សង្គមស៊ីវិលរិះគន់រដ្ឋសភា ដែលបិទសិទ្ធិ អ្នកតំណាងរាស្ត្រ មិនឲ្យធ្វើការជជែកពិភាក្សា លើសេចក្តីព្រាងច្បាប់ ឬលើ​វិសោធនកម្មលើច្បាប់នានា មុននឹងធ្វើការអនុម័ត។

រដ្ឋសភាជាតិ នៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា។ MONOROOM.info photo/ O.Vary។

លោក សុន ឆ័យ តំណាងរាស្រ្តមកពីបក្សប្រឆាំង ត្រូវបានប្រធានរដ្ឋសភា បញ្ឈប់ការពិភាក្សាភ្លាមៗ ដោយលើកឡើងថា​តំណាងរាស្រ្តភាគច្រើន បានឯកភាពយល់ព្រមរួចហើយ ដោយបញ្ជាក់ថាលោក សុន ឆ័យ មិនអាច «ធ្វើការអត្ថាធិប្បាយ​បន្ថែមទេ ព្រោះបានអត្ថាធិប្បាយច្រើន ក្នុងពេលពិភាក្សានេះ»។

ការហាមប្រាមនេះធ្វើឡើង ក្រោយពីលោកសុន ឆ័យ បានលើកពីគោលការណ៍ ការពារចំពោះប្រយោជន៍សាធារណៈ ការពារប្រយោជន៍ប្រជាពលរដ្ឋ ការពារបរិដ្ឋានព្រៃឈើ ទាក់ទងនឹង ការកសាងទំនប់វារីអគ្គិសនីសេសាន២ ក៏ដូចជា​មិន​ឲ្យ​មានការកាត់ចោល លើមាត្រាមួយចំនួន ដែលការពារប្រយោជន៍ ដល់មន្ត្រីរាជការស៊ីវិល ពិសេសមាត្រា​ពាក់ព័ន្ធនឹង​ប្រាក់​បៀវត្ស និងអត្ថប្រយោជន៍បន្ថែម សម្រាប់ការស្នាក់នៅ ការធ្វើដំណើរ ថ្លៃប្រេងសាំង របស់មន្ត្រីរាជការដែលមាន​ប្រាក់​បៀវត្សទាប ចំពោះសហលក្ខន្តិកៈមន្ត្រីរាជការស៊ីវិល។ ទីបំផុត រដ្ឋសភាដែលមានតំណាងរាស្រ្ត មកពីគណៈបក្សកាន់​អំណាចអនុម័ត និងទាត់ចោលនូវការជំទាស់ របស់បក្សប្រឆាំង ដោយសម្លេងលើសលុប៨៥លើ៩៥។

លោកសុន ឆ័យ បានបន្តរថា តាមនីតិវិធីរបស់រដ្ឋសភា ភាគីទាំងពីរ (បក្សប្រឆាំង និងបក្សកាន់អំណាច) ត្រូវផ្តល់សេចក្តី​សង្ខេបពីជំហររបស់ខ្លួន មុនការពិភាក្សាចាប់ផ្តើម តែចំណុចនេះរដ្ឋសភាមិនបានអនុវត្តទេ។ លោកបន្តថា កន្លងមក លោក​មិនធ្លាប់ឃើញ មានការបញ្ឈប់ការពិភាក្សាពីមុនមកទេ «បន្ទាប់ពីការលើកឡើង នូវទស្សនៈទូទៅរបស់យើង ប្រធាន​រដ្ឋសភាបានសម្រេច មិនឲ្យធ្វើការពិភាក្សា ហើយបោះឆ្នោត លើសេចក្តីព្រាងច្បាប់ទាំងនោះ ដោយឲ្យតំណាងរាស្ត្រ​លើកដៃគាំទ្រ»។ លោកមានការព្រួយបារម្មណ៍ ពីសេចក្តីសម្រេចក្នុងការដកចេញ នូវនីតិវិធីនៃអង្គនីតិប្បញ្ញត្តិរបស់រដ្ឋសភា មុននឹងធ្វើការពិភាក្សាលើច្បាប់ លើសេចក្តីព្រាងច្បាប់ ឬក៏លើវិសោធនកម្មច្បាប់ណា។

លោកបណ្ឌិត ហង្ស ពុទ្ធា នាយកប្រតិបត្តិអង្គការនិចហ្វិច យល់ថា សភាមានបទបញ្ជាផ្ទៃក្នុង ដែលបទបញ្ជានេះ មិន​អនុញាតិឲ្យក្រុមតំណាងរាស្ត្រ មានសម្លេងតិច ធ្វើការជជែក វែកញែកពិភាក្សា។ លោកបន្តថា ការធ្វើដូចនេះ នាំឲ្យមាន​ការអន់ថយទៅវិញទេ និងអាចប៉ះពាល់ដល់អភ័យឯកសិទ្ធិ របស់អ្នកតំណាងរាស្រ្ត។ «តំណាងឲ្យប្រជាពលរដ្ឋ គួរតែមាន​ឱកាសក្នុងការបញ្ចេញមតិ។»

ប្រធានមជ្ឈមណ្ឌលប្រជាពលរដ្ឋដើម្បីអភិវឌ្ឍន៍ និងសន្តិភាព លោក យង់ គឹមអេង បានលើកឡើងថា ការអនុម័តច្បាប់​នៅ​រដ្ឋសភា គេគាំទ្រចំពោះសម្លេងភាគច្រើន ដូចក្នុងប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យ គេយល់ថាសម្លេងភាគច្រើនត្រូវតែឈ្នះ តែ​ក៏​គេ​ស្តាប់ និងគោរពចំពោះសម្លេងភាគតិចដែរ តើសម្លេងនេះមានអ្វីប្លែក? មានអំណះអំណាងអ្វីខ្លះ?។ លោកន្តថា តំណាង​រាស្រ្ត​ទាំងអស់ គេមានគោលដៅតែមួយ ជួយដល់សង្គមជាតិ ជួយដល់ប្រជាពលរដ្ឋទាំងមូល មិនយកការចាញ់ឈ្នះ ទៅលើការ​ប្រកាន់បក្សនោះទេ។ លោកបន្តថា «បើយើងធ្វើច្បាប់ ដើម្បីការពារផលប្រយោជន៍ប្រជាពលរដ្ឋ ហេតុអ្វីបានជាយើង​មិន​ព្រមស្វែងយល់ អំពីបញ្ហាប្រជាពលរដ្ឋ ឲ្យបានស៊ីជម្រៅជាមុនសិន មុននឹងយើងធ្វើការអនុម័ត្រ។ តែបើយើងធ្វើច្បាប់មួយ គ្រាន់តែដាក់កំរិត ឬមិនគិតពីផលប៉ះពាល់ដល់ប្រជាពលរដ្ឋ តើសភាគិតពីប្រយោជន៍ របស់ប្រជាពលរដ្ឋដែរឬអត់?»

ចំពោះលោក ងួន ញិល អនុប្រធានទីមួយនៃរដ្ឋសភា ក៏បានឡើងការពារសេចក្តីសម្រេច របស់ប្រធានរដ្ឋសភា ដោយ​ថ្លែង​ថា ប្រធានរដ្ឋសភាមានឆន្ទានុសិទ្ធិ ក្នុងការដឹកនាំ ការជជែកពិភាក្សា តាមដែលប្រធានយល់ថា «ស័ក្តិសម» ដោយសម្រេច​អះអាងថា ការលើកឡើងរបស់តំណាងរាស្រ្តបក្សប្រឆាំង មានលក្ខណៈ«គ្រប់គ្រាន់»ហើយ។ គាំទ្រនឹងមតិខាងលើ លោក ជាម យៀប តំណាងរាស្ត្រ គណបក្សប្រជាជនបានបញ្ជាក់ថា ប្រធារដ្ឋសភាមាន«ឆន្ទានុសិទ្ធិគ្រប់គ្រាន់» អនុញាតិ ឬមិន​អនុញាតិ អាស្រ័យលើប្រធានសភាយល់ឃើញ។ ចំនុចនេះ លោក យង់ គឹមអេង បានសង្កត់ធ្ងន់ថា «សម្លេងបក្ស​ណា​ក៏ដោយ ឲ្យតែលើកឡើងសមស្របត្រឹមត្រូវ សម្រាប់សភាធ្វើការពិចារណា គេនឹងធ្វើការពិចារណា នេះជាកត្តាសំខាន់ ការធ្វើបែបនេះ ជាការបង្ហាញពីការទទួលខុសត្រូវ ការគិតគូពីផលប្រយោជន៍របស់ប្រជាពលរដ្ឋ។»

សូមបញ្ជាក់ថា ប្រធានរដ្ឋសភាក្នុងនីតិកាលទីបួន សម័យប្រជុំលើកទី៩ លោក ហេង សំរិន បានបញ្ឈប់ភ្លាមៗ មិន​អនុញ្ញាតិ​ឲ្យ សមាជិកតំណាងរាស្រ្តមកពីគណៈបក្សប្រឆាំង ធ្វើការជជែកពិភាក្សានោះទេ ក្នុងការបោះឆ្នោតអនុម័ត លើសេចក្តីព្រាង​ច្បាប់ពីរ កាលពីថ្ងៃទី១៥ ខែកុម្ភៈនេះ។

---------------------------------------------------------
ដោយៈ អ៊ុម វ៉ារី - ភ្នំពេញថ្ងៃទី១៩ កុម្ភៈ ឆ្នាំ២០១៣
រក្សាសិទ្ធគ្រប់យ៉ាងដោយ៖ មនោរម្យព័ងអាំងហ្វូ