ក្រៅពីឯកសារសំងាត់ ពាក់ព័ន្ធនឹងសន្តិសុខរបស់ជាតិ គ្មានឯកសារណាមួយ ដែលរដ្ឋត្រូវលាក់ការណ៍នោះទេ។ បើ​សិន​ជាលាក់ការណ៍ មានន័យថា ឯកសានោះ មានភាពមិនប្រក្រតី និងអំពើពុករលួយ កើតឡើងហើយ។ នេះជាការ​ថ្លែង របស់លោក កែម ឡី អ្នកឃ្លាំមើល និងស្រាវជ្រាវផ្នែកសង្គម ក្នុងកិច្ចសម្ភាសជាមួយ ទស្សនាវដ្តីមនោរម្យ.អាំងហ្វូ។ លោក កែម ឡី បានថ្លែងឡើងថា៖ «វាមិនមានអ្វីត្រូវលាក់លៀមទេ ត្រូវតែឲ្យសារធារណៈជនឃើញ។ បើលាក់​លៀម​នោះ ជា​របប​កុម្មុយនីស។ (...) ក្នុងនាមតំណាងឲ្យរដ្ឋ ត្រូវមានការទទួលខុសត្រូវឲ្យរដ្ឋ។ ត្រូវមានគោលការតម្លាភាព ដោយ​ដាក់តាំងបង្ហាញ តាមគេហទំព័រ ចែកចាយតាមសារព័ត៌មាន និងអនុញ្ញាត ឲ្យអ្នកសង្ស័យណាម្នាក់ ចូល​មើល​តាម​ចិត្ត។»

ការលើកឡើង របស់លោក កែម ឡី បានធ្វើឡើង តាមការសាកសួររបស់ទស្សនា​វដ្ដី ទាក់ទងទៅនឹងការបដិសេធ​ជា​លើក​ទីពីរ របស់លោក ជាម យៀប តំណាងរាស្ត្រមកពីគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ជំទាស់នឹងការចោទប្រកាន់ របស់​លោក សុន ឆ័យ ដែលថា សភាបានប្រើប្រាស់ថវិកា អស់ចំនួនប្រមាណ ជាង១១លានដុល្លារអាមេរិក ក្នុងឆ្នាំ២០១៤​កន្លងមកនេះ។ ថ្លែងបដិសេធ នៅក្នុងសន្និសីទសារព័ត៌មាន កាលពីរសៀលថ្ងៃទី១២ ខែមីនា ឆ្នាំ២០១៥ ម្សិលម៉ិញនេះ លោក ជាម យៀប ប្រធានគណៈកម្មការសេដ្ឋកិច្ច ហិរញ្ញវត្ថុ ធនាគារ និងសវនកម្មនៃរដ្ឋសភា (គណៈកម្មាធិការ​ទី២​នៃ​រដ្ឋសភា) បានចាត់ទុកការស្រាវជ្រាវ និងការចោទប្រកាន់ របល់លោក សុន ឆ័យ តំណាងរាស្ត្រពីគណបក្ស​សង្គ្រោះ​ជាតិ និងជាអនុប្រធានរបសលោក​នោះ ថាគ្មានភស្តុតាងត្រឹមត្រូវឡើយ។

លោក សុន ឆ័យ បានលើកឡើង កាលពីថ្ងៃទី១១ ខែមីនាថា ក្នុងឆ្នាំ២០១៤កន្លងទៅនេះ រដ្ឋសភាបានប្រើប្រាស់​ថវិកា​ប្រមាណជាង ១១លានដុល្លាអាមេរិក លើការងារផ្សេងៗ។ ហើយចំណាយទាំងនោះ គ្មានការត្រួតពិនិត្យពីមន្រ្តីពាក់ព័ន្ធ នៃរដ្ឋសភា ឲ្យបានត្រឹមត្រូវនោះទេ។ មន្រ្តីគណបក្សប្រឆាំងរូបនេះ បានបញ្ជាក់ថា៖ «ការបាត់លុយក្នុងរដ្ឋសភា ព្រោះ​តែ​ករណីពីរយ៉ាង។ ទីមួយ ពាក់ព័ន្ធនឹងការចំណាយលើសវនកម្ម ដូចជា រដ្ឋសភាទទួលភ្ញៀវ មកទស្សនាក្នុងប្រទេស បេសកម្មមន្រ្តីរដ្ឋសភា ទៅក្រៅប្រទេសជាដើម ពិតជាបានចំណាយខ្ជះខ្ជាយខ្លាំងមែន។ និងទីពីរ ការចំណាយលើ​សម្ភារៈ និងការសាងសង់រដ្ឋសភាជាដើម។ លោកបន្តថា ចំណាយទាំងនោះ ពិតជាអស់ពី១១ ទៅ១២ លានដុល្លា។»

សូមរំលឹកដែរថា កាលពីថ្មីៗនេះ លោក សុន ឆ័យ ធ្លាប់បានសាកសួរ បញ្ហាចំណាយនានារបស់រដ្ឋសភា លើ​បុគ្គលិក​រដ្ឋសភា និងបញ្ហាគ្រួសារនិយម ធ្វើការក្នុងរដ្ឋសភាពីលោក ឡេង ប៉េងឡុង ដែលជាអគ្គលេខាធិការនៃ​រដ្ឋសភា។ ប៉ុន្តែ​ករណី​នេះ ក៏ត្រូវបានប្រកាស ឲ្យបិទការស៊ើបអង្កេត ដោយប្រធានរដ្ឋសភា លោក ហេង សំរិន។

ឯកសារចំណាយទាំងអស់ត្រូវបានលោក ឡេង ប៉េងឡុង អគ្គលេខាធិការ នៃអគ្គលេខាធិការដ្ឋានរដ្ឋសភា មិនបង្ហាញ និង មិនឆ្លើយបំភ្លឺ និងបានផ្តល់ឯកសារពាក់ព័ន្ធនឹងការចំណាយ និងបញ្ជីនានា ពាក់ព័ន្ធនឹងការចំណាយ ដល់គណៈ​កម្មការ​ទី២រដ្ឋសភានោះទេ។ នេះបើតាមការបន្ថែម របស់លោក សុន ឆ័យ។

ឯលោក ឡេង ប៉េងឡុង និងលោក មិត្ត ការ៉េន បានគេចមិនផ្តល់កិច្ចសម្ភាស ដល់អ្នកសារព័ត៌មាន និងមិននិយាយអ្វី​ឡើយ បន្ទាប់ពីបញ្ចប់កិច្ចប្រជុំ ជាមួយក្រុមការងារ កាលពីថ្ងៃទី១០ ខេមីនា ឆ្នាំ២០១៥នេះ។  នៅក្នុងកិច្ចប្រជុំនោះ បើ​តាម​លោក សុន ស័យ បានបញ្ជក់ថា លោក ឡេង ប៉េងឡុង មិនហ៊ានឆ្លើយ ឬពន្យល់អ្វីពីការចំណាយ របស់រដ្ឋសភា​នោះទេ។ លោក សុន ឆ័យ បានបញ្ជាក់ជូនទៅលោក មិត្ត ការ៉េន ក្នុងកិច្ចប្រជុំថា «អំពើលួចថវិកាជាតិ ជាអំពើ​ឧក្រិដ្ឋ។ ការតែងតាំងបុគ្គលិក ជាគ្រួសារ ឬដោយសំណូក នៅក្នុងតួនាទី ជាអំពើឧក្រិដ្ឋ មានចែងក្នុងក្រមព្រហ្មទណ្ឌ»។

លោក សុន ឆ័យ បានលើកឡើងថា «សមាជិកគណៈកម្មការទី២ បានទៅអង្កេតការដេញថ្លៃ គម្រោងទង់ជាតិកំណត់ ក្នុងសំណើរចំណាយថវិកា ក្នុងតម្លៃ៣៥០០០ដុល្លារ ក្នុងដងទង់ជាតិមួយ។ (…) យើងទៅឃើញមានភាពមិនប្រក្រតី។ គណៈកម្មការទី២រដ្ឋសភាហ្នឹង មានភារកិច្ចសវនកម្មដែរ ប៉ុន្តែខាងអគ្គលេខាធិការ គាត់លាក់ឯកសារ។ យើងក៏បាន​ប្រាប់ ឲ្យអគ្គលេខាធិការដ្ឋានហ្នឹង យល់ឲ្យបានច្បាស់ថា មានភាពមិនប្រក្រតីច្រើនណាស់ តាំងពីការដាក់ក្រុម​គ្រួសារ​ក្នុងតួនាទី ការចាយវាយពាក់ព័ន្ធ នឹងការទទួលភ្ញៀវ និងបេសកកម្មដែលមានទំហំទឹកប្រាក់ ១១លានដុល្លារកន្លះ ក្នុង​មួយ​ឆ្នាំ ក្នុងនោះមានការទិញរថយន្ត ការទិញម៉ាស៊ីនថតចម្លង អីហូរហែហ្នឹង គឺសុំឲ្យគាត់ផ្តល់ឯកសារ។»

អ្នកឃ្លាំមើល និងស្រាវជ្រាវផ្នែកសង្គម លោក កែម ឡី បានពន្យល់លើករណីខាងលើថា ក្នុងសង្គមកម្ពុជា ត្រូវបានគេ​មើល​ឃើញជាទូទៅថា រាល់របាយការណ៍ថវិការ ដែលចេញដោយរដ្ឋ ក្នុងការបញ្ជាទិញអ្វីមួយនោះ តែងតែដាក់តម្លៃ​លើស ពី​តម្លៃ​ទីផ្សារ រាប់រយដងទៅទៀត។ ដូច្នេះ ដងទង់ជាតិមួយ មានតម្លៃជាងបីម៉ឺនដុល្លានោះ មិនមានអ្វីចំឡែក​ឡើយ។ លោក បាន​ថ្លែង​ឲ្យ​ដឹងថា៖ «គ្រប់ខ្ទង់ថវិការរបស់រដ្ឋភាគច្រើន មានតម្លៃខ្ញស់ជាង ទីផ្សារ ដប់ម្ផៃ ឬរាប់រយដង។ (...) ជា​ការ​កេង​ប្រវ័ញ្ច​តែ​ម្តង។ (...) ឧទាហរណ៍ថ្នាំប៉ារ៉ា លើទីផ្សារតម្លៃត្រឹមតែបី ឬបួនរយរៀលទេ តែរដ្ឋ(ក្រសួង​ពាក់​ព័ន្ធ)​ដាក់​តម្លៃ​ទិញ ពីរ​ពាន់ រហូត​ដល់​ប្រាំ​ពាន់​រៀល ក៏មាន។ (...) ឯអចលនៈទ្រព្យវិញ ក៏គ្មានអ្វីចំឡែកដែរ ដូចតែគ្នា​ហ្នឹង..។ (...) ចង់​ដឹង​ច្បាស់ យក​តារាង​តម្លៃ​អចលនៈ​ទ្រព្យ កំណត់​ដោយរដ្ឋ មកផ្ទៀងតម្លៃលើទីផ្សារ ជាក់ស្តែងឃើញ​អំពើ​ពុក​រលួយ ដ៏​សម្បើម​អស្ចារ្យ​បាត់​ទៅ​ហើយ។»

លោក កែម ឡី បានបន្ថែមថា ការស្រាវជ្រាវរបស់លោក សុន ឆ័យ ជារឿងល្អ បើនេះជាការពិត ក្នុង​ការ​ស្វែងរក​ប្រយោជន៍​សម្រាប់ជាតិ។ លោកបន្តថា ព្រោះ​មាន អ្នកនយោបាយភាគច្រើន តែងប្រើប្រាស់អ្វី ដែលមាន​ផល​ប្រយោជន៍​សម្រាប់​ខ្លួន​ឯងដូចជា ការបកស្រាយ ឬចោទប្រកាន់គឺ ដើម្បីផលចំណេញ ខាង​ផ្នែក​នយោបាយ​របស់​ខ្លួន​ប៉ុណ្ណោះ។ ដើម្បី​ដោះ​ស្រាយ​បញ្ហានេះ រដ្ឋាភិបាល ឬរដ្ឋសភា អាចជួលសវនកម្មឯករាជ្យ មួយមកធ្វើការ សវនកម្ម ហើយ​យក​របាយ​ការណ៍​នោះ មក​ធ្វើ្កការ​ពិភាក្សា ទើប​ស្វែង​​រកការពិតឃើញ៕