ចាប់តាំងពីព្រះរាជពិធីដង្ហែរព្រះបរមសព ព្រះបរមរតនកោដ្ឋ ទៅតម្កល់នៅវាលព្រះមេរុ និងរហូតមកដល់ពេលដង្ហែរ​ព្រះកោដ្ឋ ព្រះបរមរតនកោដ្ឋ មកតម្កល់នៅព្រះទីនាំងមហាមន្ទីរ ក្នុងព្រះបរមរាជវាំង គេសង្កេតឃើញថា អ្នកសារព័ត៌មាន​ឯករាជ្យទាំងជាតិ និងអន្តជាតិ ត្រូវបានកងអង្គរក្ស និងកងកំលាំងផ្សេងទៀត ដែលតាមរក្សាសណ្ដាប់ធ្នាប់ក្បួនដង្ហែនោះ ធ្វើការឃាត់ឃាំង មិនឲ្យចូលយករូបភាពពីព្រះរាជពិធីនោះបានស្រួលឡើយ។ ប៉ុន្តែផ្ទុយទៅវិញ គេមើលឃើញថា អ្នក​សារព័ត៌មានដែលមាននិន្នាការ បំរើឲ្យ«ប្រយាជន៍»រដ្ឋាភិបាល អាចចូលដោយសេរី។

ក្រុមអ្នកសារព័ត៌មាន ដែលគេអោយផ្នែកខាងក្រៅ ដើម្បីផ្ដិតយករូបភាពពីចម្ងាយ។ MONOROOM.info Photo/ O.Vary

ករណីនេះ លោក ថៃ នរសត្យា ទីប្រឹក្សាផ្ទាល់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន យល់ថាជារឿងប្រវត្តិសាស្រ្ត និងជាបញ្ហា​សន្តិសុខជាតិ សុវត្តិភាពរបស់បុគ្គលថ្នាក់ដឹកនាំជាតិ ដែលគប្បីធ្វើការត្រួតពិនិត្យ ដូច្នេះអ្នកសារព័ត៌មានជាតិ និងអន្តរជាតិ​ត្រូវទៅសុំការអនុញ្ញាតិ ពីនាយកដ្ឋានព័ត៌មាន នៃក្រសួងព័ត៌មាន។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ដើម្បីសុវត្ថិភាព គេ​អនុញាតិតែអ្នកកាសែតណា ដែលគេស្គាល់តែប៉ុណ្ណោះ ព្រោះករណីនេះវាពាក់ពន្ធ័នឹង «ពេលវលា ទីកន្លែង បរិយាកាស ជាពិសេសសន្តិសុខ»។ ចំពោះលោក ប៉ែន បុណ្ណា សមាជិកគណៈកម្មាធិការនាយកក្លិបអ្នកកាសែតកម្ពុជា ក៏យល់ប្រហាក់​ប្រហែលគ្នានេះដែរ តែលោកពន្យល់ថា «អ្នករៀបចំកម្មវិធីធ្វើយ៉ាងណា ឲ្យមានតម្លាភាពក្នុងការទទួលយកព័ត៌មាន ជាពិសេសរៀបឲ្យមានអ្នកនាំពាក្យ សំរាប់កម្មវិធីពិសេសណាមួយ ដែលមិនអនុញាតិឲ្យអ្នកសារព័ត៌មានចូល»។

ជាមួយគ្នានេះ លោក ជាង សុខា មកពីកាសែតភ្នំពេញប៉ុស្តិ៍ ក៏បានបង្ហាញថា នេះជាករណីពិសេស ដែលស្ថិតក្រោម​ការ​រៀបចំរបស់ និងចាត់ចែងនៃស្ថាប័នមួយ ដូច្នេះត្រូវតែមានការអនុញាតិពីស្ថាប័ននោះថែមទៀត ហើយករណីនេះ​មានតាំង​ពីយូរមកហើយ។

ចំពោះករណីដោយឡែក ស្តីពីសិទ្ធិចូលយកព័ត៌មាន របស់អ្នកសារព័ត៌មាន លោក ថៃ នរសត្យា បានលើកឡើងថា ទោះ​ជាស្ថាប័នតូចក៏ដោយ ធំក៏ដោយ ជាស្ថាប័នកាសែតដូចគ្នាទេ ដោយបានប្រៀបធៀបថា «ប្រទេសតូចក៏ដោយ ធំក៏​ដោយ ជាប្រទេសដូចតែគ្នា មានសមភាគី មានសិទ្ធិស្វយ័តភាព បូរណភាព ឯករាជភាព និងសិទ្ធិទទួលព័តមាន ផ្សព្វផ្សាយ​ព័ត៌មាននិងផ្តល់ព័ត៌មាន ដូចប្រទេសធំដែរ»។ លោកបញ្ជាក់ថា នៅប្រទេសកម្ពុជា ដើមឡើយ ការសែតមានតែពីរឬបី​ប៉ុណ្ណោះ។ រហូតមកដល់ពេលនេះពួកគេបានបំបែកខ្លួន ហើយបង្កើតជាកាសែតបន្តបន្ទាប់គ្នាបានជាកូន ជាចៅ... រហូតធ្វើ​ឲ្យចំនួនកាសែតកាន់តែច្រើនឡើងៗ ដែលខ្លះមានសកម្មភាព និងខ្លះទៀតក៏មិនមានសកម្មភាពដែរ ជាហេតុអាចធ្វើឲ្យគេ​មិនស្គាល់ និងមិនផ្តល់សិទ្ធិក្នុងការយកព័ត៌មាន។

ឯលោក ប៉ែន បុណ្ណា ក៏បានទទួលស្គាល់ដែរថា ពិតជាមានការរើសអើងមែន ពីស្ថាប័នសាធារណៈមួយចំនួន ចំពោះអ្នក​យកសារព័ត៌មាន។ លោកថាអ្នកកាសែតខ្លះបានចូល ហើយខ្លះទៀតមិនបានចូល ករណីនេះពុំគួកើតមានឡើយ។ «ទោះ​អ្នកកាសែតតូចក៏ដោយ ធំក៏ដោយ មានសិទ្ធិទទួលបានព័ត៌មានដូចគ្នា មិនថាទូរទស្សន៍នេះ ការសែតនោះទើបអាចចូល​បាន វាមិនត្រូវ។ ដូច្នេះនេះជាការរំលោភលើសិទ្ធិ យកព័ត៌មានរបស់អ្នកកាសែត»។

ចំពោះលោក ជាង សុខា បានបញ្ចេញ​ទស្សនៈថា ក្រសួងមួយចំនួនពេលរៀបចំកម្មវិធីអ្វីមួយ តែងធ្វើប័ណ្ឌសំគាល់​របស់​គេសម្រាប់ចែក ដល់អ្នកសារព័ត៌មាន។ ករណីនេះអ្នកសារព័ត៌មានណា មិនមាន«ប័ណ្ឌពិសេស»នេះ មិនត្រូវបាន​អនុញាតិឲ្យចូលឡើយ។ លោកនិយាយហាក់ដូចជាចំអកថា «ប័ណ្ឌអ្នកសារព័ត៌មាន ដែលចេញដោយក្រសួងព័ត៌មាន ហាក់ដូចជាគ្មានតម្លៃសោះ»។ លោកក៏បានបញ្ជាក់ដែរថា ស្ថាប័នមួយចំនួន មានអ្នកយកព័ត៌មានប្រចាំស្ថាប័នរបស់គេ ដូច្នេះគេអាចមិនអនុញាតិឲ្យអ្នកផ្សេងចូលក៏មានដែរ។ ម្យ៉ាង​វិញទៀត ការសែតទាំងនោះ «មិនដែលដើរតាមគេ» និង​ផ្សាយព័ត៌មានផ្ទុយពីអ្វី ដែលក្រុមគេចង់បាន។

គួបញ្ជាក់ថាក្នុងព្រះរាជពិធីដង្ហែ និងថ្វាយព្រះភ្លើង ព្រះបរមសព ព្រះបរមរតនកោដ្ឋមានអ្នកកាសែតជាតិ និងអន្តរជាតិ ជាងមួយពាន់នាក់ ដែលបានចុះឈ្មោះដើម្បីចូលយកព័ត៌មាន។ នេះបើតាមលោក ខៀវ កាញារីទ្ធ រដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងព័ត៌មាន បញ្ជាក់ក្នុងសន្និសីទកាសែតមួយ កាលពីថ្ងៃទី១៤ ខែមករា ឆ្នាំ២០១៣ នៅសាលសន្និសីទចតុមុខ។

សេរីភាពសារព័ត៌មាន នៅប្រទេសកម្ពុជា ត្រូវបានអង្គការ«អ្នកយកព័ត៌មានគ្មានព្រំដែន» បាន​បញ្ចេញរបាយការណ៍​មួយ​នៅថ្ងៃទី៣០ មករា ដោយបានទម្លាក់ពិន្ទុសេរីភាពសារព័ត៌មាននៅប្រទេសនេះ ដល់កម្រិត​ថ្នាក់ទី ១៤៣ ក្នុងចំណោម​ប្រទេសទាំង១៧៩។ បើតាមរបាយការណ៍ ចំណាត់ថ្នាក់នេះ ទាបជាងពីឆ្នាំ២០១២ ដែលកម្ពុជាស្ថិតចំណាត់ថ្នាក់​លេខ​១១៧  ដោយសារតែរដ្ឋាភិបាល​គាបសង្កត់​ លើសេរីភាព​សារព័ត៌មាន និងជា​ពិសេស ព្រមានចាប់​ខ្លួនអ្នកសារព័ត៌មាន និងអ្នកវិទ្យុឯករាជ្យមួយចំនួន ដោយប្រើ​ប្រព័ន្ធតុលាការ។

អង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិសេរីភាពខាងព័ត៌មានមួយនេះ បានចាត់ចំណាត់ថ្នាក់ទៅលើប្រទេសទាំង ១៧៩ ដោយផ្អែកលើ កត្តា​គោលចំនួន៦៖ ការគណនាកម្រិត នៃការបញ្ចេញមតិនៅក្នុង​ប្រព័ន្ធឃោសនា - ការបំពេញការងារដោយឯករាជ្យ របស់​ប្រព័ន្ធឃោសនា - ពិនិត្យនិងវិភាគអំពីស្ថានភាពធ្វើការងាររបស់អ្នកកាសែត - ពិនិត្យវិភាគអំពីច្បាប់ និងប្រសិទ្ធភាព - ពិនិត្យនិងវិភាគអំពីតម្លាភាពនៃស្ថាប័ន និងបែបបទការងារដែលមានឥទ្ធិពល ទៅលើការផលិតដំណឹង និងព័ត៌មាន - និង​ពិនិត្យអំពីគុណភាពនៃហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធដែលគាំទ្រដល់ការផលិត ដំណឹង និងព័ត៌មាន៕

---------------------------------------------------------
ដោយៈ អ៊ុម វ៉ារី - ភ្នំពេញថ្ងៃទី០៧ កុម្ភៈ ឆ្នាំ២០១២
រក្សាសិទ្ធគ្រប់យ៉ាងដោយ៖ មនោរម្យព័ងអាំងហ្វូ