ភ្នំពេញ៖ ក្រោយពីការបោះឆ្នោតកាលពីថ្ងៃទី២៨ ខែកក្កដា ដែលរៀបចំដោយគ.ជ.ប បានបញ្ចប់ ស្របពេលជាមួយគ្នានេះ គ.ជ.ប ក៏បានទទួលរងនូវការរិះគន់ជាច្រើន នូវភាពមិនប្រក្រតីមួយចំនួន ដែលបានកើតឡើងនាពេលនោះ។ ជាមួយគ្នា​នេះដែរ អង្គការសង្គមស៊ីវិលមួយចំនួន ភាគីម្ចាស់ឆ្នោត ក៏ដូចជាពីគណបក្សប្រឆាំង ក៏បានទទូចស្នើរសុំឲ្យ គ.ជ.ប បើកនូវ​កញ្ចាប់សុវត្តិភាព«ក» ដើម្បីធ្វើការផ្ទៀងផ្ទាត់ ជាមួយនិងលិខិតផ្សេងៗទៀត ដែលអ្នកសង្កេតការជាតិ និងអន្តរជាតិ ក៏ដូច​ជាតំណាងគណបក្សនយោបាយ ទទួលបានអំឡុងពេលបោះឆ្នោត និងរាប់សន្លឹកឆ្នោត។

ពីឆ្វេងមកស្តាំ លោក កឹម សុខា និងលោក សម រង្ស៊ី នៅក្នុងសិក្ខាសាលារបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ថ្ងៃទី១៨ខែសីហា​ឆ្នាំ២០១៣ ដើម្បីបកអាក្រាតពីភាពមិនប្រក្រតី នៃការបោះឆ្នោត។ (រូបថត MONOROOM.info/ O. Vary)

ភាពមិនប្រក្រតី ដែលឈានទៅដល់«ការលួចសន្លឹកឆ្នោត»

ក្នុងសិក្ខាសាលាកាលពីព្រឹកថ្ងៃអាទិត្យ ទី១៨ នៅទីស្នាក់ការគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ កញ្ញា គង់ រ៉ាវីន តំណាងឲ្យអង្គការ​ខុមហ្រេ្វល ដែលធ្វើការពាក់ព័ន្ធនិងការបោះឆ្នោតនេះ បានលើកឡើងថា ទាំងអង្គការខុមហ្រេ្វល ទាំងបន្ទប់ស្ថានការ​បោះឆ្នោតដែលមានអង្គការសមាគមន៍ចំនួនសែសិបចូលរូម បានរកឃើញនូវភាពមិនប្រក្រតីមួយចំនួន។ កញ្ញាបន្តរថា ជាក់ស្តែងកាលពីថ្ងៃទី១៥ និង១៦ ខែសីហា អង្គការខុមហ្រ្វេលបាន រកឃើញនូវភាពមិនប្រក្រតី​ផ្នែកបចេ្ចកទេសជាបថម​លើខេត្តចំនួនបួន សៀមរាប បាត់ដំបង កណ្តាល និងក្រចេះ ដែលទាក់ទងទៅនឹងលទ្ធផលបោះឆ្នោត ក្នុងទម្រង់ ១១០២ - ១១០៤ នៅតាមការិយាល័យបោះឆ្នោត។ កញ្ញាបានបញ្ជាក់ថា «ការផ្ទៀងផ្ទាត់លើទម្រង់ ១១០២ - ១១០៤ នឹងមិនអាច​សន្និដ្ឋានពីកំរិតភាពនៃភាពមិនប្រក្រតីបាននោះទេ ប្រសិនណាបើគ.ជ.ប មិនព្រមបើកនូវកញ្ចប់សុវត្តិភាព«ក»នោះ។

កញ្ញាបានបង្ហាញពីភាពមិនប្រក្រតីទាំងនោះថា «ក្នុងទម្រង់១១០៤ ដែលខុមហ្រ្វេលបានទទួលនោះ គណបក្សតូចៗ​មិន​មានលទ្ធផលឆ្នោតនោះទេ តែទម្រង់១១០២ បង្ហាញដោយគ.ជ.ប បែរជាគណបក្សតូចៗមានទៅវិញ និងក៏មានពាក់ព័ន្ធ​ជាមួយសន្លឹកឆ្នោតបានការ និងមិនបានការ។ ក្នុងទម្រង់១១០២ដដែល មានឃើញមានការលប់ទឹកលប់ (វាអាចកែបាន)។ ចំពោះទម្រង់១១០៤ ភាគច្រើនសរសេរដោយដៃតែមួយ ដែលក្នុងមួយការិយាល័យត្រូវមានលេខាធិការម្នាក់ ដូច្នេះ​ការិយាល័យទាំងអស់មានលេខាផ្សេងគ្នា អក្សរក៏ត្រូវតែផ្សេងគ្នាដែរ។»

អ្នកស្រាវជ្រាវឯករាជ្យផ្នែកការបោះឆ្នោតនៅកម្ពុជា មកពីប្រទេសជប៉ុន លោកសាស្ត្រចា្យ ហារ៉ាដា ស៊ីរ៉ូ (Harada Shiro) ក៏​បានបញ្ជាក់ដែរ ពីករណីដែលពាក់ព័ន្ធនឹងខេត្តទាំងបួនខាងលើ ឃើញថាពិតជាមានភាពខុសប្លែកច្រើន។ លោកបន្តរថា ពិសេសនៅខេត្តកណ្តាលពាក់ព័ន្ធនឹងសម្លេងឆ្នោត ដែលត្រូវទទួលបានកៅអីក្នុងមណ្ឌលនោះ បើគណបក្ស​សង្គ្រោះជាតិ ទទួលបាន១៦៦សម្លេងទៀតនោះ នឹងកើនបានមួយកៅអីទៀត ប៉ុន្តែបើគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា បាត់​សម្លេង​ត្រឹមតែ​១១៩សម្លេងនោះ គណបក្សសង្គ្រោះជាតិក៏នឹងទទួលបានកៅអីមួយដែរ ស្របតាមរូបមន្ត​ដែលបាន​ប្រើប្រាស់។

សាស្ត្រចា្យរូបនេះបញ្ជាក់ថា «ដូច្នេះត្រូវតែពិនិត្យឲ្យបានច្បាស់លាស់ ដើម្បីឲ្យអ្នកសង្កេតការណ៍ ក៏ដូចជាគណបក្ស​អាច​ទទួលយកបាន ត្រូវតែពិនិត្យក្នុងការប្រៀបធៀប ក្នុងការប្រៀបធៀបរវាងលទ្ធផល ដែលមានក្នុងឯកសារ១១០២ និង​១១០៤ ដែលចាំបាត់ត្រូវតែ គ.ជ.ប ជាអ្នកធ្វើ។ (...) ត្រូវបង្ហាញឯកសារដើម ឯកសារទាំងឡាយដែល​ពាក់ព័ន្ធកុំលាក់​លៀម។ ខេត្តកណ្តាលនេះ ជាឧទាហរណ៍សម្រាប់ការចាប់ផ្តើម ប៉ុណ្ណោះ (វា)អាចមាននៅតាមបណ្តាខេត្តជាច្រើនទៀត។»

គួរបង្កើតគណកម្មការស៊ើបអង្កេតឯករាជ្យមួយ

ក្នុងវត្តមានជាមួយគ្នានេះលោក សម រង្ស៊ី ប្រធាបគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ក៏បានអំពាវនាវដល់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា បន្តការចរចារឡើងវិញ ដើម្បីដោះស្រាយភាពមិនប្រក្រតីនៃការបោះឆ្នោត។ លោកបញ្ជាក់ថា ភាពមិនប្រក្រតី​ទាំងអស់​នេះហើយ ដែលជាមូលហេតុតានតឹងផ្នែកនយោបាយ ហើយ(វា)តែងតែកើតមានជានិច្ចកាល ក្រោយការបោះឆ្នោត​នៅ​កម្ពុជានោះ។ លោកនៅតែបន្តរឲ្យមានការបង្កើត គណកម្មការស៊ើបអង្កេតឯករាជ្យមួយ ដើម្បីធ្វើការស្រាវជ្រាវរាល់ភាព​មិនប្រក្រតីនៃការបោះឆ្នោត ហើយក៏ស្នើដល់ គ.ជ.ប ឲ្យបើកកញ្ចប់សុវត្ថិភាព «ក» ដើម្បីផ្ទៀងផ្ទាត់ភាពមិនប្រក្រតី នៃ​ទម្រង់បែបបទលេខ១១០៤ ជាមួយនឹងទម្រង់បែបបទលេខ១១០២ និង១១០៨ ដែលមានភាពភាពមិនប្រក្រតី។

នៅព្រឹកថ្ងៃអាទិត្យនេះ ទស្សនាវដ្ដីមនោរម្យព័ងអាំងហ្វូ មិនអាចសុំប្រតិកម្មពីលោក ទេព នីថា អគ្គលេខា គ.ជ.ប បានទេ ដោយពុំមានអ្នកទទួលទូរស័ព្ទ។ តាមការសាកសួរបស់វិទ្យុអាស៊ីសេរីកាលពីថ្ងៃទី១៧ លោក ទេព នីថាបានបញ្ជាក់ថា ពាក្យបណ្តឹងរបស់គណបក្សនយោបាយ ទាំងនេះត្រូវបានបញ្ចប់ហើយនៅ គ.ជ.ប ។ តួនាទីជាបន្តរ គឺក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ អាចធ្វើការដោះស្រាយនៅក្នុងរយៈពេល ១០-២០ថ្ងៃ។ «ឥឡូវនេះ ខាង គ.ជ.ប បានដោះស្រាយពាក្យបណ្ដឹងទៅ​តាម​សមត្ថកិច្ច និងពេលវេលារបស់ខ្លួនហើយ។ ហើយចំពោះមុខ គ.ជ.ប ត្រៀមខ្លួនអនុវត្តទៅតាមការសម្រេច របស់ក្រុមប្រឹក្សា​ធម្មនុញ្ញ»។

ប្រតិកម្មរបស់សង្គមស៊ីវិល

មជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា នៅថ្ងៃទី១៧ ខែសីហានេះដែរ ក៏បានចេញថ្លែងការណ៍ បង្ហាញនូវក្ដីព្រួយបារម្ភ​ចំពោះ​វិធីសាស្ត្រដែល គ.ជ.ប ប្រើក្នុងការផ្ទៀងផ្ទាត់លទ្ធផលនៃការបោះឆ្នោត ហើយបានចាត់ទុកថាការដោះស្រាយដោយ គ.ជ.ប មានកង្វះខាតផ្នែកតម្លាភាព ព្រោះតែមិន នូវកញ្ចប់សុវត្ថិភាព «ក» ជាសាធារណៈនោះ។ តាមសម្រង់សេចក្តី​ប្រធានមជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា លោក អ៊ូ វីរៈ ក្នុងសេចក្ដីថ្លែងការណ៍ដដែលនេះ បង្ហាញថា ការបដិសេធ ក្នុងការ​បើកកញ្ចប់សុវត្ថិភាព«ក» ដោយ គ.ជ.ប បនេះ(វា)មិនអាចបង្ហាញនូវទម្រង់ដើមសម្រាប់ការអង្កេត និងផ្ទៀងផ្ទាត់​លើ​តួ​លេខដែល គ.ជ.ប រៀបចំឡើង។

ក្នុងកិច្ចសម្ភាសទស្សនាមនោរម្យព័ងអាំងហ្វូ ជាមួយនាយកមជ្ឈមណ្ឌលប្រជាពលរដ្ឋ ដើម្បីអភិវឌ្ឍន៍ និងសន្តិភាព លោក យ៉ង់ គឺមអេង ក៏បានគាំទ្រដែរ ឲ្យមានការបើកនូវកញ្ចប់សុវត្តិភាព«ក» ដោយលោកយល់ថានេះក៏ជាដំណោះស្រាយ​មួយ​ទៅតាមបទបញ្ជា និងនីតិវិធីដែលមានស្រាប់ដែរ។ លោកបានបង្ហាញថា កញ្ចប់សុវត្ថិភាព«ក» ផ្ទុកទៅដោយសំណៅ​ឯកសារដើម ដែលមានចុះហត្ថលេខារបស់គណបក្សនយោបាយ និងអ្នកសង្កេតការណ៍។ «គ.ជ.ប ត្រូវតែបង្ហាញ និងដាក់​ឲ្យមើលជាសាធារណៈ» នេះជាសេចក្ដីបញ្ជាក់របស់លោក យ៉ង់ គឹមអេង។

សូមជម្រាបថាក្នុងសិក្ខាសាលានៃគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ បានបង្ហាញថា គណបក្សមួយនេះអាចនឹងត្រូវទទួលបាន​មួយ​កៅអីទៀត ក្នុងមណ្ឌលខេត្តកណ្តាល។ ក្រៅពីអង្គការសង្គមស៊ីវិលជាតិ និងអន្តរជាតិ អ្នកសារព័ត៌មានជាតិ និងអន្តរជាតិ​ជាច្រើនរូប នៅឯក្រោមទីស្នាក់ការវិញ ក៏មានសកម្មជនគណបក្សសង្គ្រោះជាតិជាច្រើនរយនាក់ បានប្រមូលផ្តុំគ្នាដើម្បី​ចាំ​ទទួលលទ្ធផលក្រោយពីបញ្ចប់សិក្ខាសាលានេះ។

សូមបញ្ជាក់ថា កញ្ចប់សុវត្ថិភាព«ក» ជាកញ្ចប់ដែលរក្សាទុកនូវឯកសារសំណៅដើម ក្នុងការិយាល័យនីមួយៗ ក្រោយពេល​បោះឆ្នោត និងរាប់សន្លឹកឆ្នោត។ ក្នុងកញ្ចប់សុវត្ថិភាព«ក» នោះរួមមាន ទម្រង់បែបបទលេខ ១១០១,១១០២, និង១១០៨, បញ្ជីបោះឆ្នោតដែលត្រូវបានប្រើក្នុងថ្ងៃបោះឆ្នោត, ត្រាសម្ងាត់, សន្លឹកឆ្នោតខូច, សន្លឹកឆ្នោតមិនបានការ, សន្លឹកឆ្នោត​បាន​ការ, គល់បញ្ជីសន្លឹកឆ្នោតដែលបានប្រើ និងផ្ទាំងក្រដាសធំសម្រាប់កត់ត្រាសម្លេងឆ្នោត។

រីឯ ទម្រង់បែបបទលេខ «១១០១» ជាកំណត់ហេតុនៃការបោះឆ្នោត។ ទម្រង់បែបបទ «១១០២» ជាកំណត់ហេតុនៃការ​រាប់​សន្លឹកឆ្នោត។ ទម្រង់បែបបទ«១១០៨» ជាតារាងកត់ត្រាសម្លេងឆ្នោត តាមការិយាល័យបោះឆ្នោត និងរាប់សន្លឹកឆ្នោត។ ទម្រង់បែបបទលេខ «១១០៤» ជាក្រដាសលទ្ធផលបឋម នៃការបោះឆ្នោតតាមការិយាល័យនីមួយៗ និងរាប់សន្លឹក​ឆ្នោត៕

---------------------------------------------------------
ដោយៈ អ៊ុម វ៉ារី - ភ្នំពេញថ្ងៃទី១៨ សីហា ឆ្នាំ២០១៣
រក្សាសិទ្ធគ្រប់យ៉ាងដោយ៖ មនោរម្យព័ងអាំងហ្វូ