«ប្រឌិតញាណ» គឺជា អ្វី? តើ«ប្រឌិតញាណ» ចាំបាច់បែបណាសម្រាប់ជីវិតមនុស្ស? ធ្វើដូចម្តេចខ្លះដើម្បីបង្កើតឲ្យមាន «ប្រឌិតញាណ»? តើលោកអ្នក មានវិធីសាស្ត្របង្កើត «ប្រឌិតញាណ» បែបណាខ្លះ? តើលោកអ្នកមាន «ប្រឌិតញាណ» កម្រិតណា ? ហើយតើលោកអ្នកចង់បង្កើន «ប្រឌិតញាណ» លោកអ្នកឬទេ?

រូបរាងអ្វីក៏ដោយ បើជាប្រឌិតញាណ វាជាលទ្ធផលនៃការត្រិះរិះ និងការបង្កើតថ្មីមួយ។ wikimedia.org photo ។

សូមអញ្ជើញលោកអ្នក មេត្តាតាមដាន នូវការចងក្រងរបស់យើងខ្ញុំ ដែលទាក់ទងនឹង «ប្រឌិតញាណ» តាមលំដាប់លំដោយ ដូចខាងក្រោម៖

ក. និយមន័យ

តាមវចនានុក្រមសម្តេចព្រះសង្ឃរាជ ជួនណាត៖

• ប្រឌិត ឬប្រតិដ្ឋ ឬប្រឌិតដ្ឋ (ន) ការឋិតនៅ ការតាំងនៅស៊ប់ ការតាំងនៅជាប់លាប់ ការឈរស៊ប់ ការបង្កើត ឲ្យមាន ឡើង​ តាមយោបល់របស់ខ្លួន ដោយប្រដូចទៅនឹងនេះ នឹងនោះ ខុសសោះក៏មាន ត្រូវដែរក៏មាន។
• ញាណ(ន) សេចក្តីដឹង ប្រាជ្ញា ការយល់ដឹង ការយល់ច្បាស់ប្រាកដជាក់ ការរកឃើញនូវដំណោះស្រាយល្អ សម្រាប់ ទប់ទល់ទៅនឹងបញ្ហានានា។

តាមវចនានុក្រម Ideal Harrab’s ៖

• ប្រឌិតញាណ មានន័យថា ការបង្កើតថ្មី ការប្រឌិត។

សរុបមក ប្រឌិតញាណមានន័យថាជា៖ ការតាំងនៅស៊ប់ដោយប្រាជ្ញា ការតាំងនៅជាប់លាប់ ដោយការយល់ច្បាស់ ប្រាកដ​ជាក់ ការបង្កើតនូវអ្វីដែលថ្មី ដែលមានប្រយោជន៍ ដល់សង្គមមនុស្ស។ ប្រឌិតញាណអាចជា គំនិត ក្តីស្រមៃ ឬជាផលិតផល​ថ្មីណាមួយ ដែលកើតចេញ ពីផលនៃការគិត និងការធ្វើណាមួយ របស់មនុស្ស។

ខ. ផលប្រយោជន៍ប្រឌិតញាណ៖

បើទោះជាការងារសិល្បៈ ការងារពាណិជ្ជកម្ម ឬក៏ដំណើរជីវិតមនុស្សយើង គឺសុទ្ធតែត្រូវការ ប្រឌិតញាណទាំងអស់ ព្រោះ​ថា វាជាសកម្មភាព នៃការបង្កើត ផលិតផលថ្មី ឬស្វែងរកឃើញ ដំណោះស្រាយល្អប្លែកៗ ដើម្បីទប់ទល់ទៅនឹង ការលំបាក​ទាំងឡាយ។ ប្រឌិតញាណ គឺប្រៀបប្រដូចទៅនឹងការនិពន្ធ ការនិយាយជាសាធារណៈ ឬដូចជាការប្រមូល ហ្វូងពពែ គោ ក្របី ជ្រូក មាន់ ទា ដូច្នោះដែរ គឺថា ជាជំនាញមួយ ដែលអាចអភិឌ្ឍ និងធើ្វឲ្យកាន់តែប្រសើរឡើង ព្រមទៅដោយ​ការប្រឹង-​ប្រែង តាមពេលវេលា។

ក្រៅពីជាជំនាញមួយ យើងម្នាក់ៗ សុទ្ធតែអាចរៀនសូត្រ និង អាចធ្វើឲ្យកាន់តែប្រសើរឡើង បាននូវប្រឌិតញាណ។ ប្រឌិត​ញាណ ក៏ជាអថេរ និងអាចប្រែប្រួលបាន គ្រប់ពេលអាស្រ័យដោយ ថាមពលនៃគំនិត(ខួរក្បាល) ការជម្រុញលើកទឹកចិត្ត និង ឱកាស (កាលៈទេសៈ) របស់យើង។ ប្រឌិតញាណអាចមក និងអាចទៅវិញប្រៀបបាន ទៅនឹងជំនោរទឹកសមុទ្រ ដូច្នោះ​ដែរ។

គ. វិធីសាស្ត្រនៃការបង្កើតប្រឌិតញាណ

ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ តាមរយៈការអនុវត្តនូវ វិធីមួយចំនួន ដូចខាងក្រោម លោកអ្នក នឹងអាចទទួលបាន នូវការរីក​ចម្រើនខាង ប្រឌិតញាណខ្លាំងមិនខាន តាមរយៈការទប់ទល់ កុំឲ្យមានជំនោរសមុទ្រ នៃគំនិតខាងលើមិនខាន។

១.    ចូរធ្វើការផ្លាស់ប្តូរទស្សនវិស័យរបស់លោកអ្នក៖

ចូរស្រមៃថា លោកអ្នកគឺជាមនុស្សណាម្នាក់ដ៏អស្ចារ្យ។ តើពួកគេអាចខិតទៅជិត ការងាររបស់អ្នកយ៉ាងដូចម្តេច? តើមនុស្ស​ម្នាក់ ដែលមានប្រវត្តិសង្គមផ្សេងគ្នា ដូចជា ភេទ អម្បូរ ឬជាតិសាសន៍ អាចខិតទៅជិតអ្វី ដែលអ្នកកំពុងតែធ្វើ នៅក្នុងរូបភាព (ឫកពា)ដូចគ្នាដែរឬទេ? នៅពេលដែលលោកអ្នក ផ្លាស់ប្តូរទស្សនវិស័យ របស់លោកអ្នក និងសួរសំនួរស្មានៗ របស់លោក​អ្នកអំពី ភាពត្រឹមត្រូវ និង ភាពខុសឆ្គងដើម្បីធ្វើអ្វីមួយ។ លោកអ្នកនឹងចាប់ផ្តើម មើលឃើញដំណោះ ស្រាយច្រើនយ៉ាង ទាក់ទងនឹងបញ្ហា ដូចគ្នានានា។

២.    ការតភ្ជាប់ប្រកបដោយឥស្សរៈ៖

នៅលើសន្លឹកថតចម្លង ដែលគ្មានបន្ទាត់ ចូរសរសេរនូវរាល់អ្វី ដែលអ្នកមាននៅក្នុងគំនិត។ ប្រសិនបើអាចទៅរួច ចូរបន្ថែម​ទៅក្នុងតារាងដ៏ធំមួយ នូវគំនិតទាំងអស់ដែលមាន។ សូមកុំពិនិត្យពិច្ច័យឬ ត្រួតពិនិត្យ ឬ តិទៀននូវអ្វី ដែលអ្នកគិតថា គឺជា គំនិតមិនល្អទាំងឡាយ។ លោកអ្នកនឹងទទួលបាន នូវគំនិតល្អ ក្រោយពីលោកអ្នក មានគំនិតអាក្រក់ជាច្រើន។ ប្រសិនបើ​លោកអ្នកចូលចិត្ត លោកអ្នកអាចប្រើប្រាស់ ផែនទីគំនិតបាន។

៣.    សូមលោកអ្នករក្សាគំនិតទាំងឡាយ ដោយរៀបរយក្នុងបញ្ជីមួយ៖

លោកអ្នកមិនអាចបង្កើត ប្រឌិតញាណគ្រប់ពេលវេលា តាមតម្រូវការបានទេ។ ការអង្គុយចុះ និងចាប់ផ្តើម សំពត់បញ្ចាំង​រូបទទេមួយ គឺជារឿងមួយលំបាកណាស់។ ប៉ុន្តែនៅពេលណា ដែលលោកអ្នកមានគំនរនៃគំនិត មិនទាន់អភិវឌ្ឍ នោះ​ជានិច្ច​កាលលោកអ្នក នឹងមានកិច្ចការខ្លះ ដែលត្រូវគូសវាសមិនខាន។ សូមលោកអ្នករក្សាឲ្យមាន (យកតាមខ្លួន) ជានិច្ចនូវសន្លឹក​សៀវភៅ ទំនេរនិងប៊ិចឬខ្មៅដៃមួយដើម និងយកសៀវភៅកំណត់ត្រា មួយក្បាលតាមខ្លួន លោកអ្នកជានិច្ច ទៅគ្រប់ទីកន្លែង​ដែលអ្នកទៅដល់។

៤.    សូមរក្សាជីវិតរបស់អ្នក ឲ្យបានសម្បូរបែប៖

ពេលណាក៏ដោយ ឲ្យតែលោកអ្នកអាចធ្វើទៅបាន សូមលោកអ្នកចូលរួម ឬយកចិត្តទុកដាក់ នឹងការប្រកួតតន្ត្រី ទៅចូលរួម​ទស្សនាគំនូរនានា នៅវិចិត្រសាល និងសារមន្ទីរ ទៅជួបមិត្តភក្តិ និងព្យាយាមអានសៀវភៅល្បីៗទាំងឡាយ ឲ្យបានច្រើន។ សូមលោកអ្នកផ្លាស់ប្តូរ ទម្លាប់និងផ្លូវដែលលោកអ្នក នឹងត្រូវប្រកាន់យក។ សូមលោកអ្នក សាកភ្លក់អាហារថ្មីៗ ផ្តល់ឱកាស​ឲ្យខ្លួនឯង បានធ្វើការ ដែលមិនបានគ្រោងទុកមុនខ្លះ ជាដើម។

៥.    សូមនឹកគិតក្នុងមនោគតិ ពីលទ្ធផលរបស់អ្នក៖

នៅខណៈដែលលោកអ្នក ចាប់ផ្តើមគិតពីគោលបំណង ចុងក្រោយរបស់លោកអ្នក លោកអ្នកនឹងចាប់ផ្តើមឃើញផ្លូវផ្សេងគ្នា ដែលអ្នកអាចទៅដល់ទីនោះ។ តើលោកអ្នក ចង់បានអ្វីខ្លះនៅចុងបញ្ចប់ នៃគម្រោងការរបស់លោកអ្នក? តើសេចក្តី​ពេញចិត្ត​ផ្ទាល់ខ្លួន របស់លោកអ្នក មានអ្វីខ្លះ? តើផលិតផល ដែលអាចលក់បាន នៅលើទីផ្សារមានអ្វីខ្លះ? ការងារផ្លាស់ប្តូរ នៃពិភព​សិល្បៈ មានអ្វីខ្លះ?

៦.    សូមដាក់បញ្ចូលប្រឌិតញាណទៅក្នុងរបៀបវារៈរបស់លោកអ្នក៖

នៅខណៈ ដែលលោកធ្វើកិច្ចការ ប្រឌិតញាណបានកាន់តែច្រើន នោះលោកអ្នក នឹងរឹតតែមើលឃើញ ប្រាជ្ញាផុស​ជាប់ជា​ប្រចាំ។ នៅខណៈ ដែលលោកអ្នកចំណាយ ពេលវេលាយ៉ាងសកម្ម ក្នុងការស្វែងរក និងអភិវឌ្ឍគំនិតថ្មីៗកាន់តែច្រើន នោះ​លោកអ្នក នឹងទទួលបាន គំនិតកាន់តែច្រើនដូច្នោះដែរ។ សូមលោកអ្នក សម្លឹងមើលពីមនុស្ស ដែលមានប្រឌិតញាណ​ភាគ​ច្រើន នៅក្នុងផ្នែកណាមួយឲ្យបានល្អិតល្អន់ នោះលោកអ្នកនឹងឃើញថា ពួកគេបាន ចំណាយពេលវេលា ច្រើនសន្ធឹក​សន្ធាប់ ទាក់ទងនឹងបង្កើតប្រឌិតញាណ។

៧.    សូមព្យាយាមស្តាប់ ការប្រគុំតន្ត្រីបុរាណឲ្យបានច្រើន៖

តាមរយៈការសិក្សា បានបង្ហាញថា ការស្តាប់ប្រភេទតន្ត្រីបុរាណខ្លះ បានផ្តល់ឲ្យមានកំណើនជាប្រចាំ នៅក្នុងសមត្ថភាព​ដោះស្រាយបញ្ហា និងមុខងារចំណេះដឹង ដល់និស្សិតថ្នាក់មហាវិទ្យាល័យ។ សូមលោកអ្នក ចំណាយពេលស្តាប់ ការប្រគុំ​តន្ត្រីបុរាណ ឲ្យបានច្រើនដូចជា តន្ត្រីបុរាណខ្មែរជាដើម មានវង់ភ្លេងការ វង់ភ្លេងពិណពាទ្យ វង់ភ្លេងមហោរី វង់ភ្លេងក្រុម​ជនជាតិភាគតិច ជាដើម។

--------------------------------------------------------------------
ដោយ៖ គល់រាំង- ភ្នំពេញថ្ងៃទី ២៧ ខែ មីនា ឆ្នាំ ២០១២
ប្រភពឯកសារ៖ បកប្រែពីអត្ថបទជាភាសាអង់គ្លេស និពន្ធន៍ដោយ៖ សេត បេកឃើ
រក្សាសិទ្ធគ្រប់យ៉ាងដោយ៖ មនោរម្យព័ងអាំងហ្វូ