។ តែសំនួរសួរថា តើកន្លងមកមានតំណាងប៉ុន្មាននាក់ហើយ ដែលយកខ្លួនទៅពាំង​ដាក់​បញ្ហារាស្ត្រនៅចំពោះមុខ ដើម្បីទាមទារឲ្យរដ្ឋអំណាចដោះស្រាយ ប្រកបដោយភាពត្រឹមត្រូវនោះ? ចម្លើយ៖ គេមាន​ឃើញ​ពួកគាត់ ចុះទៅផ្ទាល់ដល់មូលដ្ឋានមួយចំនួនដែរ។ តែមិនមែនចុះទៅ​មូលដ្ឋាន ដើម្បីទៅមើលបញ្ហារាស្ត្រថាវាយ៉ាងម៉េច​នោះទេ។ គេត្រូវនិយាយថា ការនាំគ្នាចុះទៅទាំងហ្វូងៗ ទៅកាន់មូលដ្ឋាន របស់ពួកអ្នកតំណាងរាស្ត្រទាំងនោះ គឺដើម្បី​ឲ្យគេថតដាក់បញ្ចាំងតាមទូរទស្សន៍ ចុះតាមកាសែតហៃអើមួយចំនួនតែប៉ុណ្ណោះ។ ក្រៅពីនេះ ការងាររបស់អ្នកតំណាង​រាស្ត្រដែលកម្រឃើញមុខទាំងនេះ មិនមានអ្វីទៀតផ្សេង ក្រៅតែអង្គុយចាំលើកដៃនៅរដ្ឋសភា នៅពេលដែលជនមាន​អំណាចនៅក្នុងរដ្ឋាភិបាល បញ្ជាឲ្យចេញច្បាប់នេះ ឬលប់ច្បាប់នោះ ហើយនៅឲ្យស្ងៀមក្នុងបញ្ហានេះ ឬបញ្ហានោះ និង​ចាំបណ្ដេញឬដកអភ័យឯកសិទ្ធិ​ពីអ្នកតំណាងរាស្ត្រដូចគ្នាក្នុងរដ្ឋសភា។

តើត្រូវទៅពឹងនរណា?

តើគេត្រូវទៅរកអ្នកណា នៅពេលដែលជនមានអំណាចមានប្រាក់ អង្គុយនៅពីលើច្បាប់ ហើយមន្ត្រីអ្នកអនុវត្តច្បាប់ធ្វើ​ការងារឲ្យតែជនទាំងនោះ តុលាការអយុត្តិធម៌ តំណាងរាស្ត្រមិនដែលឃើញមុខ... ? ក្ដីសង្ឃឹមនៅពេលនេះ នៅសល់តែ​ខ្លួនឯងប៉ុណ្ណោះ ដូចពុទ្ធឱវាទបានសម្ដែងឡើង «ខ្លួនត្រូវទីពឹងខ្លួន»។ មូលហេតុទាំងប៉ុន្មានខាងលើ បាននាំឲ្យរាស្ត្រ ដែល​មិនអាចនៅស្ងៀមបានតទៅទៀតនោះ ត្រូវតែងើបឡើងទាំងអស់គ្នាដើម្បីបង្ហាញឲ្យគេឯងយល់ថា ពួកខ្លួននឹងមិនត្រូវ​បានពួកអ្នកនយោបាយទាំងនោះ «បង្វិល»បានដោយស្រួលតទៅទៀតបានឡើយ៖ «ការពារសន្លឹកឆ្នោតរបស់ខ្លួន ដែល​បានធ្វើនៅពេលបោះឆ្នោតថ្ងៃទី២៨ខែកក្កដាកន្លងមក»។ សកម្មភាពបែបនេះ គេកម្រនឹងបានជួបប្រទះណាស់ នៅក្នុង​ព្រឹត្តិការណ៍បោះឆ្នោត នៅប្រទេសផ្សេងៗក្នុងពិភពលោក។

ប៉ុន្តែភាពអយុត្តិធម៌នៅតែកើតមាន។ ការលប់ឈ្មោះមិនឲ្យអ្នកមានសិទ្ធិបោះឆ្នោតទៅបោះឆ្នោត ការបន្ថែមឈ្មោះខ្មោច ការបោះឆ្នោតជំនួស ការបិទទ្វារាប់សន្លឹកឆ្នោតមិនឲ្យមើល ។ល។ កើតមានព្រោងព្រាត ពាសពេញ​ផ្ទៃរាជាណាចក្រ។ តើ​នេះជាកំហុសនរណា? រហូតមកដល់ពេលនេះ តើមានមនុស្សប៉ុន្មាននាក់ ដែលចេញមកទទួលខុសត្រូវ ពីបញ្ហាទាំងនេះ? តើអំពើអយុត្តិធម៌ទាំងនេះ នឹងកើតមានដល់ពេលណា? ហើយរាស្ត្រប៉ុន្មាននាក់ទៀត ដែលនឹងត្រូវរងគ្រោះ?

ដូច្នេះការងើបឡើងការពារសិទ្ធិ និងតម្លៃរបស់រាស្ត្រ ក្នុងនាមជាពលរដ្ឋ នឹងមិនបញ្ចប់ត្រឹមនេះឡើយ ប្រសិនណាជា​យុត្តិធម៌មិនត្រូវបានគេបំភ្លឺនិងបកស្រាយនោះ។ ការភ័យខ្លាចនឹងសង្គ្រាម និងការបង្ក្រាប ដែលគម្រាមដោយ​​ជន​ល្មោភ​សង្គ្រាម និងជនផ្ដាច់ការ វាជារឿងហួសសម័យហើយ តែផ្ទុយទៅវិញ គឺការរស់នៅ​ដែលសប្បាយតែ​«សម្បកក្រៅ» ហើយ​សិទ្ធិសេរីភាព និងតម្លៃរបស់ខ្លួន«ត្រូវបានគេប្លន់យក» ក្នុងរយៈពេល«តកូនត​ចៅវែង​ឆ្ងាយ»​បែបនេះទៅវិញទេ ដែលវានឹង​បង្កឲ្យមានការ«ភ័យខ្លាចកាន់តែខ្លាំងជាង»នោះ៕

-------------------------------------------------
ដោយ ៖ ដារា រិទ្ធ - ភ្នំពេញ ថ្ងៃទី៣១ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៣
រក្សាសិទ្ធគ្រប់យ៉ាងដោយ៖ មនោរម្យព័ងអាំងហ្វូ